Nyatiti

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nyatiti
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
321.21-5

Chordofon złożony

Klasyfikacja popularna
chordofon szarpany
Podobne instrumenty

lira

Multimedia w Wikimedia Commons

Nyatiti – instrument muzyczny, chordofon szarpany pochodzący z Kenii, rodzaj liry.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Gra na nyatiti (1936)

Instrument tradycyjny używany przez lud Luo[1], zamieszkujący zachodnią Kenię, wschodnią Ugandę i północną Tanzanię[1]. Możliwe, że stanowi wpływ kultury starożytnego Egiptu[1]. W wolnym tłumaczeniu „nyatiti” oznacza „córkę klanu” i dlatego jest kojarzone jako instrument kobiecy, na którym jednak tradycyjnie kobiety nie mogą grać[2]. Nyatiti jest wykorzystywane głównie jako instrument rytmiczny, grze może towarzyszyć śpiew[2]. Jest wykorzystywany podczas różnych ceremonii, m.in. podczas obrzędów przejścia[2]. Gra się zazwyczaj solo, wykonawca ubrany w strój z wołowej skóry i nakrycie głowy zwane kondo siedzi na niskim siedzisku zwanym mbero, orindi lub then, wybija rytm perkusyjny prawą stopą, na kostce są zawieszone są dzwoneczki gara, na kciuku prawej stopy znajduje się pierścień oduong’o służący do wybijania rytmu[2]. Grze na nyatiti towarzyszy goyo otenga – żywiołowy taniec kobiet ubranych w sizalowe spódnice[2].

Po II wojnie światowej nyatiti zostało częściowo wyparte przez gitarę akustyczną, jednak gra na gitarze nosiła cechy charakterystyczne gry na nyatiti[2]. Znanym pieśniarzem grającym na nyatiti był Ayub Ogada(inne języki)[2]. Z czasem również kobiety zaczęły grać na nyatiti, np. japońska artystka Eriko Nyamukoma (pseud. Anyango(inne języki))[2], czy Suzanna Owíyo(inne języki)

Muzyka grana na nyatiti wpłynęła na wytworzenie się gatunku benga[2].

Budowa[edytuj | edytuj kod]

Nyatiti to rodzaj liry[1], zazwyczaj ma osiem strun[1], strojonych w skali pentatonicznej[2]. Jej pudło rezonansowe jest wykorzystywane jak instrument perkusyjny[2], zazwyczaj jest wykonane z drewna (np. figowca) z otworem rezonansowym z tyłu instrumentu i jest na nie naciągnięta wyprawiona skóra wołowa[2]. Rama jest wykonana również z drewna, np,. z eukaliptusa[2]. Mostek może być wykonany z papirusa[2]. W różnych regionach liczba strun oraz wykorzystane do budowy materiały różnią się od siebie[2]. Jej długość wynosi orientacyjnie od 60 do 90 cm[2].

Wykonawcy[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e NYATITI Lyra from Kenya. African String Instrument. Kaypacha [online], www.kaypacha.com.ar [dostęp 2023-12-28] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Holy Writes, A history of Nyatiti and the masters who play her name [online], PAM - Pan African Music, 7 września 2021 [dostęp 2023-12-28] (ang.).
  3. ↑ Lucas Odote "J.Oreng", by Lucas Odote [online], Dagoretti Records [dostęp 2023-12-29] (ang.).
  4. ↑ Daniel Onyango [online], Music In Africa, 26 lipca 2019 [dostęp 2023-12-29] (fr.).
  5. ↑ Ogola Opot - Juma Odera, by Ogola Opot [online], Dagoretti Records [dostęp 2023-12-29] (ang.).
  6. ↑ Jason Patinkin, Old and Young Team Up to Revive Nyatiti Music in Kenya [online], Voice of America, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-12-29] (ang.).
  7. ↑ Michał Wieczorek, Owiny Sigoma Band - Nyanza [online], Vice, 15 września 2015 [dostęp 2023-12-29] (pol.).
  8. ↑ Isaac Nyanga [online], Music In Africa, 15 listopada 2016 [dostęp 2023-12-29] (ang.).
  9. ↑ Rapasa Nyatrapasa Otieno [online], Nyatiti NyaDala [dostęp 2023-12-29] (ang.).
  10. ↑ Kake Wakake [online], Music In Africa, 6 sierpnia 2021 [dostęp 2023-12-29] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nyatiti&oldid=72665424”