Grzybówka fioletowobrązowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
grzybówka fioletowobrązowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Mycena purpureofusca (Peck) Sacc. Syll. fung. (Abellini) 5: 255 (1887) | |
.jpg)
.jpg)
Grzybówka fioletowobrązowa, grzybówka czarnoobrzeżona (Mycena purpureofusca (Peck) Sacc.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten opisał w 1885 r. Charles Horton Peck nadając mu nazwę Agaricus purpureofuscus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Pier Andrea Saccardo w 1887 r.[1]
- Agaricus purpureofuscus Peck, 1885
- Prunulus purpureofuscus (Peck) Murrill, 1916
Maria Lisiewska w 1987 r. nadała mu polską nazwę grzybówka czarnoobrzeżona. Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę grzybówka fioletowobrązowa[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 5–40 mm, początkowo stożkowaty, potem dzwonkowaty, w końcu prawie płaski z garbkiem, bruzdowany półprzeźroczyście prążkowany. Powierzchnia naga, w stanie wilgotnym nieco śliska, początkowo ciemnobrązowa z prawie czarniawo fioletowym środkiem i bladobrązowym brzegiem z fioletowym odcieniem, potem przechodząca w kolor szarobrązowy lub od szarego do ciemnoszarego z nieco ciemniejszym środkiem i słabym fioletowym odcieniem[4].
W liczbie 20–30 dochodzących do trzonu, wypukłe, wąsko przyrośnięte, czasami nieco zbiegające z krótkim ząbkiem, o barwie od szarej. Ostrza bardzo wyraźnie fioletowe[4].
Wysokość 25–70 (–100) mm, grubość 1–3 (–5) mm, pusty w środku, prosty lub zagięty, walcowaty i na całej długości równy, lub czasami poszerzony przy podstawie. Powierzchnia oprószona, lśniąca, gładka, ale z wiekiem nieco rowkowana podłużnie, szaro-brązowa do szarawo fioletowej, w kierunku podstawy zwykle ciemnobrązowa z fioletowym odcieniem. Podstawa pokryta białymi włókienkami, często ukorzeniająca się[4].
Bez zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 27–36 × 10–12 µm, maczugowate, 2- lub 4-zarodnikowe. Zarodniki (7,5–) 9–12,2 × 5,5–9 µm, Q = 1,2-1,5, Qav = 1,3, szeroko pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 17–61 × 9–29 µm, tworzące sterylne pasmo, maczugowate, wrzecionowate, workowate do prawie cylindrycznych, gładkie o wierzchołkach zwykle szeroko zaokrąglonych, z liliowatą zawartością. Pleurocystyd brak. Trama blaszek dekstrynoidalna, w odczynniku Melzera czerwonawo-brązowa lub winno-brązowawa. Strzępki włosków kapelusza o szerokości 1,5–6 µm, żelatynizowane, gładkie lub słabo pokryte brodawkami lub dość grube, cylindryczne wybrzuszenia 2,5–11 × 1,5–3,5 μm. Strzępki warstwy korowej trzonu o szerokości 2–3,5 μm, gładkie, lub z rzadkimi brodawkami, komórki końcowe wąsko maczugowate, do znacznie szerszych i silnie zakrzywionych, gładkich lub gruboziarnistych. Sprzążek brak lub bardzo rzadkie[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Znane jest występowanie grzybówki fioletowobrązowej w wielu krajach Europy, w Ameryce Północnej, Republice Południowej Afryki, Rosji i Mongolii[5]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza 10 stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach iglastych, liściastych i mieszanych na butwiejącym drewnie i pniach jodły, olszy, świerka, sosny, oraz na igliwiu. Owocniki najczęściej pojawiają się od stycznia do października[3].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Grzybówkę fioletowobrązową od podobnej grzybówki czerwonoostrzowej (Mycena rubromarginata) można odróżnić po cheilocystydach. Cheilocystydy grzybówki fioletowobrązowej mają szeroko zaokrąglone wierzchołki, podczas gdy u grzybówki czerwonoostrzowej mają wąskie szyjki. Ponadto grzybówka czerwonobrązowa zawsze ma sprzążki, podczas gdy u grzybówki fioletowobrązowej ich brak lub są bardzo rzadkie[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-04-18] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-04-18] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Mycena purpureofusca (Peck) Sacc. [online] [dostęp 2021-04-16] (ang.).
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2021-04-18] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.