Monaster Podwyższenia Krzyża Pańskiego na wyspie Kij
64°00′00″N 37°52′00″E/64,000000 37,866667 nr rej. 2910063000
| |
 Główny sobór monasteru | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
wyspa Kij |
| Kościół | |
| Rodzaj klasztoru | |
| Eparchia | |
| Klauzura |
nie |
| Typ monasteru |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Sobór |
Podwyższenia Krzyża Pańskiego |
| Cerkiew |
Narodzenia Matki Bożej |
| Założyciel klasztoru | |
| Styl |
staroruski |
| Materiał budowlany | |
| Data budowy |
1656–1660 |
| Data zamknięcia |
1922 |
| Data reaktywacji |
nie reaktywowany |
Położenie na mapie obwodu archangielskiego  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
| 64°00′00″N 37°52′00″E/64,000000 37,866667
| |
Monaster Podwyższenia Krzyża Pańskiego – nieczynny klasztor prawosławny na wyspie Kij w zatoce Onega.
Według tradycji, w 1630 hieromnich Nikon, zamieszkujący w jednej z filii Monasteru Sołowieckiego, skicie Anzerskim, pokłócił się z jej przełożonym, schimnichem Eleazarem, i opuścił skit. Postanowił udać się do Kożejezierskiego Monasteru Objawienia Pańskiego. Jednak w czasie podróży łodzią zaskoczyła go burza. Łódź Nikona, który cały czas modlił się o swoje ocalenie, została wyrzucona na brzeg wyspy Kij. Aby podziękować Bogu za zachowanie życia, mnich wzniósł na brzegu krzyż[1].
W 1652 Nikon, będący już metropolitą nowogrodzkim, ponownie odwiedził wyspę Kij, gdzie odnalazł pozostawiony przez siebie krzyż. Wówczas miał postanowić, że na miejscu tym powstanie męski klasztor[2]. W 1656 hierarcha został wybrany na patriarchę Moskwy i całej Rusi i uzyskał od cara zgodę na budowę nowego klasztoru, po czym osobiście zainicjował zbiórkę środków na ten cel. Aleksy I Romanow osobiście przekazał 6 tys. rubli[2]. Prace budowlane rozpoczęto już w roku następnym, wtedy też formalnie powstała wspólnota monastyczna[2]. W 1660 Nikon po raz trzeci i ostatni odwiedził wyspę, mieszkając przez rok w będącym nadal w budowie klasztorze. Przywiózł ze sobą dzwony oraz wyposażenie dla świątyń monasterskich, w tym najważniejszej – kamiennego soboru Podwyższenia Krzyża Pańskiego. W soborze umieścił krzyż z relikwiami m.in. Krzyża Pańskiego (tzw. Krzyż z Kij)[2]. Oprócz głównej cerkwi w skład kompleksu klasztornego wchodziły kamienny refektarz i kaplica[2]. Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego został zlokalizowany w najwyższym punkcie skalistej wyspy i zwieńczony pojedynczą kopułą na ośmiobocznym bębnie. Nawa obiektu została zbudowana na planie kwadratu[3].
Na planie kwadratu o boku 15 metrów wzniesiono również kamienny refektarz, kopię podobnego obiektu w Monasterze Sołowieckim. Od zachodu jadalnia była połączona z cerkwią Narodzenia Matki Bożej, zaś od północno-zachodniej – z krytą dachem namiotowym dzwonnicą. Do dzwonnicy przylegała kaplica grzebalna przełożonych monasteru[3]; groby mnichów mieściły się na odrębnym cmentarzu[4]. Na terytorium monasteru znajdowało się uznawane za cudowne źródło o głębokości dziesięciu metrów, które zgodnie z tradycją zostało odkryte przez patriarchę Nikona[3]. Mnisi monasteru zamieszkiwali w jednopiętrowym budynku z celami zbudowanym pod koniec XVII w., którego parter zajmowały pomieszczenia gospodarcze[3].
W 1854, w czasie desantu angielskiego na wyspie podczas wojny krymskiej, monaster został uszkodzony. Poważniejsze straty poniósł jednak w czasie pożaru, jaki miał miejsce rok później. Odbudowę klasztoru sfinansował sumą 9 tys. rubli rząd rosyjski[5]. Monaster nigdy nie odzyskał znaczenia, jakie posiadał w czasach Nikona; ostatecznie zamknięty został w 1922[3]. Krzyż z Kij został przeniesiony najpierw do muzeum religii i ateizmu, następnie był przechowywany w magazynach moskiewskiego Muzeum Historycznego, aż w 1991 r. został wstawiony do cerkwi św. Sergiusza z Radoneża w rejonie Twierskim Moskwy[6].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
M. Priesniakow (2010). Cerkiew św. drzewa Krzyża Pańskiego -
M. Priesniakow (2010). Sobór Podwyższenia Krzyża Pańskiego -
Plaża na wyspie Kij
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ A. Nizowskij, Samyje znamienityje..., s.423
- ↑ a b c d e A. Nizowskij, Samyje znamienityje..., s.424
- ↑ a b c d e A. Nizowskij, Samyje znamienityje..., s.425
- ↑ A. Nizowskij, Samyje znamienityje..., s.426
- ↑ A. Nizowskij, Samyje znamienityje..., ss.424–425
- ↑ M. Wostryszew, I. Szokariew, Moskwa: wsie prawosławnyje chramy i monastyri, Moskwa, Algoritm-Eksmo 2009, ISBN 978-5-699-34703-2, s. 406.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- A. Nizowskij, Samyje znamienityje monastyri i chramy Rossii, Wecze, Moskwa 2000, ISBN 5-7838-0578-5