Motacz nadrzewny
| Anyphaena accentuata | |||
| (Walckenaer, 1802) | |||
 Samica | |||
.jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
motacz nadrzewny | ||
| Synonimy | |||
| |||
Motacz nadrzewny (Anyphaena accentuata) – gatunek pająka z rodziny motaczowatych. Występuje w Europie i palearktycznej Azji. Zasiedla głównie drzewa i krzewy, ale też ściany budynków. Samce w ramach zalotów bębnią nogogłaszczkami i wydają dźwięki opistosomą.
W 2015 został wybrany pająkiem roku przez European Society of Arachnology[1].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został w 1802 roku przez Charlesa A. Walckenaera jako Aranea accentuata[2]. W 1805 roku ten sam autor przeniósł go do rodzaju Clubiona[3]. W 1833 roku Carl Jakob Sundevall ustanowił go gatunkiem typowym nowego rodzaju Anyphaena[4]. W obrębie tegoż rodzaju zaliczany jest do grupy gatunków accentuata wraz z Anyphaena aperta[5].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Samce osiągają od 4,8 do 7,5 mm, a samice od 6,3 do 8,5 mm długości ciała. Karapaks u samców mierzy od 2,3 do 2,9 mm długości oraz od 1,72 do 2,23 mm szerokości, zaś u samic od 2,6 do 3,5 mm długości i od 1,95 do 2,6 mm szerokości. Barwa karapaksu samca jest żółtawobrązowa z ciemnobrązowymi, białawo kropkowanymi przepaskami bocznymi[6]. U samicy karapaks może być od żółtawego, przez beżowy po brązowy, zawsze z czarnymi, ząbkowanymi pasami bocznymi[1], w obrębie których obecne są mniejsze paski białe. Kształt karapaksu jest prawie owalny z niewyniesioną częścią głowową. W widoku od przodu obie pary przednich oczu leżą w linii prostej, zaś para tylno-boczna leży niżej niż tylno-środkowa. W widoku z góry przednio-środkowa para oczu leży bardziej z przodu niż przednio-boczna, natomiast obie pary tylne leżą w prostej linii. Za tylnymi oczami samic występują dwie ciemnobrązowe kropki. Wysokość nadustka jest około półtorakrotnie większa niż średnica oczu przednio-środkowych. Szczękoczułki samców są żółtawobrązowe z ciemnobrązowymi paskami i wierzchołkami, natomiast u samicy są jasnorudobrązowe. Przednia krawędź szczękoczułka ma trzy, a tylna sześć ząbków. Ciemnobrązowe sternum samca często ma krótki jaśniejszy pasek przez środek. U samicy sternum jest żółtawobrązowe z ciemniejszymi krawędziami. Opistosoma (odwłok) samca ma wierzch jasnożółtawobrązowy z dwoma parami czarniawych znaków pośrodku, boki i tył ciemnobrązowe, a spód żółtawobrązowy z ciemnobrązowym nakrapianiem. Opistosoma samicy ma wierzch jasnożółtawobrązowy z dwiema parami czarnych znaków pośrodku, boki i tył czarniawe, a spód żółtawobrązowy z czarnym nakrapianiem. Przetchlinka leży na opistosomie w połowie odległości między bruzdą epigastryczną a kądziołkami przędnymi. W miejscu stożeczka występuje sześć do ośmiu krótkich włosków. Odnóża samca są żółtawobrązowe z ciemnobrązowym obrączkowaniem i nakrapianiem, zaś samicy jasnożółtobrązowe z czarnym kropkami, tylko niekiedy obrączkowane. U samca nadstopia pierwszej i drugiej pary mają po jednym kolcu na stronie spodniej[6].
Nogogłaszczki samca mają na udach długie, ostre, a u ich wierzchołków także tęgie kolce. Goleń ich ma trzy kępki czarnych i grubych szczecinek na powierzchni grzbietowej oraz pędzelek gęstych szczecinek pośrodku grubego i zakrzywionego wierzchołka dużej i poprzecznie ustawionej apofizy retrolateralnej. Ubarwienie cymbium jest ciemnobrązowe. Apofiza środkowa jest wąska i haczykowata. Bulbus cechuje się tegulum zachodzącym na jego boki, szerokim konduktorem wychodzącym zza alweolusa i pozakręcanym wierzchołkiem embolusa[6].
Kanciasta płytka genitalna samicy ma z przodu wyraźną kieszonkę, a po bokach bruzdy środkowej parę wyraźnych, niskich wyniosłości, na przednich szczytach których leżą otwory kopulacyjne. Zbiorniki nasienne są bulwiasto nabrzmiałe, a przewody kopulacyjne nieco zakrzywione[6].
Biologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek znany z niemal wszystkich krajów Europy[7], na wschód sięgający do Azji Środkowej i Iranu[8]. Występuje głównie na nizinach, tylko w Engadynie i Karyntii przekracza wysokość 1100 m n.p.m. W Polsce pospolity[1], jedyny przedstawiciel motaczowatych[9].
Pająki te zamieszkują krzewy, pnie i korony drzew, zarówno liściastych jak i iglastych, a także środowiska antropogeniczne, jak np. ściany budynków. Dzień spędzają w kryjówkach z liści splecionych przędzą lub pod korą. Nocami aktywnie polują, zwłaszcza na skoczogonki, szczeciogonki[1] i mszyce[10]. Zimują pod korą[1].
Osobniki dojrzałe spotyka się od maja do października[6], przy czym samce dojrzewają wcześniej niż samice, w maju lub czerwcu. Gody odbywają się w sierpniu. Zalecający się samiec bębni nogogłaszczkami w kryjówkę samicy i wibruje odwłokiem, wydając brzęczące dźwięki[1]. W momencie gdy samica się doń zbliża wibrowanie zostaje przerwane, aby przed samą kopulacją zostać wznowione z większą intensywnością. W czerwcu i lipcu samica składa około 150 żółtawobiałych jaj w białym kokonie soczewkowatego kształtu, który przyczepia do liścia lub kory w swojej kryjówce. Młode pierwszego stadium spotyka się w drugiej połowie lipca i sierpniu. Przed zimowaniem przechodzą jedną lub dwie wylinki. Wzrost wznawiany jest w maju następnego roku, a ostatnie stadium przed dorosłością osiągane jest w sierpniu lub wrześniu. Dojrzałość płciowa zyskiwana jest po drugim przezimowaniu[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Marek Michał Żabka (tłum. i red.): Europejski pająk roku 2015. European Society of Arachnology. [dostęp 2018-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-24)].
- ↑ C.A. Walckenaer: Faune parisienne. Insectes. ou Histoire abrégée des insectes de environs de Paris. Paris: 1802, s. 187-250.
- ↑ C.A. Walckenaer: Tableau des aranéides ou caractères essentiels des tribus, genres, familles et races que renferme le genre Aranea de Linné, avec la désignation des espèces comprises dans chacune de ces divisions. Paris: 1805.
- ↑ C.J. Sundevall: Conspectus Arachnidum. Londini Gothorum, 1833, s. 1-39.
- ↑ N.I. Platnick. The spider family Anyphaenidae in America north of Mexico. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology”. 146, s. 205-266, 1974.
- ↑ a b c d e f S. Almquist. Swedish Araneae, part 2--families Dictynidae to Salticidae. „Insect Systematics & Evolution, Supplement”. 63, s. 285-601, 2006.
- ↑ Anyphaena accentuata (Walckenaer, 1802). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2018-07-24].
- ↑ Anyphaena accentuata (Walckenaer, 1802). [w:] World Spider Catalogue [on-line]. World Spider Catalog Association, 2018. [dostęp 2018-07-24].
- ↑ Robert Rozwałka, Marzena Stańska: Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2013-08-23].
- ↑ R. Braun. Das Sexualverhalten der Krabbenspinne Diaea dorsata (F.) und der Zartspinne Anyphaena ac- centuata (Walck.) als Hinweis auf ihre systematische Eingliederung. „Zoologischer Anzeiger”. 160, s. 119-134, 1958.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Nentwig W., Blick T., Gloor D., Hänggi A., Kropf C.: Anyphaena accentuata (Walckenaer, 1802). [w:] Spiders of Europe [on-line]. [dostęp 2018-07-24].