Przejdź do zawartości

Kątnik większy

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kątnik większy
Eratigena atrica
(C.L. Koch, 1843)
Ilustracja
Samica
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

szczękoczułkowce

Gromada

pajęczaki

Rząd

pająki

Rodzina

lejkowcowate

Rodzaj

Eratigena

Gatunek

kątnik większy

Zasięg występowania
Mapa występowania

Kątnik większy, kątnik domowy większy[1] (Eratigena atrica) – gatunek pająka z rodziny lejkowcowatych.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został w 1843 roku przez Carla Ludwiga Kocha jako Tegenaria atrica. W 2013 roku Angelo Bolzern, Daniel Burckhardt i Ambros Hänggi zsynonimizowali kątnika większego z Tenegaria duellica oraz umieścili go w rodzaju Eratigena[2]. W 2018 roku Eratigena atrica, Eratigena duellica oraz Eratigena saeva zostały ponownie uznane za odrębne gatunki przez Geoffa Oxforda i Angelo Bolzerna[3].

Pająk ten osiąga od 10[4] lub 12 do 18 mm długości ciała i jest dość silnie owłosiony, szarożółty z ciemnobrązowym rysunkiem[1]. Rozpiętość odnóży osobników dorosłych wynosi od 35 do 95[5]–100 mm, przy czym największe wartości dotyczą samców[4]. Na grzbiecie karapaksu ma dwie podłużne ciemne przepaski, które mogą być piłkowane lub zredukowane do trójkątnych kropek. Jego szczękoczułki mają 3 ząbki na przedniej i 6–9 na tylnej krawędzi. Wzór na sternum tworzy jasna przepaska środkowa i 3 pary jasnych kropek po bokach. Na wierzchu opistosomy znajduje się jasna przepaska w części przednio-środkowej, a po bokach jasne kropki, przechodzące z tyłu w szewrony. Dystalny brzeg prostokątnego stożeczka jest W-kształtny. Kądziołki przędne tylno-środkowej pary mają 3–4 walcowate czopki gruczołowe i jeden wyraźny czopek ampułkowaty[2].

Odnóża kroczne są długie[1], przyciemnione, pozbawione obrączkowania, mogą mieć ciemne kropki na biodrach i dosiebnych częściach ud. Na stopach nóg występuje od 7 do 10 trichobotriów, natomiast stopach i cymbium nogogłaszczków nie ma ich wcale[2]. Nogogłaszczki samców cechują: krótki kolec na grzbiecie goleni, masywny i tylko w końcowej połowie podwinięty konduktor o spiczastej i twardej końcówce, szeroko kieszeniowata i silnie połączona z tegulum apofyza medialna oraz nasadowa część tegulum prawie całkiem zakryta częścią górną[2].

Samica ma na epigyne otwór kopulacyjny położony przed prostokątną płytką i pozbawiona jest tylnego sklerytu. W wulwie ma krótki przewód kopulacyjny i nieregularnie wydłużoną spermatekę, otaczającą pozwijane i oddzielone o więcej niż dwie swoje średnice przewody[2].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek synantropijny jak i występujący w środowisku naturalnym[1]. Aktywny nocą[4]. W otoczeniu człowieka zasiedla ciemne miejsca jak kwietniki, stosy drewna, piwnice czy ciemne kąty za meblami[4][1]. W miejscach tych buduje poziome, dachowate sieci łowne, na jednym końcu w lejek mieszkalny, w którym pająk czai się w oczekiwaniu na ofiarę[1]. Tą ostatnią są owady i inne pająki[4]. W przypadku niedostatku pożywienia, a u samców też celem poszukiwania samicy, pająki opuszczają nocą sieci. Wędrując trafiać mogą do miejsc z których nie potrafią się wydostać, jak wanna czy umywalka. Dożywają około 4 lat[1].

Jad tego pająka nie jest groźny dla człowieka[4]. Większe osobniki mogą przebić skórę dorosłej osoby[6], ale nie są agresywne[4].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Pająk europejski, podawany też z Libanu, zawleczony do Stanów Zjednoczonych i Kanady[4][2]. Pierwsze doniesienie północnoamerykańskie pochodzi z 1929 z Vancouver Island[4].

W Europie podawany z Andory, Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, byłej Jugosławii, Liechtensteinu, Litwy, Łotwy, Macedonii Północnej, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Rumunii, Rosji, Słowacji, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Włoch[7]. W większości zasięgu liczny[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h Heiko Bellmann: Przewodnik kieszonkowy: Pająki. Warszawa: Multico O. W., 1998.
  2. a b c d e f A. Bolzern, D. Burckhardt, A. Hänggi. Phylogeny and taxonomy of European funnel-web spiders of the Tegenaria-Malthonica complex (Araneae: Agelenidae) based upon morphological and molecular data. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 168, s. 723-848, 2013. DOI: 10.1111/zoj.12040. 
  3. W. Nentwig, T. Blick, R. Bosmans, D. Gloor, A. Hänggi, C. Kropf: Eratigena atrica (C. L. Koch, 1843). [w:] Spiders of Europe [on-line]. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  4. a b c d e f g h i Species Eratigena atrica - Giant House Spider. [w:] BugGuide [on-line]. Iowa State University. [dostęp 2017-01-11].
  5. Garry Oak Ecosystems Recovery Team: Tegenaria duellica and Tegenaria agrestis. [dostęp 2010-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-26)]. (ang.).
  6. Helgard Reicholf-Riehm: Leksykon przyrodniczy: Owady. H. Garbarczyk i E. Nowakowski (tłum.). Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 258. ISBN 83-7129-442-5..
  7. T. atrica. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2017-01-11].