Laktacja u samców
Laktacja u samców – produkcja mleka przez gruczoły mlekowe samców w obecności bodźców fizjologicznych związanych ze ssącym potomstwem. Została dobrze udokumentowana u nietoperza Dyacopterus spadiceus. W medycynie nie ma wiarygodnie udokumentowanych przypadków laktacji męskiej u człowieka, choć w literaturze popularnej jest wiele opisów laktacji u mężczyzn, np. u Louise Erdrich w The Antelope Wife, w rzeczywistości jednak będących opisami mlekotoku, objawu dobrze udokumentowanego u człowieka.
Noworodki obu płci mogą okazjonalnie produkować mleko (tzw. "mleko czarownic"), nie uznaje się tego za laktację męską.
Laktacja u mężczyzn stała się również przedmiotem zainteresowania Alexandra von Humboldta, który w Voyage aux régions équinoxiales du Nouveau Continent donosi o mieszkańcu wioski Arenas w okolicy Cumana, który miał rzekomo żywić swego syna przez trzy miesiące podczas choroby matki[1]. Również Karol Darwin komentował to zjawisko w The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex (1871). Zwracał on uwagę na szczątkowy sutek u wszystkich samców ssaków, w tym u człowieka. Uważał, że w pewnych warunkach mógłby on dostarczać mleka. Podawał dalej przykład sporadycznego powiększenia sutka podczas infekcji odry[2].
Darwin później uznawał za prawie doskonałą funkcję sutka męskiego w porównaniu z bardzo zredukowaną łagiewką sterczową, spekulując, że obie płcie mogły karmić swe młode u wczesnych przodków ssaków, a następnie u ssaków nastąpiła inaktywacja gruczołów piersiowych u samców we wczesnym wieku[3].
Ewolucja i biologia[edytuj | edytuj kod]
Obserwowano laktację u samców ssaków wielu gatunków w niezwykłych, patologicznych warunkach, jak ekstremalny stres, podczas karmienia wykastrowanych osobników fitoestrogenami bądź w przypadku guzów przysadki. Przedstawiono następującą hipotezę: większość samców może łatwo rozwinąć zdolność wydzielania mleka, ale nie zapewnia to tym osobnikom żadnej przewagi ewolucyjnej. Nie daje też żadnych korzyści ich gatunkowi. O ile samce mogą teoretycznie powiększyć swe szanse na przekazanie własnych genów poprzez żywienie swego potomstwa własnym mlekiem, jednakże w większości wykształciły one inne strategie, takie jak parzenie się z wieloma partnerkami. W rzeczywistości bardzo nieliczne gatunki wykorzystują laktację u samców. Nie zostało jeszcze dobrze wyjaśnione, jakie czynniki ewolucyjne wpływają na rozwój tej cechy[4].
Przykłady[edytuj | edytuj kod]
Zjawisko laktacji u samców pojawiło się u kilku gatunków, w tym u nietoperza Dyacopterus spadiceus. Wydzielające mleko samce mogą pomagać w karmieniu swych dzieci. Znane są także kozły wydzielające mleko okazjonalnie[5]. W rzadkich przypadkach samce kotów mogą produkować mleko w odpowiedzi na stymulację przez kociątka, w szczególności jeśli były wysterylizowane[6].
U człowieka[edytuj | edytuj kod]
Zjawisko udanego męskiego karmienia piersią obserwowano w wiarygodny sposób w kilku przypadkach[7]. Jednakże nie zostały udokumentowane wystarczająco dobrze, by umożliwiło to wykluczenie prawdopodobnego patologicznego mlekotoku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Voyage de Humboldt et Bonpland ; 1-3. Voyage aux régions équinoxiales du Nouveau Continent : fait en 1799, 1800, 1801, 1803 et 1804. Tome 1 / par Al. de Humboldt et A. Bonpland ; rédigé par Al. de Humboldt; J. Smith (Paris), 1814-1825, p. 376, (Online at gallica)
- ↑ Karol Darwin, The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex. 1871. Rozdział I
- ↑ Karol Darwin, The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex. 1871. Rozdział VI
- ↑ T Kunz, D Hosken. Male lactation: why, why not and is it care?. „Trends in Ecology & Evolution”. 24 (2), s. 80–85, 2009. DOI: 10.1016/j.tree.2008.09.009. PMID: 19100649. (ang.).
- ↑ Gómez MA, Garcés-Abadías B, Muñoz A, Vásquez F, Serrano J, Bernabé A. Structural and Ultrastructural Study of GH, PRL and SMT Cells in Male Goat by Immunocytochemical Methods. „Cells Tissues Organs”. 165 (1), s. 22–29, 1999. DOI: 10.1159/000016670. PMID: 10460970. (ang.).
- ↑ 'Kitten Nurses on Male Cat - AllExperts.com. [dostęp 2012-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 maja 2016)]. (ang.).
- ↑ Nikhil Swaminathan. Strange but True: Males Can Lactate. „Scientific American”, 2007-09-06. [dostęp 2008-05-27]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Natalie Angier: Some Male Bats May Double as Wet Nurses. 24 lutego 1994. [dostęp 2013-12-03]. (ang.).
- Cr. J. Covey, Francis, Charles M., et al.; "Lactation in Male Fruit Bats," Nature, 367:691, 1994.
- Fackelmann, K.A.; Science News, 145:148, 1994.
- Anomalies and Curiosities of Medicine G.M. Gould and W.L. Pyles