Myszołów mongolski
| Buteo hemilasius[1] | |
| Temminck & Schlegel, 1844 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
myszołów mongolski |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Myszołów mongolski[3] (Buteo hemilasius) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Występuje w centralnej i wschodniej Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy opisali Coenraad Jacob Temminck i Hermann Schlegel w 1844 na podstawie holotypu z Japonii. Nowemu gatunkowi nadali nazwę Buteo hemilasius[4]. Jest ona obecnie (2020) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC). IOC uznaje myszołowa mongolskiego za gatunek monotypowy[5]. Myszołów mongolski blisko spokrewniony jest z kurhannikiem (B. rufinus)[4]; Hartert (1914) i R. I. Meineitzhagen (1954) uznawali je za przedstawicieli jednego gatunku, jednak badania molekularne temu zaprzeczają[6]. W centralnej Azji kurhanniki i myszołowy mongolskie powszechnie krzyżują się[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi 66–71 cm; masa ciała samców 950–1400 g, samic 970–2050 g[4]. Myszołowy mongolskie są większe od podobnych myszołowów himalajskich (B. refectus), ponadto mają dłuższe skrzydła i ogon. Skok opierzony jest przynajmniej w ¾ (nie ½, jak u pozostałych przedstawicieli Buteo). Myszołowy mongolskie występują w dwóch odmianach barwnych (patrz: polimorfizm) – jasnej i ciemnej. U ptaków jasnej odmiany na wierzchu skrzydła na lotkach I rzędu można dostrzec dużą białą plamę. Ogon szaro-biały, paskowany. Głowa i spód ciała białawe, pokryte brązowymi paskami. Nogawice brązowe. W okolicy nadgarstka występuje czarna plama (bardzo podobna, jak u niektórych myszołowów himalajskich)[7].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Myszołowy mongolskie występują na obszarze od wschodniego Kazachstanu, południowej Syberii i Mongolii na wschód po północno-wschodnie Chiny i dalej na południe po centralne Chiny, Tybet i północno-zachodnie Indie (Ladakh). Zimowiska ciągną się od południowego Ałtaju po Himalaje, centralne i wschodnie Chiny oraz Koreę[4].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Myszołowy mongolskie gniazdują na stepach i obszarach pustynnych. W Rosji odnotowywane były w lasostepie i na otwartych terenach z pagórkami i skalnymi wychodniami. W Kazachstanie występują na półpustyniach, pustyniach, zboczach gór i w górach, natomiast w Tybecie na polach i innych otwartych terenach. Żywią się gryzoniami, takimi jak norniki, susły, myszoskoczki i szczekuszkowate, oraz niewielkimi ptakami. W Mongolii, gdzie gniazduje większa część populacji, myszołowy mongolskie jedzą głównie chinorniki stepowe (Lasiopodomys brandtii); w dużej mierze sukces lęgowy myszołowów zależy od zagęszczenia tych ssaków[8].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Zniesienia przypadają na kwiecień i maj, okres lęgowy trwa do czerwca–sierpnia[4]. Gniazdo niewielkie, zbudowane z gałęzi, umieszczone na klifie, skalistym zboczu, pod krzewem lub na stosie kamieni. Wyściełane jest wełną, skrawkami materiału i suchym łajnem. Zniesienie liczy 3–4 jaja, mają białą skorupkę z żółtobrązowymi plamami. Inkubacja trwa około 30 dni. Młode opuszczają gniazdo po blisko 45 dniach[8].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje myszołowa mongolskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020)[9]. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Buteo hemilasius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Buteo hemilasius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-06].
- ↑ a b c d e f Orta, J. & Kirwan, G.M.: Upland Buzzard (Buteo hemilasius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive. [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-16].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-05]. (ang.).
- ↑ Haring, E., Riesing, M.J., Pinsker, W. & Gamauf, A.. Evolution of a pseudo-control region in the mitochondrial genome of Palearctic buzzards (genus Buteo). „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 37 (4), s. 185–194, 1999.
- ↑ Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp: Birds of the Indian Subcontinent: India, Pakistan, Sri Lanka, Nepal, Bhutan, Bangladesh and the Maldives. Bloomsbury Publishing, 2013, s. 122. ISBN 978-1-4081-6264-4.
- ↑ a b Batbayar, Nyambayar; Gombobaatar, Sundev & Ma, Ming: Upland Buzzard Buteo hemilasius. Global Raptor Information Network, 2 grudnia 2012. [dostęp 2017-03-16].
- ↑ Upland Buzzard Buteo hemilasius. BirdLife International. [dostęp 2020-11-06].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).