Mangabka

Mangabka
	Lophocebus
	Palmer, 1903
	; Przedstawiciel rodzaju – mangabka siwolica (L. albigena)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpy wąskonose
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	koczkodany
Plemię	Papionini
Rodzaj	mangabka
	Typ nomenklatoryczny
	Presbytis albigena J.E. Gray, 1850
Synonimy
	Semnocebus J.E. Gray, 1870; Leptocebus Trouessart, 1904; Cercolophocebus Matschie, 1914;
	Semnocebus J.E. Gray, 1870; Leptocebus Trouessart, 1904; Cercolophocebus Matschie, 1914;
Gatunki
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mangabka^[5] (Lophocebus) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[6]^[7]^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 40–56 cm, samców 45–73 cm, długość ogona samic 55–80 cm, samców 65–100 cm; masa ciała samic 4–6,7 kg, samców 6–10 kg^[8]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1870 roku angielski zoolog John Edward Gray w katalogu swojego autorstwa o tytule Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum^[2] jednak nazwa którą ukuł – Semnocebus – okazał się być zajęta przez rodzaj ssaków należących do rodziny indrisowatych. Nową nazwę dla rodzaju nadał w 1903 roku amerykański zoolog Theodore Sherman Palmer^[1]. Na gatunek typowy Gray wyznaczył (oznaczenie monotypowe) mangabkę siwolicą (L. albigena).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Semnocebus: gr. σεμνος semnos „uroczysty, majestatyczny, dostojny”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”^[10].
Lophocebus: gr. λοφος lophos „grzebień, czub”; κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”^[11].
Cercolophocebus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Cercocebus É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 (mangaba) oraz Lophocebus Palmer, 1903 (mangabka)^[4]. Gatunek typowy: Cercopithecus aterrimus Oudemans, 1890.
Leptocebus: gr. λεπτος leptos „smukły, drobny”^[12]; κηβος kēbos „małpa długoogoniasta”^[13].

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]^[9]^[6]^[5]:

Lophocebus albigena (J.E. Gray, 1850) – mangabka siwolica
Lophocebus johnstoni (Lydekker, 1900) – mangabka śniada
Lophocebus osmani Groves, 1978 – mangabka ciemna
Lophocebus aterrimus (Oudemans, 1890) – mangabka czarna
Lophocebus opdenboschi Schouteden, 1944 – mangabka czubata
Lophocebus ugandae Matschie, 1913 – mangabka kryzowana

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Nowa nazwa dla Semnocebus J.E. Gray, 1870.
↑ Młodszy homonim Semnocebus Lesson, 1840 (Indridae).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b T.S. Palmer. Some new generic names of mammals. „Science”. New Series. 17, s. 873, 1903. (ang.).
↑ ^a ^b J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 27. (ang.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1904, s. 15. (łac.).
↑ ^a ^b P. Matschie. Neue Affen aus Mittelafrika. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. 1914, s. 341, 1914. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 228. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lophocebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
↑ ^a ^b D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 655–658. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 148. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 628.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 383.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 122.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 43.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-19]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[nn-1] Nowa nazwa dla Semnocebus J.E. Gray, 1870.

[3] Młodszy homonim Semnocebus Lesson, 1840 (Indridae).

[Palmer-2] T.S. Palmer. Some new generic names of mammals. „Science”. New Series. 17, s. 873, 1903. (ang.).

[Gray-4] J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 27. (ang.).

[tro-5] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1904, s. 15. (łac.).

[Matschie-6] P. Matschie. Neue Affen aus Mittelafrika. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. 1914, s. 341, 1914. (niem.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 228. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lophocebus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].

[Zinner&inni-10] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 655–658. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 148. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655784_628]-12] Palmer 1904 ↓, s. 628.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655539_383]-13] Palmer 1904 ↓, s. 383.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=152_122]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 122.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=73_43]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 43.

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-19]. (ang.).

[a]

[1]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]