Przejdź do zawartości

Ośrodek Zapasowy 13 Dywizji Piechoty

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ośrodek Zapasowy 13 Dywizji Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Kazimierz Czarnecki

Organizacja
Dyslokacja

Włodzimierz, Równe

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Dowództwo Okręgu Korpusu Nr II

Ośrodek Zapasowy 13 Dywizji Piechoty (OZ 13 DP) – oddział piechoty Wojska Polskiego.

Formowanie i organizacja[edytuj | edytuj kod]

Ośrodek Zapasowy 13 Dywizji Piechoty nie istniał w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Był Jednostką mobilizowaną zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w II rzucie mobilizacji powszechnej w czasie X+2. Jednostką mobilizującą Ośrodek Zapasowy 13 Dywizji Piechoty była Kadra Zapasowa Piechoty „Włodzimierz”[1]. Ośrodek miał być formowany według organizacji wojennej L.3010/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi[2]. W skład ośrodka zapasowego ramowo wchodziły:

  • dowództwo ośrodka zapasowego,
  • kompania gospodarcza ośrodka zapasowego,
  • kompania podchorążych rezerwy ośrodka zapasowego,
  • trzy bataliony ośrodka zapasowego po trzy kompanie strzeleckie i jednej kompanii ckm,
  • pluton przeciwpancerny ośrodka zapasowego,
  • pluton pionierów ośrodka zapasowego,
  • pluton łączności ośrodka zapasowego,
  • pluton zwiadowców ośrodka zapasowego[3].

Po zmobilizowaniu wszystkich jednostek przewidzianych planem „W” w ramach mobilizacji alarmowej w sierpniu 1939, w koszarach Kadry Zapasowej Piechoty „Włodzimierz” we Włodzimierzu Wołyńskim 43 pułku piechoty w Dubnie, 44 pułku piechoty i 45 pułku piechoty w garnizonie Równe pozostały nadwyżki rezerwistów, część kadry oficerskiej i podoficerskiej. W garnizonie prowadzono szkolenie poborowych i rezerwistów. Z posiadanych w pułkach powołanych w dniu 15 sierpnia rezerwistów podjęto organizację Oddziałów Zbierania Nadwyżek 43 pp, 44 pp i 45 pp. Po zarządzeniu mobilizacji powszechnej od 31 sierpnia 1939 do KZP „Włodzimierz” we Włodzimierzu Wołyńskim oraz do garnizonów pułków 13 DP w Równe i Dubnie napłynęli dalsi rezerwiści. Prowadzono pobór koni, wozów konnych i rowerów.

Tuż przed lub po wybuchu wojny i przeprowadzeniu poboru rezerwistów decyzją prawdopodobnie dowódcy Okręgu Korpusu nr II gen. bryg. Mieczysława Smorawińskiego, zmodyfikowano miejsce organizacji i formowania Ośrodka Zapasowego 13 Dywizji Piechoty. Zrezygnowano z garnizonu Chełm Lubelski, który był ujęty w tabeli mobilizacyjnej[1]. Jako będącego pod zasięgiem lotnictwa niemieckiego, według części autorów było to miejsce formowania na wypadek obowiązywania Planu Operacyjnego „Wschód” wojny z ZSRR. Ostatecznie ze względu na zatłoczenie siedziby KZP „Włodzimierz” we Włodzimierzu Wołyńskim, postanowiono mobilizować OZ 13 DP w garnizonie Równe posiadającym pojemne koszary, bazę magazynową i szkoleniową[4]. Dowództwo OZ 13 DP formowano w oparciu o KZP „Włodzimierz”, dowódcą Ośrodka został dotychczasowy komendant KZP „Włodzimierz” ppłk Kazimierz Czarnecki. W skład OZ 13 DP ppłk Kazimierz Czarnecki włączył bataliony marszowe i uzupełnienia marszowe zmobilizowane w ramach I rzutu mobilizacji powszechnej we Włodzimierzu Wołyńskim. Na podstawie opisów działań poszczególnych OZN pułków 13 DP, wiadomym jest, że bezpośrednio w składzie OZ 13 DP, znalazły się jednostki zmobilizowane przez KZP „Włodzimierz” i OZN 44 pp i OZN 45 pp w Równem. OZN 43 pp w Dubnie pozostał w rejonie miasta i tam prowadził działania mobilizacyjne, około 10 września znalazł się w składzie OZ 13 DP w garnizonie Równe. 14 września na rozkaz dowódcy OK nr II z OZ 13 DP przekazano batalion piechoty pod dowództwem ppłk Jana Wantucha do Grupy „Dubno”, który nosił następnie w jej składzie nazwę batalion piechoty „Równe”[5][6].

Obsada dowódcza OZ 13 DP[edytuj | edytuj kod]

Dowództwo OZ 13 DP i jej oddziałów[7]

  • Dowódca - ppłk Kazimierz Czarnecki
  • Zastępca dowódcy (jednocześnie dowódca OZN 45 pp) - ppłk Zygmunt Kostkiewicz
  • dowódca OZN 43 pp - ppłk Stanisław Undas
  • dowódca OZN 44 pp - mjr Tadeusz Gołąb
  • dowódca batalionu piechoty OZ (43 pp) - ppłk Józef Owczarski
    • dowódca kompanii ckm - ppor. Klemens Puzynowski[8]
  • dowódca batalionu piechoty OZ „Równe” - ppłk Jan Wańtuch
  • dowódca batalionu piechoty OZ (44 pp) - kpt. rez. Włodzimierz Mękarski , kpt. Józef Gogacz.

Działania bojowe[edytuj | edytuj kod]

W związku z organizacją obrony Polesia i Wołynia od strony północno zachodniej organizowano zgrupowania obronne między innymi w Dubnie. Na rozkaz dowódcy OZ 13 DP zorganizowano z zasobów Ośrodka batalion piechoty pod dowództwem ppłk. Jana Wańtucha i włączono 14 września w skład Grupy „Dubno”. Wraz z nią 17 września rano odmaszerował w kierunku Łucka. Z zasobów OZN 43 pp na rozkaz dowódcy OZ 13 DP sformowano batalion piechoty pod dowództwem ppłk Józefa Owczarskiego. Batalion ten na wieść o sowieckim najeździe, podjął marsz do Dubna, gdzie nie zastał Grupy „Dubno”, więc bocznymi drogami udał się w kierunku Łucka. We wsi Długoszyje stoczył walkę z ukraińskimi dywersantami tracąc kilku poległych i kilkunastu rannych. Wieczorem pod Demidówką batalion stanął na postój w 50 hektarowym lesie. Rano 18 września batalion został otoczony przez sowiecką piechotę i czołgi i wzięty do niewoli, cześć zbiegła i dołączyła do Grupy „Dubno”[a]. Batalion „Równe” w ramach Grupy „Dubno”, został włączony 23/24 września w skład pułku piechoty ppłk dypl. Kazimierza Klochowicza. Walczył 21 września w walkach o Kamionkę, 22 września Mosty Wielkie, a 24 i rano 25 września o Rzyczki i Rawę Ruską, gdzie nastąpiła kapitulacja przed niemiecką 2 Dywizją Pancerną[9][10]. Opór sowieckiemu oddziałowi wydzielonemu ze składu 45 DS (batalion rozpoznawczy i doraźnie zmotoryzowany piechoty) stawił 17 września po południu batalion piechoty OZ (44 pp) kpt. rez. Włodzimierza Mękarskiego, opór jego został pokonany do wieczora, a Równe całkowicie zajęte[11].

Batalion piechoty OZ 44 pp i inne nadwyżki 44 pp pod dowództwem mjr. Tadeusza Gołębia 17 września wobec zbliżających się do Równego oddziałów sowieckiej 45 Dywizji Strzelców podjął marsz w kierunku północno zachodnim. Po drodze likwidowano grupy dywersyjne i uzbrojone grupy Ukraińców, atakujących pododdziały i grupy WP. 18 września w rejonie Łucka oddział mjr. Tadeusza Gołębia został otoczony, rozbrojony i wzięty do niewoli sowieckiej[12].

Z Równego wymaszerowały również większość sił OZ 13 DP, w tym część sformowana z nadwyżek 45 pp w kierunku Łucka pod dowództwem ppłk Zygmunta Kostkiewicza. Pododdziały te dotarły 19 września do rejonu wsi Malin 12 kilometrów na wschód od Łucka, gdzie w zostały okrążone i skapitulowały trafiając do niewoli[13].

Nie bez znaczenia jest kapitulanckie nastawienie wobec sowieckiej agresji komendanta garnizonu Równe ppłk Rudolfa Ksieniewicza, który zakazał walki z wojskami sowieckimi i wydał rozkazy przygotowania na godz. 17.00 17 września „przyjęcia dla sojuszników i przygotowania im kwater”[14].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według Witolda Jarno "... batalion ppłk. Owczarskiego wieczorem 18 września dotarł w okolice Łucka, wiedząc o zajęciu miasta przez wojska sowieckie 36 Brygadę Czołgów dowódca batalionu udał się z kilkoma oficerami do Łucka, aby uzyskać zgodę na przejście w kierunku Włodzimierza Woł. Dowódca batalionu został rozbrojony wraz z oficerami i wzięty do niewoli. Wobec braku możliwości dalszego marszu batalion 19 września rano na rozkaz ppor. Klemensa Puzynowskiego zakopał broń, spalił kancelarię i rozproszył się.[8]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 164.
  2. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1094-1095.
  3. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 37.
  4. ↑ Jarno 2012 ↓, s. 197.
  5. ↑ Bieliński i 172/2010 ↓, s. 51.
  6. ↑ Jarno 2012 ↓, s. 202.
  7. ↑ Jarno 2012 ↓, s. 198, 236-237.
  8. ↑ a b Jarno 2012 ↓, s. 203.
  9. ↑ Bieliński 2011 ↓, s. 49-51.
  10. ↑ Jarno 2012 ↓, s. 201-202.
  11. ↑ Jarno 2012 ↓, s. 204.
  12. ↑ Bieliński 2011 ↓, s. 53.
  13. ↑ Bieliński i 172/2010 ↓, s. 52-53.
  14. ↑ Bieliński i 171/2010 ↓, s. 53.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Piotr Bieliński: 43 pułk strzelców Legionu Bajończyków. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 170. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 2011. ISBN 978-83-62046-25-6.
  • Piotr Bieliński: 44 Pułk Strzelców Legii Amerykańskiej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 171. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-19-5.
  • Piotr Bieliński: 45 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 172. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2010. ISBN 978-83-62046-22-5.
  • Piotr Bieliński: 13 Dywizja Piechoty. Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939 tom 13. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017. ISBN 978-83-7945-605-5.
  • Witold Jarno: 13 Dywizja Piechoty w wojnie 1939 roku. Pruszków: Wydawnictwo Ajaks, 2012. ISBN 978-83-11-10206-4.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ośrodek_Zapasowy_13_Dywizji_Piechoty&oldid=73889013”