Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Arabii Saudyjskiej
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Arabii Saudyjskiej – lista miejsc w Arabii Saudyjskiej wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowioną na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętą przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Arabię Saudyjską 7 sierpnia 1978 roku[2].
Obecnie (stan w 2023 roku) na liście znajduje się siedem obiektów – sześć ma charakter dziedzictwa kulturowego i jeden dziedzictwa przyrodniczego[2].
Na saudyjskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Arabia Saudyjska zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się 9 obiektów (stan w roku 2023)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia saudyjskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok – roku wpisu na listę;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
† zagrożone
Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
---|---|---|---|---|---|---|
1293 | Stanowisko archeologiczne Al-Hidżr (Mada’in Salih) Al-Hijr Archaeological Site (Madâin Sâlih) |
Medyna 26°47′01″N 37°57′18″E/26,783611 37,955000 |
K (ii)(iii) |
2008 | Starożytne miasto Hegra – obecnie stanowisko archeologiczne, największe zachowane świadectwo cywilizacji nabatejskiej na południe od Petry w Jordanii[4]. Do dziś zachowało się 111 monumentalnych grobowców z okresu od I w. p.n.e. do I w. n.e., 94 o dekorowanych fasadach, oraz studnie świadczące o dobrej znajomości Nabatejczyków zasad hydrauliki[4]. W skałach Hegry odkryto ponadto ok. 50 inskrypcji z czasów przednabatejskich oraz rysunki naskalne[4]. | |
1329 | Twierdza al-Turaif w Ad-Dirijja At-Turaif District in ad-Dir'iyah |
Rijad 24°44′03″N 46°34′21″E/24,734167 46,572500 |
K (iv)(v)(vi) |
2010 | Ad-Dirijja była pierwszą stolicą państwa saudyjskiego wzniesioną w XV w. w stylu charakterystycznym dla regionu Nadżd[5]. W XVIII–XIX w. twierdza al–Turaif stała się głównym ośrodkiem władzy Saudów i wahhabizmu[5]. Wpis obejmuje pozostałości wielu pałaców i zespołu urbanistycznego wzniesionego na skraju oazy Ad-Dirijja[5]. | |
1361 | Historyczna Dżudda, brama do Mekki Historic Jeddah, the Gate to Makkah |
Mekka 21°29′02″N 39°11′15″E/21,483889 39,187500 |
K (ii)(iv)(vi) |
2014 | Dżudda, położona na wschodnim wybrzeżu Morza Czerwonego, była od VII w. jednym z najważniejszych portów na szlakach handlowych na Ocean Indyjski i miejscem przybywania pielgrzymów udających się do Mekki[6]. Dżudda stała się dynamicznie rozwijającym się wielokulturowym ośrodkiem miejskim, z charakterystycznymi domami-wieżami stawianymi pod koniec XIX w. przez miejscowe elity kupieckie[6]. Jej styl architektoniczny łączył lokalne tradycje budowania z koralowca z wpływami zagranicznymi, upowszechniającymi się dzięki kontaktom handlowym[6]. | |
1472 | Sztuka naskalna w regionie Ha’il Rock Art in the Hail Region of Saudi Arabia |
Ha’il 28°00′38″N 40°54′47″E/28,010556 40,913056 |
K (i)(iii) |
2015 | Skały Dżabal Umm Sinman, Dżabal al-Mandżor i Raat obfitują w petroglify i rysunki naskalne przedstawiające postaci ludzi i zwierząt[7]. | |
1563 | Oaza Al-Ahsa, przeobrażający się krajobraz kulturowy Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape |
Prowincja Wschodnia 25°24′07,8″N 49°37′50,0″E/25,402167 49,630569 |
K (iii)(iv)(v) |
2018 | Tradycyjna oaza z ogrodami, kanałami, studniami – rośnie tu 2,5 miliona palm daktylowych – jest to największa oaza na świecie[8]. | |
1619 | Obszar kulturowy Ḥimā Ḥimā Cultural Area |
Nadżran 18°19′00,2″N 44°32′43,2″E/18,316711 44,545336 |
K (iii) |
2021 | Stanowisko malowideł naskalnych sprzed 7 tys. lat i inskrypcji pismem południowoarabskim[9]. | |
1699 | Uruk Bani Ma’arid ‘Uruq Bani Ma’arid |
Nadżran Rijad 19°20′00″N 45°30′00″E/19,333333 45,500000 |
P (vii)(ix) |
2023 | Obszar chroniony na pustyni Ar-Rab al-Chali, gdzie reintrodukowany jest oryks arabski, który wyginął na wolności[10]. |
Obiekty na saudyjskiej Liście Informacyjnej UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia obiekty na saudyjskiej Liście Informacyjnej UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na saudyjskiej Liście Informacyjnej[2];
- Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według zgłoszenia[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok – roku wpisu na Listę Informacyjną;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
---|---|---|---|---|---|---|
6025 | Darb Zubajda (szlak pielgrzymkowy z Kufy do Mekki) Darb Zubayda (Pilgrim Road from Kufa to Makkah) |
Północna Prowincja Graniczna Ha’il Al-Kasim Medyna Mekka |
K (i)(ii)(iv) |
2015 | Szlak pielgrzymkowy z Kufy do Mekki – Darb Zubajda (nazwany imieniem Zubajdy bint Dżafar (zm. 831/832) znanej z działalności na rzecz pielgrzymów żony kalifa z dynastii Abbasydów Haruna ar-Raszida (763–809)) – wykorzystywał szlak handlowy istniejący w okresie przedislamskim[11]. Szlak przeżywał lata świetności w okresie Islamskiego Kalifatu Abbasydów (750–1258), kiedy to go oznakowano a przy trasie wybudowano stacje ze studniami i domami dla podróżnych[11]. W sumie wzniesiono 27 stacji i kolejnych 27 podstacji[11]. | |
6026 | Kolej Hidżaska Hejaz Railway |
Tabuk Medyna |
K (ii)(iv)(vi) |
2015 | Linia kolei wąskotorowej z Damaszku do Medyny, biegnąca przez krainę Hidżaz w Arabii Saudyjskiej, od której bierze swoją nazwę[12]. Powstała na polecenie sułtana Imperium Osmańskiego Abdülhamida II (1842–1918) w 1909 roku, by zapewnić transport pielgrzymom[12]. Najważniejsze przystanki na trasie kolei to: Tabuk, Mada’in Salih i Medyna[12]. | |
6027 | Syryjski szlak hadżdżu Syrian Hajj Road |
Tabuk Medyna Mekka |
K (ii)(iv)(vi) |
2015 | Szlak pielgrzymkowy z Damaszku do Medyny o długości 1307 km[13]. | |
6028 | Egipski szlak hadżdżu Egyptian Hajj Road |
Tabuk Medyna Mekka |
K (ii)(iv)(vi) |
2015 | Szlak pielgrzymkowy z Egiptu do Mekki i Medyny[14]. | |
6029 | Karjat Zat Kahl, przedislamskie miasto w Arabii Środkowej Al-Faw Pre-Islamic City in Central Arabia (Qariah) |
Rijad 19°47′00″N 45°09′00″E/19,783333 45,150000 |
K (ii)(iii)(vi) |
2015 | Dawna stolica królestwa Kindytów – obecnie stanowisko archeologiczne[15]. | |
6030 | Ridżal Almaa, wioska dziedzictwa w regionie Asir Rijal Almaa Heritage Village in Assir Region |
Asir 18°12′44″N 42°30′26″E/18,212222 42,507222 |
K (iv)(v) |
2015 | W Ridżal Almaa zbiegają się szlaki z Jemenu i Lewantu do Mekki i Medyny[16]. Znajduje się tu ok. 60 kilkupiętrowych umocnionych pałaców wzniesionych z kamienia, gliny i drewna[16]. | |
6031 | Zee Ain, wioska dziedzictwa w regionie Asir Zee Ain Heritage Village in Al-Baha Region |
Al-Baha 19°46′02,8″N 41°26′03,2″E/19,767444 41,434222 |
K (iv)(v) |
2015 | Tradycyjna wioska, charakterystyczna dla regionu Al-Baha, wzniesiona na wzgórzu z 312 kamiennymi, kilkupiętrowymi domami i meczetem, o unikalnym planie urbanistycznym, otoczona murem obronnym[17]. Najwcześniejsze domy datowane są na VIII w.[17] | |
6034 | Daumat al-Dżandal, oaza historyczna w regionie Al-Dżauf Dûmat Al-Jandal Historical Oasis in Al-Jawf Region |
Al-Dżauf 29°48′41,1″N 39°52′05,9″E/29,811417 39,868306 |
K (ii)(iv) |
2015 | Od czasów starożytnych Daumat al-Dżandal było głównym ośrodkiem handlowym w północnej części Półwyspu Arabskiego – Asyryjczycy nazywali miasto Adummatu w VIII w. p.n.e.[18] W mieście zachowała się m.in. twierdza Marid wzniesiona przed 272 r. n.e. i meczet Omara z VII w.[18] | |
6370 | Dżaza’ir Farasan Farasan Islands Protected Area |
Dżazan 16°48′00″N 41°54′00″E/16,800000 41,900000 |
P (x) |
2019 | Dżaza’ir Farasan – archipelag w południowej części Morza Czerwonego[19]. |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO: Saudi Arabia. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Al-Hijr Archaeological Site (Madâin Sâlih). [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: At-Turaif District in ad-Dir'iyah. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Historic Jeddah, the Gate to Makkah. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Rock Art in the Hail Region of Saudi Arabia. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Ḥimā Cultural Area. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
- ↑ UNESCO: ‘Uruq Bani Ma’arid. [dostęp 2023-09-20]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Darb Zubayda (Pilgrim Road from Kufa to Makkah). [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Hejaz Railway. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Syrian Hajj Road. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Egyptian Hajj Road. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Al-Faw Pre-Islamic City in Central Arabia (Qariah). [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Rijal Almaa Heritage Village in Assir Region. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Zee Ain Heritage Village in Al-Baha Region. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Dûmat Al-Jandal Historical Oasis in Al-Jawf Region. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Farasan Islands Protected Area. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).