Mały Albert
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
Douglas Merritte (Albert B., Mały Albert[2]) (ur. 9 marca 1919[1]) – chłopiec, który w wieku jedenastu miesięcy został poddany eksperymentom psychologicznym, przeprowadzonym przez prekursora behawioryzmu w psychologii – Johna Watsona i jego asystentkę Rosalie Rayner. Albert B. od urodzenia przebywał w szpitalu, gdyż był sierotą.
Przebieg eksperymentu
[edytuj | edytuj kod]Eksperyment polegał na pokazaniu chłopcu białego szczura i jednoczesnym uderzeniu młotkiem w metalowy pręt długości ok. półtora metra w celu wywołania u niego warunkowej reakcji emocjonalnego strachu na widok zwierzęcia. Po około 7 powtórzeniach u Alberta B. wytworzyła się warunkowa reakcja emocjonalna na białego szczura.[3]
Po pięciodniowej przerwie reakcja warunkowa na szczura (już bez uderzania w pręt) przetrwała. Badacze stwierdzili także występowanie transferu, czyli przeniesienia reakcji emocjonalnej na inne (zazwyczaj podobne) przedmioty. W tym celu pokazywali chłopcu kolejno królika, psa, selskinowe futro, watę, siwą głowę Watsona i maskę Świętego Mikołaja. Reakcja emocjonalna była podobna. Reakcja warunkowa i transfer przetrwały (mimo niewielkiego obniżenia siły reakcji) nawet po upływie miesiąca.
Eksperyment jest kontrowersyjny pod względem etycznym - pomimo wiedzy kiedy Albert B. wyjdzie ze szpitala, badacze nie przeprowadzili odwarunkowania reakcji emocjonalnej chłopca. W związku z tym sądzili, że reakcja warunkowa pozostanie u niego prawdopodobnie do końca życia.
Wnioski
[edytuj | edytuj kod]Eksperyment z Albertem B. miał wykazać, czy olbrzymia różnorodność reakcji emocjonalnych charakteryzująca człowieka może powstawać w procesie warunkowania emocjonalnego. Watson i Rayner uważali, że człowiek rodzi się pierwotnie tylko z trzema podstawowymi formami reagowania emocjonalnego: strachem, wściekłością i miłością. Wszystkie inne reakcje emocjonalne zostają nabyte w procesie interakcji z otoczeniem.
Wątpliwości
[edytuj | edytuj kod]Współcześnie eksperymentowi Watsona i Rayner zarzuca się dość istotne błędy metodologiczne. Jednocześnie przeprowadzenie podobnego eksperymentu byłoby obecnie niemożliwe ze względu na obowiązywanie ścisłych zasad etycznych w badaniach psychologicznych.
Hall P. Beck, Sharman Levinson, i Gary Irons opublikowali w 2009 roku[b] dowody świadczące według nich o tym, że Albert B. naprawdę nazywał się Douglas Merritte. Zmarł w 1925, według danych z aktu zgonu, z powodu wodogłowia. W 2012 roku, po analizie dostępnych dowodów, okazało się, że była to dolegliwość wrodzona. Fakty te mają obalać twierdzenie, że w eksperymencie brało udział zdrowe dziecko[4][2][1].
Tożsamość określoną przez Becka i Ironsa podważyli psychologowie Russ Powell i Nancy Digdon, którzy zaproponowali alternatywną tożsamość Małego Alberta na podstawie dostępnych danych[5]. William Barger urodził się w tym samym czasie co Douglas i był faktycznie nazywany przez rodzinę i przyjaciół "Albertem". Jego matka także pracowała w szpitalu, w którym eksperyment został przeprowadzony. Dodatkowo, jego rozmiar i stan dużo lepiej zgadzał się z dokumentacją eksperymentu. Barger zmarł w wieku 87 lat w 2007 roku. Jego siostrzenica zapamiętała jego lęk wobec psów, który był nawet w rodzinie obiektem żartów[6].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Finding Little Albert: A Journey to John B. Watson’s Infant Laboratory (en) (pdf), 2009
- ↑ a b Tajemnica Małego Alberta w: Charaktery 5/2013
- ↑ Nancy Digdon, Russell A. Powell, Ben Harris, Little Albert's alleged neurological impairment: Watson, Rayner, and historical revision, „History of Psychology”, 17 (4), 2014, s. 312–324, DOI: 10.1037/a0037325, ISSN 1093-4510, PMID: 25068585 [dostęp 2020-08-29].
- ↑ Fridlund, A J., Beck, H. P., Goldie, W. D., & Irons, G.: Little Albert: A neurologically impaired child. (en) w: History of Psychology, Vol 15(4), Nov 2012, 302-327
- ↑ APA PsycNet, doi.apa.org, DOI: 10.1037/a0036854 [dostęp 2020-08-29].
- ↑ Whatever happened to Little Albert? - MacEwan University [online], www.macewan.ca [dostęp 2020-08-29].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Hock Roger R., 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii, Gdańsk
- Stachowski Ryszard, Historia współczesnej myśli psychologicznej. Od Wundta do czasów najnowszych, Poznań 2004
- Strelau Jan, Psychologia: Podręcznik akademicki (t. 1, red.), Warszawa 2000
- Watson John, Rayner Rosalie, Conditioned emotional reactions [w:] Journal of Experimental Psychology, 1920
- Witkowski Tomasz Pospolite grzechy psychologów - naukowców