Przejdź do zawartości

Krytonosek siwy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krytonosek siwy
Scytalopus canus[1]
Chapman, 1915
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

krytonosowate

Podrodzina

krytonoski

Rodzaj

Scytalopus

Gatunek

krytonosek siwy

Synonimy
  • Scytalopus canus canus Chapman, 1915[2]
  • Scytalopus magellanicus canus Chapman, 1915[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Krytonosek siwy[4] (Scytalopus canus) – gatunek małego ptaka z rodziny krytonosowatych (Rhinocryptidae). Występuje endemicznie w Andach w zachodniej Kolumbii. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened).

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał amerykański ornitolog Frank Michler Chapman w 1915 roku na łamach „The Auk”. Autor nadał mu nazwę Scytalopus canus, a jako miejsce typowe podał Paramillo w departamencie Antioquia w Kolumbii[5][2]. Krytonosek siwy jest gatunkiem monotypowym[6][7]. Dawniej bywał uznawany za podgatunek krytonoska magellańskiego (S. magellanicus)[8][9]. Później ponownie klasyfikowano go jako gatunek, zaś za jego podgatunek uznawany był krytonosek buszowy (S. opacus); w 2010 roku wykazano jednak, że taksony te znacząco różnią się wokalizacją i pod względem genetycznym (ponad 5% różnicy w mtDNA), i uznano je za osobne gatunki[9].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Scytalopus: gr. σκυταλη skutalē lub σκυταλον skutalon „kij, pałka”; πους pous, ποδος podos „stopa”[10].
  • canus: łac. canus – „szary”[11].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak, którego górna szczęka jest czarniawa, a żuchwa ciemnoszara. Nogi i stopy ciemne szarobrązowe. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec jest cały szary. Szczyt głowy nieco ciemniejszy, podobnie ogon. Samice są jaśniejsze, mają brązowawy grzbiet, skrzydła, kuper i ogon, podobnie jak u krytonoska buszowego (Scytalopus opacus)[8]. Długość ciała około 10,5 cm, masa ciała 14,5 g[8].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Krytonosek siwy występuje tylko na obszarze masywów Nudo de Paramillo oraz Páramo de Frontino[8]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 13 tys. km², występuje prawdopodobnie w nie więcej niż 100 lokalizacjach, występuje w zakresie wysokości od 3050 do 4000 m n.p.m.[12]

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Jego habitatem jest roślinność na obszarze przejściowym między lasami a formacją paramo, w tym zarośla, karłowate drzewa i zadrzewienia Polylepis. Brak informacji o diecie tego gatunku[8]. Długość pokolenia jest określona na 3,08 lat[12].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Nic nie wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku[8].

Status

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN krytonosek siwy jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened)[3]. Wielkość populacji została oszacowana na 3,3–15,5 tys. dorosłych osobników, na podstawie szacunków dla analogicznych gatunków o podobnych wymaganiach jak krytonosek kolumbijski (Scytalopus stilesi) i krytonosek ekwadorski (Scytalopus robbinsi). Trend populacji jest określony jako spadkowy z powodu zmniejszania się, fragmentacji i degradacji naturalnego habitatu[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Scytalopus canus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Denis Lepage, Paramillo Tapaculo Scytalopus canus [online], Avibase [dostęp 2024-02-16] (ang.).
  3. a b Scytalopus canus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Scytalopodinae Müller,J, 1846 – krytonoski (wersja: 2020-07-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-04-16].
  5. Frank M. Chapman, The more northern species of the genus Scytalopus Gould, „The Auk”, 32, 1915, s. 412 (ang.).
  6. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-16].
  7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-04-16]. (ang.).
  8. a b c d e f Niels Krabbe, Thomas S. Schulenberg & Guy M. Kirwan: Paramillo Tapaculo Scytalopus canus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-04-16]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  9. a b Niels Krabbe, Carlos Daniel Cadena, A taxonomic revision of the Paramo Tapaculo Scytalopus canus Chapman (Aves: Rhinocryptidae), with description of a new subspecies from Ecuador and Peru, „Zootaxa”, 2354, 2010, s. 56–66 (ang.).
  10. Scytalopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).
  11. canus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-16] (ang.).
  12. a b c Species factsheet: Scytalopus canus [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-16] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]