Kołpaczek mierzwiowy
_Qu%C3%A9l_183736.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina |
incertae sedis |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kołpaczek mierzwiowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Panaeolus papilionaceus (Bull.) Quél. Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 152 [122 sep.] (1872) | |
Kołpaczek mierzwiowy, kołpaczek motylkowaty (Panaeolus papilionaceus (Bull.) Quél) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Panaeolus, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Agaricus papilonaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet[1].
Synonimów naukowych ma 35[2]:
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka mierzwiowa, pajęczak mierzwiowy, kołpaczek motylkowaty, belka motylkowata[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 1–5 cm, kształt stożkowato-dzwonkowaty, nieznacznie higrofaniczny; ciemny, brązowoszary do gliniastego. Szczyt zaostrzony do zaokrąglonego. Brzeg obwieszony białawymi ząbkami osłony. Skórka sucha, gładka do siatkowato pomarszczonej[4].
Za młodu szare, wkrótce czarne i z jaśniejszym kłaczkowatym ostrzem[4].
Wysokość 5–11 cm, grubość 2–3 mm, walcowaty, w środku pusty, łamliwy. Powierzchnia gładka, oszroniona na szczycie. U młodych owocników ma barwę szarą[5].
Czarny. Zarodniki widziane z boku charakterystycznie podłużnie sześciokątne, gładkie, o średnicy 15–18 × 10–12 × 8–9,5 µm[4].
- Gatunki podobne
- kołpaczek ostrowierzchołkowy (Panaeolus acuminatus) – ma kapelusz i trzon o barwie ciemnoczerwonobrązowej[5],
- kołpaczek oliwkowy (Panaeolus olivaceus) – ma kapelusz o odcieniu oliwkowym, silnie higrofaniczny[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Jest szeroko rozprzestrzeniony: poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii i Niemczech[3].
Saprotrof, grzyb koprofilny. Rośnie od maja do października, na nawozie bydlęcym, na nawożonych łąkach, pojedynczo lub gromadnie. Preferuje miejsca zacienione[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.