Kowale Pańskie
51°56′06″N 18°33′11″E/51,935000 18,553056| wieś | |
 Kościół w Kowalach Pańskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
190 |
| Strefa numeracyjna |
63 |
| Kod pocztowy |
62-704[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PTU |
| SIMC |
0285451 |
Położenie na mapie gminy Kawęczyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tureckiego  | |
| 51°56′06″N 18°33′11″E/51,935000 18,553056[1]
| |
Kowale Pańskie – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim, w gminie Kawęczyn. Do 1954 roku siedziba gminy Kowale Pańskie.
Wieś leży w odległości 3 km na północ od Kawęczyna i 6 km na północny zachód od Dobrej, przy drodze krajowej nr 83 do Sieradza. Przez północną część wsi przepływa rzeka Kiełbaska.
W Kowalach Pańskich znajdują się zabytkowy kościół, cmentarz, kaplica pogrzebowa, Zespół Szkół, Ochotnicza Straż Pożarna, Biblioteka Gminna, Przedszkole Gminne oraz boisko parafialne.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kowale Pańskie nazywane były Kowalami Szlacheckimi. Nazwa ta pochodzi od kowali rzemieślników pracujących na folwarku pańskim.
Najstarsze dane historyczne pochodzą z XIII wieku. W okresie carskiej Rosji i do roku 1954 była to siedziba gminy. W latach 1954–1972 siedziba gromadzkiej rady narodowej.
W XIX wieku pisano: Kowale Pańskie, wieś i probostwo, folwark. Pod względem administracji sądowej należały do sądu gminnego okręgu IV w Tokarach.
W skład dóbr ziemskich wchodziły folwarki: Kowale Pańskie, Kaczki Mostowe, Kaczki Średnie, Siedliska, Dziewiątka, Muchów, osada leśna i Młyn Przygoński.
Właścicielami dóbr byli kolejno: Walewscy, Czarneccy, Węsorscy i Robert Scholtz, który powołał do życia fabrykę mąki kościanej oraz młyn parowy.
W XVIII wieku Kowale Pańskie należały do dóbr ziemskich arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, do klucza tureckiego województwa i powiatu Sieradz. Przed 1512 rokiem należały do klucza uniejowskiego, województwo Sieradz.
W końcu XIX wieku istniała we wsi fabryczka mąki kostnej oraz młyn parowy[3].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kowale Pańskie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego.
Kościół i parafia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotny kościół wzmiankowany był w XV wieku. Obecny, murowany kościół pw. Siedmiu Boleści NMP zbudowany został w stylu klasycystycznym w latach 1847–1853 z fundacji Antoniego Czarneckiego z Brzóstkowa na miejscu poprzedniej świątyni.
Część detali architektonicznych oraz szczyt zachodniej elewacji z wieżą mają szereg cech neoromańskich. Dwuspadowe dachy oraz na wieży w kształcie stożka kryte są blachą.
Jednonawowe wnętrze z wyposażeniem wykonane jest w stylu późnoklasycystycznym, a ściany dzielone są pilastrami. Ołtarz główny wykonany jest w formie czterokolumnowego frontonu, zwieńczonego belkowaniem z trójkątnym tympanonem. W bocznym ołtarzu znajduje się XVIII-wieczna pieta. Ponadto godnymi uwagi są: portret trumienny namalowany na blasze z XVII wieku oraz szereg naczyń liturgicznych z przełomu XVII i XVIII wieku.
Oświata i kultura[edytuj | edytuj kod]
- Przedszkole Gminne w Kowalach Pańskich.
- Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Kowalach Pańskich – istniała już w XIX wieku. Była to gminna szkoła, mieszcząca się w budynku wiejskim. W 1933 roku postanowiono wybudować szkołę z prawdziwego zdarzenia jak na owe czasy. Obecnie w skład obwodu szkolnego wchodzą wsie: Kowale Pańskie, Kowale Pańskie-Kolonia, Marianów-Kolonia, Dziewiątka, Ciemień, Siedliska, Nowy Czachulec, Leśnictwo, Młodzianów.
- Biblioteka Publiczna Gminy Kawęczyn z siedzibą w Kowalach Pańskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59940
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 531 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 202, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Maluśkiewicz, Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451.
- Andrzej Czesław Nowak, Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-04-8, OCLC 69453891.
