Krokosmia

Krokosmia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	krokosmia
	Nazwa systematyczna
	Crocosmia Planch.; Fl. Serres Jard. Eur. 7: 161 (1851)
	Typ nomenklatoryczny
	Crocosmia aurea Planch.
Synonimy
	Crocanthus Klotzsch ex Klatt; Curtonus N.E.Br.;
	Crocanthus Klotzsch ex Klatt; Curtonus N.E.Br.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krokosmia, montbrecja, cynobrówka^[5]^[6] (Crocosmia Planch.) – rodzaj wieloletnich roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Należy do niego 8 gatunków^[3]. Rośliny te występują w Afryce od Sudanu do Południowej Afryki oraz na Madagaskarze. Jako introdukowane także na obu kontynentach amerykańskich, w południowej i wschodniej Azji oraz w zachodniej i środkowej Europie^[3]. W Polsce uprawiana jest krokosmia ogrodowa C. ×crocosmiiflora^[5]^[6]. Roślina ta jest rozpowszechniona w uprawie. Uzyskana została w wyniku skrzyżowania C. aurea i C. pottsii ok. 1880 roku we Francji^[7]. C. aurea wykorzystywana jest do produkcji żółtego barwnika^[7].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi z greckich słów krokos – szafran oraz osme – zapach (wysuszone kwiaty umieszczone w wodzie dają silną woń szafranu^[7]).

Morfologia

Łodyga: Rozgałęziona, pod ziemią tworzy pionowy łańcuch cebul, w którym najmłodsze rosną na szczycie, a najstarsze i największe są najgłębiej zakopane w ziemi. Korzenie najstarszej cebuli są kurczliwe, co pozwala łańcuchowi zagłębiać się w ziemię. Łańcuch jest delikatny i łatwo się rozdziela.
Liście: Równowąskie lub lancetowate.
Kwiaty: Kwiatostany składają się z 4–20 czerwonych lub pomarańczowych kwiatów położonych przeciwstawnie.
Owoce: Kulistawe torebki, w każdej z trzech komór z trzema lub większą liczbą nasion^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów plemienia Freesieae w podrodzinie Crocoideae w obrębie kosaćcowatych (Iridaceae)^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Crocosmia ambongensis (H.Perrier) Goldblatt & J.C.Manning
Crocosmia aurea (Pappe ex Hook.) Planch.
Crocosmia × crocosmiiflora (Lemoine) N.E.Br. – krokosmia ogrodowa
Crocosmia fucata (Lindl.) M.P.de Vos
Crocosmia masoniorum (L.Bolus) N.E.Br.
Crocosmia mathewsiana (L.Bolus) Goldblatt ex M.P.de Vos
Crocosmia paniculata (Klatt) Goldblatt
Crocosmia pearsei Oberm.
Crocosmia pottsii (Baker) N.E.Br.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Crocosmia Planch.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-21].
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-02].
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 62. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ., HalinaH. Piękoś-Mirkowa HalinaH., AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM., Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 66, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 247, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Genus Crocosmia Planch.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-21].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-03] (ang.).

[powo-3] Crocosmia Planch.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-21].

[4] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-02].

[gawrys-5] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 62. ISBN 978-83-925110-5-2.

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ., HalinaH. Piękoś-Mirkowa HalinaH., AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM., Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 66, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 247, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[grin-8] Genus Crocosmia Planch.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]