Przejdź do zawartości

Nornik tatrzański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nornik tatrzański
Microtus tatricus[1]
(Kratochvíl, 1952)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Arvicolini

Rodzaj

nornik

Podrodzaj

Terricola

Gatunek

nornik tatrzański

Synonimy
  • Pitymys tatricus Kratochvíl, 1952[2]
  • Terricola tatricus zykovi Zagorodnyuk, 1989[3]
Podgatunki
  • M. t. tatricus (Kratochvíl, 1952)
  • M. t. zykovi (Zagorodnyuk, 1989)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Nornik tatrzański[5], darniówka tatrzańska[6][7] (Microtus tatricus) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Nornik tatrzański występuje endemicznie w Karpatach, zamieszkując w zależności od podgatunku[8]:

  • M. tatricus tatricusTatry (zachodnie Karpaty) w południowej Polsce i północnej Słowacji.
  • M. tatricus zykovi – wschodnie i południowe Karpaty w południowo-zachodniej Ukrainie i Rumunii. Zasiedlają różnorodne siedliska górskie zarówno doliny, jak i górne granice lasu, w przedziale wysokości 850–2350 m n.p.m.[9]

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1952 roku czeski zoolog Josef Kratochvíl, nadając mu nazwę Pitymys tatricus[2]. Holotyp pochodził z Doliny Staroleśnej, w Tatrach Wysokich, w Słowacji[10].

M. tatricus należy do podrodzaju Terricola i prawdopodobnie jest blisko spokrewniony z grupą gatunkową multiplex[8]. Dawniej umieszczany w Pitymys[8]. Nornik tatrzański jest karpackim endemitem, a pojawił się na tym terenie w okresie holocenu[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[8].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[11].
  • tatricus: Tatry, Europa[2].
  • zykovi: Ołeksandr Zykow, ukraiński teriolog[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 83–115 mm, długość ogona 31–47 mm; masa ciała 18–36 g; samce są nieco cięższe od samic (samce średnio 30,2 g, samice średnio 25,1 g)[12]. Futro żółtawe, na grzbiecie bardziej brązowe, przechodzące w białawy brzuch. Ogon także dwukolorowy, ciemniejszy od strony grzbietu, a łapy białawe. Ucho stosunkowo długie (9–15 mm). Do dwóch par gruczołów mlekowych.

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Występuje głównie w zbiorowiskach pokrytych bujnym runem, z powalonymi pniami drzew, w pobliżu potoków. Występuje zarówno w dolinach, jak i powyżej górnej granicy lasu, w strefie kosodrzewiny i hal.

Aktywny głównie nocą. Żyje w norach wykopanych przez inne ssaki, ewentualnie wykorzystuje jamy w rumoszu skalnym. Nornik tatrzański jest roślinożerny – żywi się głównie zielonymi częściami roślin, korzeniami, nasionami i owocami.

Okres rozmnażania rozpoczyna się wczesną wiosną i trwa do sierpnia. Samica wydaje na świat miot składający się z 2–4 młodych. Nornik tatrzański osiąga dojrzałość płciową w kolejnym roku, po przezimowaniu i osiągnięciu masy około 23 g. Zwierzę żyje około 1,5–2 lat.

Ochrona

[edytuj | edytuj kod]

W Polsce nornik tatrzański podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Microtus tatricus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c J. Kratochvíl. The voles of genus Pitymys in ČSR. „Práce Moravskoslezské akademie věd přírodních”. 24 (8), s. 155–194, 1952. (ang.). 
  3. a b І.В. Загороднюк. Таксономия, распространение и морфологическая изменчивость полевок рода Terricola Восточной Европы. „Вестник зоологии”. 1989 (5), s. 7, 1989. (ros.). 
  4. J. Zima i inni, Microtus tatricus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-04] (ang.).
  5. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
  7. a b Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  8. a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 364. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  9. Sławomir Wąsik, Ssaki Polski od A do Ż, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 30, ISBN 978-83-7073-674-3 [dostęp 2023-09-27].
  10. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Microtus) tatricus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-05].
  11. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.). 
  12. U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 334–334. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).