Kompania

Znak taktyczny kompanii piechoty

Kompania (fr. compagnie) – pododdział wojska liczący od 60 do 110 żołnierzy, podoficerów i oficerów. Składa się zazwyczaj z pododdziału dowodzenia, 3–4 plutonów zasadniczego rodzaju wojsk, ewentualnie plutonu wsparcia. Zazwyczaj trzy, rzadziej dwie lub cztery kompanie wchodzą w skład batalionu. Kompanie czasami mogą wchodzić w skład pułku, a nawet brygad czy dywizji (jak np. kompania zaopatrzenia, obsługi).

Obecnie w SZ RP, jak i w większości sił zbrojnych świata, etatowym dowódcą kompanii (baterii) jest oficer w stopniu kapitana.

Kompania reprezentacyjna wojsk ChRL

Rodzaje kompanii

W zależności od rodzaju wojsk oraz przeznaczenia mogą istnieć kompanie:

• piechoty,
• piechoty zmotoryzowanej,
• piechoty morskiej,
• górskie,
• czołgów,
• powietrznodesantowe,
• specjalne,
• szturmowe,
• dowodzenia,
• łączności,
• chemiczne,
• wojsk inżynieryjnych,
• rozpoznawcze,
• logistyczne,
• zaopatrzenia,
• remontowe,
• reprezentacyjne,
• szkolne,
• obsługi,
• medyczne,
• techniczne,
• budowlane,
• ochrony i regulacji ruchu,
• wartownicze i inne.

Odpowiedniki w innych rodzajach wojsk:

• bateria w artylerii,
• szwadron w kawalerii, czasem w broni pancernej,
• kurs.

Historia

Kompania w XIV–XV wieku istniała w zachodniej Europie jako oddział wojsk najemnych lub zaciężnych o różnej liczebności. Kompania mogła wtedy składać się zarówno z piechoty, jak i z jazdy, a jej dowódcą był kapitan.

W XVI wieku kompanie liczyły na ogół po kilkuset żołnierzy, a niekiedy nawet 1000 albo 2000. Kilka lub kilkanaście kompanii tworzyło regiment.

Od połowy XVII wieku kilka lub kilkanaście kompanii łączono w batalion. Liczba żołnierzy w kompanii spadła nawet do kilkudziesięciu (w armii francuskiej). W regimencie jazdy kilka kompanii łączono w szwadron. Złożone z kompanii bataliony i szwadrony stały się powszechne w końcu XVII wieku. Biorąca udział w bitwie warszawskiej w 1656 roku przyboczna kompania rajtarii szwedzkiej Karola Gustawa liczyła 145 żołnierzy.

Na przełomie XVII i XVIII wieku saska kompania piechoty liczyła 150 żołnierzy – 5 takich kompanii tworzyło w armii saskiej batalion. Kompanie jazdy saskiej były znacznie mniej liczne, a regiment jazdy liczył 12 kompanii. Kompania kirasjerów liczyła 58 żołnierzy, a kompania dragonów – 52 żołnierzy.

W Polsce od połowy XVII wieku kompanią nazywano rotę w piechocie autoramentu cudzoziemskiego, w dragonii oraz częściowo w rajtarii. W wojskach tych jednak często, a szczególnie w drugiej połowie XVII wieku, używano nazwy chorągiew jako równoznacznej z nazwą kompania.

W końcu XVIII wieku zaczęto dzielić kompanię na plutony. Na początku XIX wieku ostatecznie przestano dzielić szwadrony na kompanie. W Polsce podział szwadronu na kompanie istniał w latach 1773–1789, następnie w okresie Legionów, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego.

Literatura

• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I