Nové Údolí

Nové Údolí

Neuthal

Nové Údolí - atrapa parowozu na najkrótszej międzynarodowej linii na świecie
Państwo	Czechy
Kraj	południowoczeski
Powiat	Prachatice
Gmina	Stožec
Wysokość	815 m n.p.m.
Populacja  • liczba ludności	0
Data zniszczenia	lata 50. XX wieku
Położenie na mapie kraju południowoczeskiego Nové Údolí
Położenie na mapie Czech Nové Údolí
48°49′N 13°47′E

Nové Údolí (niem. Neuthal) – dawna osada, obecnie obręb ewidencyjny w gminie Stožec, w południowych Czechach, na granicy z Bawarią, w Szumawie.

Początkowo miejscowość nosiła nazwę Spitzberg, potem zmieniono nazwę na Neuthal. W języku czeskim na początku XX wieku używano nazwy Nová Ves, dopiero później przyjęła się obecna.

Najbliższą gminą po bawarskiej stronie jest Haidmühle.

Historia

Stare wagony służące jako muzeum oraz karczma

Nové Údolí powstało w 1795 jako osada robotników leśnych, pracujących w lasach książąt Schwarzenbergów. Podobnie jak innych okolicznych miejscowości, jej znaczenie wzrosło w 1910, kiedy doprowadzano tutaj linię kolejową z Czeskich Budziejowic (niem. Vereinigte Böhmerwald-Lokalbahnen, czes. Sdružené pošumavské místní dráhy, własność kkStB) do Pasawy w Niemczech. W 34 domach mieszkało tutaj wówczas 271 osób, w tym 259 Niemców.

W okresie pierwszej Republiki Czechosłowackiej w Novym Údolí znajdowała się strażnica żandarmerii, budynek straży celnej, leśniczówka Schwarzenbergów, a mieszkańcom i turystom służyła szkoła, straż pożarna, sklep, dwie gospody, parkiet taneczny i niewielki dworzec kolejowy. Liczba mieszkańców zwiększyła się do 300 osób, a budynków do 40. W 1938 miejscowość przyłączono do III Rzeszy.

Po II wojnie światowej z wioski wygnano Niemców, a całkowity koniec egzystencji przyniósł przewrót komunistyczny w 1948. Granica z Bawarią została zamknięta (60 metrów torów rozebrano), a z kilkukilometrowej strefy przygranicznej, aż do Stožca, w latach 50. wysiedlono wszystkich mieszkańców, a niemal wszystkie budynki zburzono. Ten los, oprócz Novego Údolí, spotkał także kilka innych pobliskich miejscowości.

W 1974 po stronie niemieckiej zlikwidowano 14-kilometrowy odcinek kolejowy od miejscowości Jandelsbrunn do granicy z Czechosłowacją - motywowane to było względami ekonomicznymi. W 1977 definitywnie zawieszono komunikację pasażerską na czterokilometrowej trasie Stožec – Nové Údolí; pociągi kończyły bieg w Stožcu, dalej, pod ścisłą kontrolą, jeździły jedynie składy z drewnem.

W latach 80. miejscową placówkę straży granicznej przeniesiono do Stožca - w związku z tym dawne koszary żandarmerii, z których korzystała, zostały rozebrane.

Współczesność

Pošumavská jížní dráha - na zdjęciu widoczna jest cały odcinek. Droga po prawej prowadzi do dawnego przejścia granicznego i dalej do Haidmühle

Po zmianie systemu Nové Údolí szybko stało się miejscem popularnym wśród turystów wybierających się w góry. Już w czerwcu 1990 przywrócono połączenie pasażerskie aż pod samą granicę. Pojawiły się plany reaktywacji linii kolejowej na niemiecką stronę, w kształcie jak funkcjonująca do 1945. Okazało się to jednak nieopłacalne, zresztą w 1994 Niemcy zlikwidowali ruch pociągów na innym fragmencie dawnego połączenia, od Jandelsbrunn do Waldkirchen.

Miłośnicy kolei powołali w 1994 stowarzyszenie Pošumavská jížní dráha i własnymi siłami położyli tory na krótkim odcinku przy samej granicy. Odcinek ten liczy 105 metrów, biegnie po wiadukcie dawnej linii, nad Zimną Wełtawą (czes. Studená Vltava, niem. Kalte Moldau), tworzącą w tym miejscu granicę i przez kilkanaście-kilkadziesiąt centymetrów po niemieckiej stronie, stając się tym samym najkrótszą międzynarodową linią kolejową na świecie. Turyści mogą się przejechać drezyną lub atrapą parowozu, poruszaną siłą mięśni.

W maju 1997 obok kolejki turystycznej uruchomiono niewielkie muzeum kolejnictwa, mieszczące się, razem z bufetem, w trzech zabytkowych wagonach.

Z dawnej zabudowy nie przetrwał ani jeden budynek mieszkalny, rozbiórki uniknęła tylko jedna stodoła. O istnieniu dawnej wsi przypomina pomnik ją upamiętniający, słabo widoczne, zarośnięte ruiny oraz położony przy lesie kamień, pod którym pochowano psa pracującego w administracji leśnej. W związku z rozwojem turystyki w ostatnich latach wybudowano kilka nowych obiektów, m.in. w 1999 świadczącą usługi noclegowe Chatę Nové Údolí. Niedaleko przystanku jest także bezpłatne miejsce do rozbijania namiotów.

Z racji położenia w Parku Narodowym Szumawa do Novego Údolí nie ma możliwości dojazdu samochodem od czeskiej strony (na drodze od Stožca jest zakaz ruchu), można natomiast dotrzeć w ten sposób od strony Niemiec. Dawne przejście graniczne znajduje się kilkadziesiąt metrów od muzeum kolejnictwa.

Zobacz też

• Hraničky – zniszczona wieś w Górach Złotych

Linki zewnętrzne

• Historia miejscowości i kolei. noveudoli.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-17)].
• Stare pocztówki