Launaea
 Launaea fragilis | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
Launaea | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Launaea Cass. G.-F.Cuvier, Dict. Sci. Nat., ed. 2. 25: 321 (1822)[3] | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
L. bellidifolia Cassini[4] | |||||
| |||||
Launaea – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Asteraceae). Obejmuje 56 gatunków[3]. Niemal wszystkie występują na Starym Świecie, tylko jeden gatunek obecny jest w zachodniej Australii. Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Afrykę wraz z Wyspami Kanaryjskimi i Madagaskarem, południowe krańce Europy[3] (Hiszpania i Sycylia[3], gdzie rośnie 6 gatunków[5]), oraz południową i środkową Azję (po Kazachstan i środkowe Chiny na północy)[3]. Jako rośliny introdukowane obecne są też na kontynentach amerykańskich w strefie międzyzwrotnikowej[3]. L. sarmentosa jest gatunkiem charakterystycznym dla tropikalnych plaż piaszczystych[5].
Nazwa naukowa upamiętnia J.Cl.M. Mordant de Launay'a (1750–1816), prawnika i bibliotekarza w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny zielne (jednoroczne i byliny), niewielkie krzewy i półkrzewy[7]. Osiągają od kilku cm do 150 cm wysokości[6]. Pędy są wzniesione, rzadziej płożące, zwykle rozgałęzione i nagie, rzadziej owłosione, rzadko też cierniste[6].
- Liście
- Odziomkowe i łodygowe lub tylko odziomkowe, ogonkowe lub siedzące. Blaszka podługowata do lancetowatej, zwykle pierzasto klapowana i na brzegu ząbkowana[6].
- Kwiaty
- Zebrane zazwyczaj po 7–40 w koszyczki, a te w wiechowate, groniaste lub kłosokształtne kwiatostany złożone. Okrywy koszyczków wąskie, walcowate, o średnicy 3–5 mm, rzadziej szersze. Listki okrywy z przejrzystymi lub łuskowatymi brzegami[7][6]. Dno koszyczka jest nagie, płaskie lub wypukłe. Wszystkie kwiaty w koszyczku jednakowe, języczkowe, żółte lub bladożółte[6].
- Owoce
- Walcowate, wrzecionowate lub pryzmatyczne, rzadziej spłaszczone niełupki koloru szarego do czarnego. Zwykle bez dzióbka, z 4–5 żebrami. Na powierzchni owocki są nagie. Puch kielichowy w postaci licznych, białych włosków pierzastych lub prostych, często poskręcanych, szybko opadających lub trwałych[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rodzaj zaliczany jest do podplemienia Hyoseridinae (lub Sonchinae[7]) w plemieniu Cichorieae w podrodzinie Cichorioideae z rodziny astrowatych Asteraceae[8].
- Wykaz gatunków[3]
- Launaea acanthodes (Boiss.) Kuntze
- Launaea acaulis (Roxb.) Babc. ex Kerr
- Launaea almahrahensis N.Kilian
- Launaea amal-aminiae N.Kilian
- Launaea angolensis N.Kilian
- Launaea angustifolia (Desf.) Kuntze
- Launaea arborescens (Batt.) Murb.
- Launaea aspleniifolia (Willd.) Hook.f.
- Launaea benadirensis Chiov.
- Launaea bornmuelleri (Hausskn. ex Bornm.) Bornm.
- Launaea brunneri (Webb) Amin ex Boulos
- Launaea cabrae (De Wild.) N.Kilian
- Launaea calmadowensis Baldesi & N.Kilian
- Launaea capitata (Spreng.) Dandy
- Launaea castanosperma F.G.Davies
- Launaea cervicornis (Boiss.) Font Quer & Rothm.
- Launaea cornuta (Hochst. ex Oliv. & Hiern) C.Jeffrey
- Launaea crassifolia (Balf.f.) C.Jeffrey
- Launaea crepoides Balf.f.
- Launaea fragilis (Asso) Pau
- Launaea gorgadensis (Bolle) N.Kilian
- Launaea hafunensis Chiov.
- Launaea intybacea (Jacq.) Beauverd
- Launaea korovinii (Popov) Popov ex Pavlov
- Launaea lackii N.Kilian
- Launaea lanifera Pau
- Launaea massauensis (Fresen.) Sch.Bip. ex Kuntze
- Launaea microcephala Hook.f.
- Launaea mucronata (Forssk.) Muschl.
- Launaea nana (Baker) Chiov.
- Launaea nudicaulis (L.) Hook.f.
- Launaea oligocephala Bornm.
- Launaea omanensis N.Kilian
- Launaea petitiana (A.Rich.) N.Kilian
- Launaea picridioides (Webb) B.L.Rob.
- Launaea platyphylla Rech.f.
- Launaea polydichotoma (Ostenf.) Amin ex N.Kilian
- Launaea procumbens (Roxb.) Ramayya & Rajagopal
- Launaea pseudoabyssinica (Chiov.) N.Kilian
- Launaea pumila (Cav.) Kuntze
- Launaea quercifolia Pamp.
- Launaea quettaensis N.Kilian
- Launaea rarifolia (Oliv. & Hiern) Boulos
- Launaea rhynchocarpa (Balf.f.) B.Mies
- Launaea rogersii (Humbert) Humbert & Boulos
- Launaea rueppellii (Sch.Bip. ex Oliv. & Hiern) Amin ex Boulos
- Launaea sarmentosa (Willd.) Kuntze
- Launaea secunda Hook.f.
- Launaea socotrana N.Kilian
- Launaea spinosa (Forssk.) Sch.Bip. ex Kuntze
- Launaea stenocephala (Boiss.) Kuntze
- Launaea stocksiana (Boiss.) Kuntze
- Launaea taraxacifolia (Willd.) Amin ex C.Jeffrey
- Launaea thalassica N.Kilian, Brochmann & Rustan
- Launaea viminea (Batt.) Maire
- Launaea violacea (O.Hoffm.) Boulos
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-31] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-31] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Launaea Cass., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-31].
- ↑ Launaea Cassini, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-10-31].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 507, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g R. David Whetstone, Kristin R. Brodeur, Launaea Cassini, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-10-31].
- ↑ a b c J.W. Kadereit, Charles Jeffrey (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 190, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805.
- ↑ Genus Launaea Cass., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-10-31].
Identyfikatory zewnętrzne: