Maślanka płonnikowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maślanka płonnikowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hypholoma polytrichi (Fr.) Ricken Die Blätterpilze: 249 (1912) | |
Maślanka płonnikowa, łysiczka płonnikowa (Hypholoma polytrichi (Fr.) Ricken) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1815 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus polytrichi. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1936 r. Adalbert Ricken przenosząc go do rodzaju Hypholoma[1].
- Agaricus polytrichi Fr. 1815
- Agaricus udus var. polytrichi (Fr.) Fr. 1821
- Geophila polytrichi (Fr.) Kühner & Romagn. 1953
- Naematoloma polytrichi (Fr.) Konrad 1929
- Naematoloma udum * polytrichum (Fr.) P. Karst. 1879
- Psilocybe polytrichi (Fr.) Sacc. 1887
- Psilocybe uda subsp. polytrichi (Fr.) Sacc. 1897
- Psilocybe uda var. polytrichi (Fr.) Gillet 1878
Nazwę maślanka wrzosowa podał Władysław Wojewoda w 1999 r. Józef Teodorowicz w 1936 r. opisywał ten gatunek pod nazwą ostrzępka płonnikowa. W 2003 r. w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski W. Wojewoda wymienia ten gatunek pod nazwą łysiczka płonnikowa (Psilocybe polytrichi)[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 0,5–2 cm, kształt wypukły, czasami z małym garbkiem, niehigrofaniczny, nieprązkowany. Powierzchnia czerwonożółta, na środku żółtawa[4].
Średnio gęste, początkowo żółte, potem oliwkowobrązowe[4].
Wysokość 4–10 mm, grubość 1–3 mm, centralny, cylindryczny. Powierzchnia górą żółta, ku podstawie czerwonobrązowa[4].
Cienki, żółty. Smak i zapach niewyraźny[4].
Żółto-brązowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 7–9 × 4–5 μm, elipsoidalne, gładkie. Leptocystydy cylindryczne[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
W Europie maślanka płonnikowa jest szeroko rozprzestrzeniona[5]. W zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski W. Wojewoda w 2003 r. przytacza kilkanaście jej stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów Polski. Umieszczona w nim jest na liście gatunków zagrożonych, wartych objęcia ochroną[6]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7].
Występuje nw lasach iglastych, rzadziej w lasach mieszanych i liściastych, częściej w górach. Rośnie na kwaśnych i piaszczystych glebach, na glebach torfowych wśród mchów płonnik pospolity i torfowiec i na opadłym igliwiu świerków. Owocniki wytwarza zazwyczaj od czerwca do listopada[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Hypholoma polytrichi – łysiczka płonnikowa, [w:] Atlas grzybów [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Aktualne stanowiska maślanki płonnikowej w Polsce [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.