Leszczyna turecka

Leszczyna turecka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	brzozowate
Rodzaj	leszczyna
Gatunek	leszczyna turecka
	Nazwa systematyczna
	Corylus colurna L.; Sp. pl. 2:999. 1753
Synonimy
	Corylus abchasica Kem.-Nath.; Corylus arborescens Münchh.; Corylus bizantina Desf.; Corylus cervorum Petrov; Corylus eggrissiensis Kem.-Nath.; Corylus kachetuca Kem.-Nath.;
	Corylus abchasica Kem.-Nath.; Corylus arborescens Münchh.; Corylus bizantina Desf.; Corylus cervorum Petrov; Corylus eggrissiensis Kem.-Nath.; Corylus kachetuca Kem.-Nath.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Leszczyna turecka, leszczyna drzewiasta (Corylus colurna L.) – gatunek drzewa klasyfikowanego w zależności od systemu do rodziny brzozowatych lub leszczynowatych. Występuje w Europie południowo-wschodniej i Azji Mniejszej od Kaukazu po Himalaje^[3]. W Polsce gatunek jest uprawiany, ale ma status już zadomowionego antropofita – rozsiewa się w parkach^[6].

Morfologia

Pokrój: Drzewo średniej wielkości, o wysokość do 20 m. Korona szeroka i zaokrąglona szerokości 8-15 m. Szerokostożkowata lub jajowata, ze smukłym, dobrze zaznaczonym wierzchołkiem, w zarysie regularna i jednorodna. Konary i gałęzie u młodszych okazów prawie okółkowe, zawsze jednak skierowane skośnie w górę i dość proste^[7].
Pień: Kora jasnobrązowa, o szarym odcieniu, u dojrzałych drzew mocno korkowa^[8].
Liście: Opadające na zimę, skrętoległe, szerokojajowate, ciemnozielone, jesienią złocistożółte. Długości 8-12 cm i prawie takiej samej szerokości. Z przodu krótko zaostrzone, na brzegach podwójnie ząbkowane lub wrębne^[7].
Kwiaty: Roślina jednopienna. Kotki męskie o długości 8-12 cm, nagie, zielone lub jasnożółte. Kwiaty żeńskie w postaci pączka, w czasie kwitnienia rozpoznawalne tylko po długich, wystających, zwykle karminowoczerwonych znamionach^[7].
Owoc: Orzechy zebrane po kilka, każdy otoczony frędzelkowatą okrywą owocową. Do 2 cm długości. Łupina gruba i twarda. Owoce dojrzewają od września do października. Nazywane są potocznie orzechami laskowymi, są bardzo pożywne. Zawierają 60% tłuszczu, 15% białka i 7% cukru.

Roślina uprawna – jako roślina sadownicza w Polsce bez znaczenia, głównie uprawy amatorskie oraz doświadczalne. Na świecie szlachetne odmiany leszczyny uprawia się głównie w basenie Morza Śródziemnego (cieplejszy klimat, co zdecydowanie zwiększa plonowanie). Największym producentem na świecie jest Turcja, poza tym duże hodowle w Hiszpanii, Włoszech i na Półwyspie Bałkańskim oraz w Stanach Zjednoczonych (przede wszystkim Kalifornia).
Często wykorzystywane są niektóre odmiany ozdobne w architekturze zieleni.
Drewno jest średnio twarde i średnio ciężkie. Dobrze obrabia się mechanicznie. Wykorzystywane jest do wyrobu mebli i forniru^[9].
Z owoców uzyskuje się olej o znacznej odporności na jełczenie, który znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, farbiarskim oraz kosmetycznym.

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-13] (ang.).
↑ ^a ^b Corylus colurna. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-26]. (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2012-02-26].
↑ Corylus colurna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 63, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 118. ISBN 83-7129-141-8.
↑ Tony Russel, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 367. ISBN 97883242-0842-5.
↑ A. Zeidler. Variation of wood density in Turkish hazel (Corylus colurna L.) grown in the Czech Republic. „Journal of Forest Science”. 58, 4, s. 145-151, 2012. (ang.).

Helmut Pirc, Maria Kaczorowska: Drzewa od A do Z. Warszawa: Klub dla Ciebie, 2006. ISBN 83-7404-323-7.