Muzeum

Muzeum (łac. musaeum, z gr. μουσεῖον mouseíon ‘świątynia muz’) – instytucja kultury powołana w celu gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi wartość historyczną bądź artystyczną. W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych lub czasowych, natomiast reszta jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.

Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum, które z kolei utworzono z greckiego mouseion – miejsce lub świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi sztuki. Muzeum to także rodzaj starożytnych ośrodków naukowych, z których najsławniejszym był założony przez Ptolemeusza I Sotera około roku 280 p.n.e. w Aleksandrii. W skład tego muzeum wchodziła między innymi Biblioteka Aleksandryjska.

Muzeum w polskim systemie prawnym

Osobny artykuł: Muzea w Polsce.

Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach definiuje muzeum w artykule 1.:

„Muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów”^[1].

Funkcje muzeum

W uproszczeniu przyjmuje się, że muzea wielkomiejskie mają za zadanie reprezentować całokształt kultury polskiej, podczas gdy muzea regionalne mają za zadanie odzwierciedlać przede wszystkim duchową treść środowiska regionalnego i lokalnego, w którym powstały. Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje muzeów:

Funkcja ochronna (zbieranie okazów muzealnych, ich porządkowanie i systematyzowanie)
Funkcja edukacyjna, właściwie kulturalno-naukowa i wychowawcza (tworzenie możliwości obcowania z dziełem sztuki jako wartością poznawczą i estetyczną)
Funkcja estetyczna (kształtowanie wrażliwości na piękno kultury)

Klasyfikacja muzeów

ze względu na przestrzeń budynku, jego nastrój i formę^[2]
- muzeum „świątynia”
- muzeum składnica
- muzeum – handlowe centrum kulturowe
ze względu na typ eksponatu (tzw. podział funkcjonalno-rzeczowy)^[3]
- muzea architektury
- muzea archeologiczne
- muzea artystyczne
- muzea biograficzne
- muzea erotyki (muzea seksu)
- muzea farmacji
- muzea figur woskowych
- muzea gospodarcze
- muzea historyczne
- muzea kolejnictwa
- muzea literatury
- muzea lotnictwa
- muzea martyrologii
- muzea medycyny
- muzea motoryzacji
- muzea morskie
- muzea numizmatyki
- muzea nauki
- muzea pocztowe
- muzea pożarnictwa
- muzea przyrodnicze
- muzea regionalne
- muzea rolnictwa
- muzea rzemiosła
- muzea sakralne
- muzea sztuki
  - galerie rzeźby
  - galerie malarstwa
  - galerie sztuk audiowizualnych
  - muzea sztuki enwironmentalnej
- muzea teatralne
- muzea techniczne
- muzea więziennictwa
- muzea zabawek
ze względu na kryterium formalno-prawne
- muzea zwykłe
- muzea rejestrowe
ze względu na podmiot prowadzący
- muzea, których organizatorem jest Minister właściwy do spraw Kultury
- muzea ministerialne, których organizatorem jest minister określonego ministerstwa
- muzea samorządowe
  - muzea miejskie i gminne
  - muzea powiatowe
  - muzea wojewódzkie
- muzea uniwersyteckie
- muzea państwowych jednostek organizacyjnych (wojskowe, leśne, kolejowe i in.)
- muzea społeczne
- muzea prywatne
  - muzea kościelne
  - muzea prowadzone przez osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa
nowe rodzaje muzeów
- mediateka
- ośrodki wizualno-muzyczne
- muzeum wirtualne

Zobacz też

Przypisy

↑ Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach (Dz.U. z 2007 r. nr 136, poz. 956).
↑ D. Ghirardo, Architektura po modernizmie, Toruń 1999, s. 72–92.
↑ Z. Żygulski jr., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa', Warszawa 1982, s. 81–106.

Bibliografia

L. Turos, Muzeum – swoista instytucja edukacyjna. Wybrane problemy w ujęciu historycznym i współczesnym, Ypsylon, Warszawa 1999
I. Wojnar, Muzeum, czyli trwanie obecności, Żak, Warszawa 1991
D. Ghirardo, Architektura po modernizmie, Toruń 1999, s. 72–92
Z. Żygulski jr., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa', Warszawa 1982, s. 81–106
Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2022 r. poz. 385)

[1] Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o muzeach (Dz.U. z 2007 r. nr 136, poz. 956).

[2] D. Ghirardo, Architektura po modernizmie, Toruń 1999, s. 72–92.

[3] Z. Żygulski jr., Muzea na świecie. Wstęp do muzealnictwa', Warszawa 1982, s. 81–106.

[1]

[2]

[3]