Koniczyna łąkowa

Koniczyna łąkowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	koniczyna
Gatunek	koniczyna łąkowa
	Nazwa systematyczna
	Trifolium pratense L.; Sp. pl. 2:768. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Koniczyna łąkowa, k. czerwona (Trifolium pratense L.), daw. konicz – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Występuje w całej Europie, w środkowej Azji oraz północnej Afryce^[4]. Została naturalizowana i jest uprawiana także w Australii i obydwu Amerykach. W Polsce jest rośliną pospolitą.

Morfologia

Łodyga: Podnosząca się lub wzniesiona o długości do 50 cm. Jest przylegająco owłosiona i często czerwono nabiegła.
Liście: 3-listkowe, jajowate lub eliptyczne, całobrzegie listki, przeważnie plamiaste. U nasady liści występują owłosione i szydłowato zakończone, błoniaste przylistki, często zrośnięte z ogonkiem liściowym.
Kwiaty: Motylkowe, jasnopurpurowe, pachnące, w główkach kulistych lub jajowatych, znajdujących się przeważnie po 2 na jednej łodydze. W 10-nerwowej i owłosionej z zewnątrz rurce kielicha występuje pierścień włosków.
Owoc: Nieduży, zawierający jedno tylko nasiono strąk.
Korzeń: Ma palowy korzeń sięgający nawet do 1,5 m w głąb. W powierzchniowej warstwie gleby tworzy on liczne i długie rozgałęzienia.

Biologia

Bylina. Kwitnie od maja do września. Do powstania owocu niezbędne jest zapylenie krzyżowe. Dokonać go mogą tylko owady o długim aparacie gębowym, głównie trzmiele. Roślina miododajna. Inne owady nie mogąc dostać się do nektaru przez gardziel korony i długą jej rurkę często wygryzają z boku korony otwór i wypijają nektar nie dokonując zapylenia. Po przekwitnięciu okwiat zsycha się. Liczba chromosomów 2n=14.

Ekologia

Siedlisko: Łąki kośne, przydroża, pola, jasne lasy, na żyznych glebach, miejsca trawiaste. Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretalia. Podgatunek nadmorski T. pratense ssp. maritimum (syn. T. pratense var. villosum) jest gatunkiem charakterystycznym dla Cl. Molinio-Arrhenatheretea, All. Koelerion albescentis, Ass. Trifolio-Anthyllidetum maritimae^[5]. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

Zmienność

Tworzy mieszańce z koniczyną pogiętą.
Występuje w kilku odmianach^[4]:
- Trifolium pratense L. var. americanum Harz
- Trifolium pratense L. var. perenne Host
- Trifolium pratense L. var. pratense
- Trifolium pratense L. var. sativum Schreb.
- Trifolium pratense L. var. villosum DC.

Zastosowanie

Roślina pastewna o dużej zawartości białka i soli mineralnych^[6]. Uprawiano ją już w XI w., jednak na większą skalę dopiero od XVIII w. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej i jest jedną z podstawowych roślin bobowatych uprawianych na paszę.
Roślina jadalna: jadalne są wszystkie części rośliny (korzenie po gotowaniu)^[7].
W medycynie ludowej była dawniej rośliną leczniczą. Jej ziele i kwiatostany Herba, Flos Trifolii pratensis zawierają glikozydy i flawonoidy. Używano jej jako środka moczopędnego i wykrztuśnego^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Trifolium pratense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
↑ 13 kwiatów, które można zjeść (i dobrze na tym wyjść) [online], www.polityka.pl [dostęp 2016-05-13] .

Bibliografia

D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Linki zewnętrzne

Uprawa koniczyny czerwonej na plantacjach nasiennych

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[iucn-3] Trifolium pratense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[A-6] Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.

[7] 13 kwiatów, które można zjeść (i dobrze na tym wyjść) [online], www.polityka.pl [dostęp 2016-05-13] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]