Małpy wąskonose
| ||
| Catarrhini | ||
| É. Geoffroy, 1812 | ||
| Okres istnienia: 40–dziś mln lat temu | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | naczelne | |
| Podrząd | Haplorrhini | |
| Nadrodzina | małpy wąskonose | |
Małpy wąskonose (Catarrhini) – małpy właściwe charakteryzujące się wąskim nosem, w odróżnieniu od małp szerokonosych. Występują naturalnie na kontynentach określanych jako Stary Świat – w Europie, Azji i Afryce – i nazywane są wyższymi naczelnymi Starego Świata.
Linie ewolucyjne małp wąskonosych i szerokonosych oddzieliły się od siebie ok. 40 mln lat temu, a ok. 25 mln lat temu nastąpił podział wąskonosych na dwie grupy:
- makakokształtne małpy Starego Świata nazywane małpami zwierzokształtnymi (Cercopithecoidea)
- małpy wąskonose człekokształtne (obejmujące m.in. ludzi) – takson określany w zoologii jako małpy człekokształtne (Hominoidea)
Małpy wąskonose charakteryzują się wąską przegrodą nosową i blisko siebie położonymi nozdrzami skierowanymi w dół. W uzębieniu występują 32 zęby – tylko dwa zęby przedtrzonowe w każdej połówce szczęki w porównaniu z trzema u małp szerokonosych. Pięciopalczaste kończyny z pierwszym palcem przeciwstawnym, palce zakończone płaskimi paznokciami. Ogon występujący u makakoształtnych nigdy nie jest chwytny, u człekokształtnych nie występuje.
Niektóre gatunki wykazują tendencje do poruszania się w postawie dwunożnej. Catarrhini prowadzą głównie dzienny tryb życia. Są wśród nich gatunki nadrzewne oraz naziemne. Żyją w grupach rodzinnych lub w stadach o skomplikowanej strukturze społecznej.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) (ang.). Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 18 maja 2008].
| ||||||||||||||