Mikołaj Skrzetuski

Mikołaj Skrzetuski

Data urodzenia	ok. 1610 r.
Data śmierci	1673 r.

{{Szlachcic infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | opis herbu = | grafika = | dynastia = | commons = | żona = | imię oryginalne = | faksymile = | herb = | mąż = | opis grafiki = | rodzeństwo = | odznaczenia = | wszystkie imiona = | tytuł = | opis faksymile = Nieznane pola: "zdjęcie herbu", "zdjęcie", "galeria_commons", "opis zdjęcia", "malzonka" oraz "nazwa herbu".

Mikołaj Skrzetuski herbu Jastrzębiec (ok. 1610-1673) – szlachcic wielkopolski, pułkownik, pierwowzór Jana Skrzetuskiego - bohatera "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza.

Pochodził z dość ubogiej rodziny szlacheckiej z Rożnowa koło Poznania. Po śmierci ojca wraz z krewnymi zaciągnął się do wojsk walczących na Ukrainie. Podczas powstania Chmielnickiego walczył w chorągwi pancernej rotmistrza Marka Gdeszyńskiego. W 1649 przedarł się przebrany za chłopa z oblężonego Zbaraża do Jana Kazimierza. W 1651 walczył pod Beresteczkiem, a w 1658 został porucznikiem chorągwi tatarskiej starosty osieckiego Adama Uriela Czarnkowskiego. Dowodził tą jednostką podczas wojen z Carstwem Rosyjskim i Tatarami pod komendą Stefana Czarnieckiego, a później Jana Sobieskiego.

Począwszy od 1663 roku jego podkomendni dopuścili się wielu grabieży, zaś sam Mikołaj Skrzetuski, który w 1664 awansował na pułkownika, w 1667 usiłował siłą zmusić do ślubu podkomorzankę bełską Zofię Zawadzką. Wszystko to sprawiło, że pod koniec życia wisiało nad nim kilka wyroków sądowych.

Po śmierci został pochowany w kościele karmelitów bosych w Poznaniu.

Jego wyczyn zbaraski przeszedł do historii, jednak w dokumentach którymi dysponował Henryk Sienkiewicz, znalazł się błąd. Przekręcono w nich imię Skrzetuskiego z Mikołaja na Jana. W ten sposób powstał literacki bohater Ogniem i mieczem - Jan Skrzetuski.

Bibliografia

• Paweł Jasienica: Rzeczpospolita Obojga Narodów: Calamitatis regnum, Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, ISBN 83-06-01093-0
• Władysław A. Serczyk: Na płonącej Ukrainie, Avalon, Warszawa 2009, ISBN 978-83-60448-81-6
• Kacper Śledziński: Zbaraż 1649, Seria: "Historyczne bitwy", Bellona 2005, ISBN 83-11-10237-6
• Zbigniew Wójcik: Wojny kozackie w dawnej Polsce, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1989, ISBN 83-03-02744-1