Orzesznica (ssaki)
Muscardinus | |||
Kaup, 1829[1] | |||
Okres istnienia: pliocen–obecnie | |||
Przedstawiciel rodzaju – orzesznica leszczynowa (M. avellanarius) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj |
orzesznica | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Mus avellanarius Linnaeus, 1758 | |||
Synonimy | |||
| |||
Gatunki | |||
|
Orzesznica[4] (Muscardinus) – rodzaj ssaków z podrodziny koszatek (Leithiinae) w obrębie rodziny popielicowatych (Gliridae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący w Europie i południowo-zachodniej Azji[5][6][7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 65–91 mm, długość ogona 57–86 mm; masa ciała 17–30 g[6][8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1829 roku niemiecki paleontolog i przyrodnik Johann Jakob Kaup w książce swojego autorstwa o tytule Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) orzesznicę leszczynową (M. avellanarius).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Muscardinus: fr. muscardin ‘popielica, koszatka’, prawdopodobnie od muscadin ‘pastylka piżmowa’; w aluzji do zapachu orzesznicy[9].
- Pentaglis: gr. πεντε pente ‘pięć’[10]; rodzaj Glis Brisson, 1762 (popielica). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Pentaglis foldvarii Kretzoi, 1943 (= †Myoxus sansaniensis Lartet, 1851).
- Eomuscardinus: gr. εως eōs lub ηως ēōs ‘świt, wschód’[11]; rodzaj Muscardinus Kaup, 1829 (orzesznica). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Myoxus sansaniensis Lartet, 1851.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek[12][8][5][4]:
- Muscardinus avellanarius (Linnaeus, 1758) – orzesznica leszczynowa
Opisano również szereg gatunków wymarłych:
- Muscardinus cyclopeus Agustí Ballester, Moyà-Solà & Pons-Moyà, 1982[13] (Hiszpania; miocen)
- Muscardinus dacicus Kormos, 1930[14] (Rumunia; plejstocen)
- Muscardinus davidi Hugueney & Mein, 1965[15] (Francja; miocen)
- Muscardinus giganteus Jánossy, 1974[16] (Węgry; pliocen)
- Muscardinus heintzi Aguilar, 1982[17] (Francja; miocen)
- Muscardinus helleri Fejfar & Storch, 1990[18] (Niemcy; pliocen)
- Muscardinus hispanicus De Bruijn, 1966[19] (Hiszpania; miocen)
- Muscardinus meridionalis García-Alix, Minwer-Barakat, Martín-Suárez & Freudenthal, 2008[20] (Hiszpania; pliocen)
- Muscardinus pliocaenicus Kowalski, 1963[21] (Polska; pliocen)
- Muscardinus sansaniensis (Lartet, 1851)[22] (Francja; miocen)
- Muscardinus thaleri De Bruijn, 1966[19] (Hiszpania; miocen)
- Muscardinus vallesiensis Hartenberger, 1966[3] (Hiszpania; miocen)
- Muscardinus vireti Hugueney & Mein, 1965[23] (Francja; miocen)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 139. (niem.).
- ↑ M. Kretzoi. Új pele a magyar miocénből. „Földtani közlöny”. 73 (1), s. 182, 1943. (węg.).
- ↑ a b J.-L. Hartenberger. Les rongeurs du Vallésien (Miocène supérieur) de Can Llobateres (Sabadell, Espagne); Gliridae et Eomyidae. „Bulletin de la Société Géologique de France”. Septième série. 8 (4), s. 597, 1966. DOI: 10.2113/gssgfbull.S7-VIII.4.596. (fr.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 215. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 630. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b M.E. Holden-Musser, R. Juškaitis & G. Musser: Family Gliridae (Dormice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 881. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Muscardinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 403. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 435, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 187.
- ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 93.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-22]. (ang.).
- ↑ J. Agustí Ballester, S. Moyà-Solà & J. Pons-Moyà. Une espèce géante de Muscardinus Kaup, 1829 (Gliridae, Rodentia, Mammalia) dans le gisement karstique de Cala Es Pou (Miocène supérieur de Minorque, Baléares). „Geobios”. 15 (5), s. 784, 1982. DOI: 10.1016/S0016-6995(82)80008-9. (fr.).
- ↑ T. Kormos. Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 27, s. 243, 1930. (niem.).
- ↑ Hugueney i Mein 1965 ↓, s. 120.
- ↑ D. Jánossy. New „Middle Pliocene” microvertebrate fauna from northern Hungary (Osztramos loc. 9). „Fragmenta Mineralogica et Palaeontologica”. 5, s. 20, 1974. (ang.).
- ↑ J. Aguilar. Contributions à l’étude des micromammifères du gisement miocène supérieur de Montredon (Hérault). 2 – Les rongeurs. „Palaeovertebrata”. 12 (3), s. 107, 1982. (fr.).
- ↑ O. Fejfar & G. Storch. Eine pliozäne (ober-ruscinische) Klein-säugerfauna aus Gundersheim, Rheinhessen. I. Nagetiere: Mammalia, Rodentia. „Senckenbergiana Lethaea”. 71, s. 139–184, 1990. (niem.).
- ↑ a b H. de Bruijn. Some new Miocene Gliridae (Rodentia, Mamma-lia) from the Calatayud Area (prov. Zaragoza, Spain). „Proceedings of the Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen”. Series B. 69 (3), s. 1–21, 1966. (ang.).
- ↑ A. García-Alix, R. Minwer-Barakat, E. Martín-Suárez & M. Freudenthal. Muscardinus meridionalis sp. nov., a new species of Gliridae (Rodentia, Mammalia) and its implications for the phylogeny of Muscardinus. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 28 (2), s. 568, 2008. DOI: 10.1671/0272-4634(2008)28[568:MMSNAN]2.0.CO;2. (ang.).
- ↑ K. Kowalski. The Pliocene and Pleistocene Gliridae (Mammalia, Rodentia) from Poland. „Acta Zoologica Cracoviensia”. 8 (14), s. 538, 1963. (ang.).
- ↑ É. Lartet: Notice sur la colline de Sansan, suivie d’une récapitulation des diverses espèces d’animaux vertébrés fossiles, trouvés soit à Sansan, soit dans d’autres gisements du terrain tertiaire miocène dans le bassin sous-pyrénéen. Auch: J.-A. Portes, 1851, s. 20. (fr.).
- ↑ Hugueney i Mein 1965 ↓, s. 118.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- M. Hugueney & P. Mein. Lagomorphes et rongeurs du Néogène de Lissieu. „Travaux du Laboratoire de Géologie de la Faculté des Sciences de Lyon”. Nouvelle Série. 12, s. 109–123, 1965. (fr.).