Najwyższa Rada Gospodarki Narodowej

Najwyższa Rada Gospodarki Narodowej, WSNCh (ros. Высший совет народного хозяйства, ВСНХ) – najwyższy organ zarządzania gospodarczego przemysłem państwowym w Rosji po przejęciu władzy przez bolszewików, istniejący w latach 1917–1932. Występował na szczeblu republikańskim (WSNCh Rosyjskiej Federacyjnej SRR i WSNCh Ukraińskiej SRR) i na szczeblu sowieckiego państwa związkowego (WSNCh ZSRR). WSNCh działała zarówno poprzez tzw. trusty, czyli zjednoczenia branżowe przedsiębiorstw, jak i poprzez gubernialne i rejonowe rady gospodarki narodowej – jej delegatury terenowe. Przewodniczący Rady miał uprawnienia i status komisarza ludowego.

1917–1932

WSNCH RFSRR

Przewodniczący WSNCh RFSRR:

• Walerian Obolenski (N.Osinski) (2 grudnia 1917 – 18 marca 1918)
• Władimir Milutin (p.o.) (23 marca – 3 kwietnia 1918)
• Aleksiej Rykow (4 kwietnia 1918 – 26 maja 1921)
• Piotr Bogdanow (28 maja 1921 – 9 maja 1923)
• Aleksiej Rykow (9 maja – 6 lipca 1923)
• Piotr Bogdanow (7 lipca 1923 – 23 listopada 1925)
• Feliks Dzierżyński (p.o.) (23 listopada 1925 – 4 lutego 1926)
• Siemion Łobow (4 lutego 1926 – 9 lipca 1930)
• Konstantin Strijewski (9 lipca 1930 – 5 stycznia 1932)

WSNCh USRR

Przewodniczący WSNCh Ukrainy:

• Emanuel Kwiring (1918–1919)
• Włas Czubar (1921–1923)
• Konstantin Maksimow (1923–1925)
• Moisiej Ruchimowicz (1925–1926)

WSNCh ZSRR

Przewodniczący WSNCh ZSRR:

• Aleksiej Rykow (1923–1924)
• Feliks Dzierżyński (1924–1926)
• Walerian Kujbyszew (1926–1930)
• Sergo Ordżonikidze (1930–1932)

WSNCh ZSRR 1962–1965

Organ utworzony w 1962 przez Nikitę Chruszczowa, kiedy przeprowadzono próbę decentralizacji gospodarki radzieckiej. Działał w latach 1962–1965, a kierował nim Dmitrij Ustinow. Był on podporządkowany Radzie Ministrów ZSRR, a jego funkcjami były zarządzanie w przemyśle i budownictwie. Podlegały mu też sownarchozy.

Bibliografia

• Советы народного хозяйства и плановые органы в центре и на местах (1917—32). Сборник документов, Moskwa, 1957.
• Дробижев В. З., Главный штаб социалистической промышленности. (Очерки истории ВСНХ 1917—1932), Moskwa, 1966.