Nornik alpejski
| Microtus multiplex[1] | |||
| (Fatio, 1905) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek |
nornik alpejski | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9] | |||
 | |||
Nornik alpejski[10] (Microtus multiplex) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Nornik alpejski występuje w zachodnich Alpach i północno-zachodnich Apeninach w południowo-wschodniej Francji, południowej Szwajcarii i północno-zachodnich Włoszech[11].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1905 roku szwajcarski zoolog Victor Fatio nadając mu nazwę Arvicola multiplex[2]. Holotyp pochodził z obszaru w pobliżu Lugano, w kantonie Ticino, w Szwajcarii[12].
M. multiplex należy do podrodzaju Terricola i grupy gatunkowej multiplex[11]. Najbliżej spokrewniony jest z nornikiem bawarskim (M. bavaricus) i nornikiem dynarskim (M. liechtensteini), który był wcześniej zaliczany do gatunku M. multiplex[12][11]. M. liechtensteini i M. multiplex mają różną liczbę diploidalną (2n = 46 u liechtensteini i 2n = 48 u multiplex) i różne markery molekularne[11]. Ich rozmieszczenie pokrywa się w ograniczonym stopniu, a w strefie specjacji parapatrycznej znaleziono naturalnego mieszańca[11]. Należy do grupy gatunków pokrewnych nornikowi darniowemu (Microtus subterraneus) lub, według części autorów, do oddzielnej. Populacje na zachodniej granicy zasięgu, we Francji i dolinie Renu są klasyfikowane jako podgatunek M. m. niethammeri; inny wymarły podgatunek M. m. vuillemeyi znany jest z plejstocenu wschodniej Francji[12][9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[11].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[13].
- multiplex: łac. multiplex, multiplicis „mający wiele fałdów”[14].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 90–110 mm, długość ogona 40–44 mm; masa ciała 19–29 g[15].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Zwierzęta te występują w południowej części Alp, od południowo-zachodniej Francji przez Szwajcarię po północne Włochy, gdzie spotykane są także w Apeninach Północnych. Występują od poziomu morza do 2800 m n.p.m., na pastwiskach, łąkach i otwartych obszarach śródleśnych, gęsto pokrytych roślinami zielnymi. W wysokich górach nornik alpejski spotykany jest w kosodrzewinie, na nizinach kryje się w winnicach i żywopłotach. Żywi się bulwami i korzeniami, zjada też trawy. W Szwajcarii średnia liczebność miotu to 2,7[9].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Nornik alpejski jest uznawany za gatunek najmniejszej troski. Nie są znane zagrożenia dla gatunku, populacja jest stabilna, lokalnie liczna, osiągając gęstość do 100 osobników na hektar w południowej Francji. Niekiedy bywa uznawany za szkodnika[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Microtus multiplex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b V. Fatio. Campagnols et musaraignes Suisses quelques formes peu connues. Importance variable de certains caracteres. „Archives des sciences physiques et naturelles”. Quatrèmie période. 19, s. 193, 1905. (fr.).
- ↑ O. Thomas. New insectivores and voles collected by Mr. A. Robert near Trebizond. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 17, s. 419, 1906. (ang.).
- ↑ Ch. Mottaz. „Bulletin de la Société Zoologique de Genève”. 1, s. 180, 1909. (fr.).
- ↑ G.S. Miller. New names for two European voles. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 24, s. 39, 1911. (ang.).
- ↑ G. Dal Piaz. Studio sulle arvicole tridentine. „Studi Trentini di Scienze Naturali”. Acta Geologica. 5 (4), s. 13, 1924. (wł.).
- ↑ P. Brunet-Lecomte, J. Chaline & M. Campy. Microtus (Terricola) multiplex vuillemeyi nov. ssp., campagnol du site pleistocene de Gigny (Jura, France). „Revue de Paléobiologie”. 12 (2), s. 335–344, 1993. (fr.).
- ↑ P. Brunet-Lecomte & V. Volobouev. Comparative morphometry and cytogenetics of Microtus (Terricola) multiplex (Arvicolidae, Rodentia) of the western French Alps. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 59, s. 123, 1994. (ang.).
- ↑ a b c d G. Amori & S. Aulagnier, Microtus multiplex, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-04] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 364. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Terricola) multiplex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.).
- ↑ K.F. Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1957, s. 317. (łac. • pol.).
- ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 344. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).