Merionethshire
.jpg) Widok z Barmouth poprzez estuarium rzeki Mawddach w kierunku masywu Cadair Idris | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Księstwo | |||
| Siedziba | |||
| Powierzchnia |
1709 km² | ||
| Populacja (2011) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
22 os./km² | ||
Położenie na mapie Walii
| |||
Merionethshire (także Merioneth[1], wal. Sir Feirionnydd[2], Meirio(n)nydd[3][4]) – hrabstwo historyczne w północno-zachodniej Walii (Wielka Brytania)[3].
Hrabstwo ustanowione zostało w 1284 roku, na mocy statutu z Rhuddlan, który podporządkował Walię koronie angielskiej. Nazwa hrabstwa pochodzi od imienia Meiriona, sprawującego władzę na tym obszarze w V wieku[3][1]. Stolicą hrabstwa było miasto Dolgellau[1]. Hrabstwo istniało do 1974 roku, kiedy jego większa część włączona została do nowo utworzonego hrabstwa Gwynedd. Jego północno-wschodni fragment wcielony został do sąsiedniego hrabstwa Clwyd, a po reformie administracyjnej z 1996 roku znalazł się w granicach Denbighshire[1][5].
Hrabstwo zajmowało powierzchnię 1709 km² (8,2% powierzchni Walii)[6]. W 1801 roku zamieszkane było przez 28 316 osób (4,7% całkowitej ludności Walii), w 1851 roku – 38 453 (3,2%)[7], w 1901 roku – 48 852 (2,4%)[8], a w 1951 roku – 41 465 (1,6%)[6]. W 2011 roku obszar dawnego hrabstwa zamieszkany był przez 37 874 osób. Obszar ten cechuje się jednym z najwyższych odsetków znajomości języka walijskiego[4]; w latach 90. XX wieku potrafiły się nim posługiwać niemal 2/3 mieszkańców[3].
Hrabstwo położone było nad wybrzeżem zatoki Cardigan (Morze Irlandzkie), naprzemiennie klifowym i plażowym. Wybrzeże należące do hrabstwa rozciągało się od estuarium rzeki Dyfi (Dovey) na południu po estuarium rzek Glaslyn i Dwyryd na północy. Teren hrabstwa był górzysty[4]; najwyższe szczyty – Aran Fawddwy (905 m n.p.m.), oraz Cadair Idris (893 m n.p.m.)[4][9]. W jego granicach znajdowało się największe naturalne jezioro Walii – Bala (Llyn Tegid)[3], a także największy zbiornik retencyjny tego kraju – Llyn Trawsfynydd[5][10]. Większa część hrabstwa znajdowała się w obrębie Parku Narodowego Snowdonia[3].
Na obszarze hrabstwa rozwinęły się hodowla owiec oraz turystyka[3]. Do atrakcji turystycznych należą zamek w Harlech, inspirowana architekturą włoską wieś Portmeirion oraz zabytkowa kolej wąskotorowa Ffestiniog Railway[4]. Istotną rolę odgrywało niegdyś wydobycie łupków i wapienia; na mniejszą skalę wydobywano także ołów, miedź i złoto. W okolicach Dolgellau rozwinięty był przemysł włókienniczy (produkcja flaneli i innych wyrobów wełnianych)[9]. W XX wieku funkcjonowała elektrownia jądrowa Trawsfynydd[3].
Do głównych miejscowości hrabstwa należały: Aberdyfi, Bala, Barmouth, Blaenau Ffestiniog, Harlech, Dolgellau, Trawsfynydd oraz Tywyn[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Merioneth, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-09-30] (ang.).
- ↑ Merioneth Historical and Record Society. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h John Cannon (red.): The Oxford Companion to British History. Oxford University Press, 2002, s. 218, 637, 801. ISBN 978-0-19-860872-1. (ang.).
- ↑ a b c d e f Historic Counties Descriptions. The Historic Counties Trust. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ a b Boundaries viewer. National Library of Scotland. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ a b Census 1961: England and Wales: County Report: Cardiganshire and Pembrokeshire), Table 3: "Acreage, Population, Private Households and Dwellings for LAA, Wards, CP in RD, Con, NT". A vision of Britain through time. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ 1851 Census of Great Britain, Population tables 2 (Sample Report Title: Population Tables I. Number of Inhabitants in the years 1801, 1811, 1821, 1831, 1841 and 1851: Report: Objects of census and machinery employed; results and observations; appendix of tabular results, and summary tables: England and Wales, Divisions I to VII. Area, houses, 1841 and 1851; Population, 1801, 1811, 1821, 1831, 1841, and 1851), Table [1: "Population Abstract".]. A vision of Britain through time. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ 1911 Census of England and Wales, Census Returns of England and Wales, 1911, giving details of Areas, Houses, Families or separate occupiers, and Population:- Registration Areas, Table 5: "Registration Counties, Districts and Sub-districts with their constituent civil parishes. - Urban or Rural District in which each parish is situated; Area; families or separate occupiers, and population, 1901 and 1911; and population enumerated in Institutions, large establishments, and on vessels, &c., 1911".. A vision of Britain through time. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ a b Merionethshire. A vision of Britain through time. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
- ↑ The UK Lakes Portal - 40,000 lakes at your fingertips. UK Centre for Ecology & Hydrology. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).