43 Pułk Strzelców Legionu Bajończyków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Ten artykuł dotyczy 43 Pułku Strzelców (II RP). Zobacz też: inne pułki piechoty noszące numer „43”.
43 Pułk Strzelców Legionu Bajończyków
Ilustracja
Historia
Państwo  II Rzeczpospolita
Sformowanie 1919
Rozformowanie 1939
Nazwa wyróżniająca „Legion Bajończyków”
Tradycje
Święto 25 lipca
Nadanie sztandaru 25 lipca 1929
Dowódcy
Ostatni ppłk Franciszek Kubicki
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
Bitwa pod Annówką (29 V 1920)
Bitwa pod Dziuńkowem (29 V 1920)
kampania wrześniowa
bitwa pod Piotrkowem (4–6 IX 1939)
bitwa pod Tomaszowem M. (6 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja Dubno
Rodzaj sił zbrojnych wojsko
Rodzaj wojsk piechota
Podległość 13 Kresowa Dywizja Piechoty
Odznaczenia
Ag virtuti.jpg
Multimedia w Wikimedia Commons

43 Pułk Strzelców Legionu Bajończyków (43 pp) – oddział piechoty Armii Polskiej we Francji i Wojska Polskiego II RP.

Formowanie pułku[edytuj | edytuj kod]

Oddział wywodził swój rodowód od Legionu Bajończyków, pierwszej polskiej formacji wojskowej we Francji, w czasie I wojny światowej.

Wówczas do służby w armii francuskiej zgłosili się ochotnicy m.in. członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” z Paryża oraz emigranci w łącznej liczbie 1200, z których 300 na początku września 1914 zostało przydzielonych do 1 pułku Legii Cudzoziemskiej i wyszkolonych w Bajonnie w Pirenejach[1]. W wyniku przeszkód stawianych przez ambasadora rosyjskiego, Izwolskiego, nie sformowano osobnego polskiego pułku, ale drugą kompanię batalionu C 2 pułku marszowego w ramach 1 pułku LC[1]. Pierwsze walki Polacy stoczyli we wrześniu 1914 na obszarze Szampanii[1]. Po zdziesiątkowaniu na wiosnę 1915 oddział został rozwiązany[1].

W czerwcu 1918 resztki Bajończyków wcielone zostały do 1 pułku Strzelców Polskich sformowanego w Lavalle i Cayenne[2]. W jego skład weszły resztki pierwotnego oddziału z 1914[1]. We wrześniu 1919 pułk przemianowany został na 43 pułk strzelców kresowych.

W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował we Włodzimierzu Wołyńskim[3].

 Osobny artykuł: Organizacja pułku piechoty Wojska Polskiego II RP.

Pułk w walce o granice[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z planem obrony dowódcy 13 Dywizji Piechoty, w trzeciej dekadzie maja 1920 roku 43 pułk piechoty urządził trzy ośrodki oporu. „Dziunków” obsadził I batalion wzmocniony 4 baterią 13 pułku artylerii polowej, „Rozkopane” - II batalion z 5 baterią i „Nowochwastów” – III batalion z 6 baterią. Dowództwo pułku stacjonowało w Pawłówce. Ośrodki oporu były systematycznie rozbudowywane i otoczone drutem kolczastym[4]. „Węzeł obronny” w Annówce obsadziła 5 kompania[5].

W tym czasie 1 Armia Konna, zgrupowana na linii Talne - Humań - Teplik, szykowała się do uderzenia w kierunku Koziatyna. Nocą z 28 na 29 maja sowiecka kawaleria ruszyła ku pozycjom 13 Dywizji Piechoty[6]. Maszerujące oddziały 6 Dywizji Kawalerii natknęły się pod Nowo-Żywotowem na pododdziały 50 pułku piechoty. Uderzenie mas kawalerii zmiotło z pozycji I/50 pp ppłk. Leona Juchniewicza[7], a w nierównej walce pod Medówką rozbity został II/50 pp [8][9].

 Osobny artykuł: Bitwa pod Nowym Żywotowem.

Po rozbiciu batalionów 50 pułku piechoty, około 11.00 oddziały kawalerii podeszły pod Annówkę i uderzyły na węzeł obronny broniony przez 5 kompanię. Sowiecki atak zatrzymany został ogniem karabinów oraz artylerii. Przeciwnik wycofał się i wprowadzając drugie rzuty uderzył na broniony przez 11 kompanię 45 pułku piechoty pobliski Plisków[10]. Po opanowaniu Pliskowa, Sowieci zaatakowali Annówkę od południa. Po godzinnej walce 5 kompania, wraz z dwoma wspierającymi ją plutonami 6 kompanii, wycofała się pod Rozkopane i tutaj zorganizowała obronę. Sowiecka kawaleria została zatrzymana[5][11].

 Osobny artykuł: bitwa pod Annówką.

W tym czasie dwie brygady sowieckiej 11 Dywizji Kawalerii zaatakowały Dziuńków. Jedna rozpoczęła natarcie w szyku pieszym, druga zaczęła obchodzić Dziuńków od północy. Działania Kozaków wspierały trzy baterie artylerii i samochody pancerne. Tyraliery spieszonej kawalerii parokrotnie podchodziły do polskich okopów i były odpierane ogniem karabinowym i granatami ręcznymi. Około południa przeciwnik zmusił polski batalion do wycofania się na drugą linię obrony, zorganizowaną pod samym Dziuńkowem[12][13]. Po popołudniu od północy uderzyła druga brygada 11 Dywizji Kawalerii i wdarła się do miasteczka. Polski kontratak prowadzony przez kpt. Zygmunta Piątkowskiego, a sformowany z żołnierzy rozmaitych służb, zmusił Kozaków do odwrotu. Wieczorem Sowieci przegrupowali siły i po zmroku uderzyli na prawe skrzydło batalionu. Doszło do zażartych walk wręcz. Piechurów wspierali skutecznie taboryci, ordynansi, telefoniści i łącznicy. Po tym ataku Sowieci wycofali się spod Dziuńkowa do rejonu Zbereżówka – Dołholówka[12].

 Osobny artykuł: bitwa pod Dziuńkowem.

Mapy walk pułku w 1920[edytuj | edytuj kod]

  • Bitwa koziatyn 1920.png
  • Obrona lwow 1920.png
  • Bitwa komarow 1920.png

Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[14][15].
Gwiazdką przy nazwisku oznaczono żołnierzy odznaczonych dekretem Naczelnego Wodza L. 2971 z 13 maja 1921[16].

kpr. Zygmunt Arend ś.p. ppor. Franciszek Bauer ś.p. Antoni Bartman
strz. Jan Bekta (Bekcia*) sierż. Edward Białous* sierż. Antoni Biedka*
ś.p. ppor. Ludwik Czerwonka ś.p. ppor. Henryk Czupreta ś.p. ppor. Lucjan Chwałkowski
kpr. Wincenty Chmielewski strz. Stanisław Cichocki strz. Antoni Daniel*
sierż. Stefan Delikowski* st. sierż. Filip Fonder kpr. Franciszek Fuśniak
ś.p. strz. Jan Gawroński* ś.p. strz. Piotr Gawryłowicz* ppor. Franciszek Górecki
mjr Stanisław Edward Grodzki mjr armii franc. Benedykt Haciski ś.p. sierż. Jan Inglod
kpr. Stanisław Jarmusz płk Julian Jasieński ks. kpl. Józef Jaworski
sierż. Stanisław Kaźmierczak* ś.p. kpt. Jan Krzywkowski-Woliński por. Antoni Kurcz
por. Franciszek Klich sierż. Jan Kwiatkowski sierż. Stanisław Kosiński
kpt. Jan Kozierowski sierż. Teofil Langowski ppor. Michał Lewandowski
por. Jerzy Ledoux ppor. Stanisław Łączkowski ś.p. strz. Antoni Matejek*
ś.p. strz. Stanisław Mazurowski* ś.p. ppor. Leonard Martynowicz ś.p. por. Jan Michniewicz
kpt. armii franc. Moittier por. Zygmunt Nowak ppłk Wacław Piekarski
kpt. Zygmunt Piątkowski ppor. Antoni Paszkowski sierż. Władysław Pawlaczek (Pawlaczyk*)
por. Nikodem Polak por. Jan Pela sierż. Józef Ordęga
sierż. Kazimierz Reychman ś.p. kpr. Wojciech Badek (Radek*) ś.p. mjr Mieczysław Rodzyński
kpr. Sergiusz Siwek por. Bruno Rolke strz. Aleksander Sobotka*
st. sierż. Stanisław Stróżak por. Antoni II Szymański strz. Ludwik Trojanowski
kpr. Jan Trzejowski (Trzejawski*) strz. Jan Urban* ś.p. strz. Franciszek Walkowski
strz. Józef Wilkowski (Wiliszowski*) st. sierż. Paweł Walczak* ś.p. por. Walenty Walaszczyk
sierż. Jan Wesołowski ks. proboszcz dr Jan Więckowski[a] ś.p. strz. Jan Więcek*
ś.p. strz. Michał Włodarski por. Franciszek Wójcik ś.p. ppor. Stanisław Wronowski
kpt. Stefan Wyczółkowski strz. Albin Zawiła* ś.p. ppor. Ignacy Zakrzewski
ppor. Michał Zakrzewski strz. Stefan Zygadlewicz

Pułk w okresie pokoju[edytuj | edytuj kod]

Szkoła podoficerska 43 pułku piechoty
13 DP w 1938.jpg
Tablo oficerów 43 pp z 1927 roku
Wręczenie sztandaru 43 pułkowi piechoty w Dubnie
Pomnik Nieznanego Żołnierza w Dubnie

W okresie międzywojennym 43 pułk piechoty stacjonował w garnizonie Dubno[18], a batalion zapasowy w Kowlu, na terenie Okręgu Korpusu Nr II[19]. Drugi batalion miał swój garnizon w Brodach[20], eksterytorialnie, na terenie Okręgu Korpusu Nr VI.

 Osobny artykuł: Święta wojskowe w Polsce.

Do 1924 roku pułk obchodził swoje święto 10 stycznia, w rocznicę powstania 1 pułku strzelców polskich. W 1924 roku Minister Spraw Wojskowych zmienił datę święta pułkowego na dzień 25 lipca, rocznicę bitwy stoczonej przez 1 pułk strzelców polskich w 1918 roku pod Saint Hillaire le Grand k. Reims w Szampanii[21]. 19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 25 lipca, jako datę święta pułkowego[22].

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 43 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych[23].

5 kwietnia 1929 Minister Spraw Wojskowych nadał 43 pułkowi piechoty nazwę „43 pułk piechoty Legionu Bajończyków”[24][b].

W 25 rocznicę powstania na święcie pułkowym (ostatnim) 25 lipca 1939 otrzymał nazwę 43 pułk strzelców Legionu Bajończyków[25].

Pułk w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie macierzystej 13 Dywizji Piechoty. Za kampanię został odznaczony orderem Virtuti Militari[26].

Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 43 Pułku Strzelców Legionu Bajończyków.
Dowódcy pułku[27]
Zastępcy dowódcy pułku

W latach 1938–1939, w organizacji pokojowej było to stanowisko I zastępcy dowódcy pułku. W 1939 roku, w organizacji wojennej, stanowisko to nie występowało.

II zastępca dowódcy pułku (kwatermistrz)

Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[45][d]

  • dowódca pułku – ppłk Franciszek Kubicki
  • I zastępca dowódcy – ppłk Stanisław Undas
  • adiutant – kpt. Jan Paweł Kaucz
  • starszy lekarz – kpt. dr Bolesław Kamiński
  • oficer placu Dubno – kpt. adm. (piech.) Franciszek Górecki
  • II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – ppłk Józef Owczarski
  • oficer mobilizacyjny – kpt. adm. (piech.) Władysław Jezierski
  • zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. adm. (piech.) Antoni Pełka
  • oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Władysław Kanicki
  • oficer gospodarczy – por. int. Stanisław Garbarczyk
  • oficer żywnościowy – kpt. Antoni Alojzy Ptasznik
  • dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. adm. (piech.) Juliusz Müller
  • kapelmistrz – por. adm. (kapelm.) Jozef Wilczek
  • dowódca plutonu łączności – kpt. Stanisław V Krawczyk
  • dowódca plutonu pionierów – por. Bolesław Bylczyński
  • dowódca plutonu artylerii piechoty – kpt. art. Józef Grzywacz
  • dowódca plutonu ppanc. – por. Franciszek Karwacki
  • dowódca oddziału zwiadu – por. Franciszek Wiewiórka
I batalion
  • dowódca batalionu – vacat
  • dowódca 1 kompanii – kpt. Stanisław VIII Piotrowski
  • dowódca plutonu – ppor. Jan Drechny
  • dowódca plutonu – ppor. Zbigniew Józef Hruby
  • dowódca 2 kompanii – kpt. Stanisław Borczyk
  • dowódca plutonu – por Kazimierz Woźniak
  • dowódca plutonu – ppor. Zygfryd Hennenegild Jaworski
  • dowódca plutonu – ppor. Franciszek Omilon
  • dowódca 3 kompanii – kpt. Antoni Eugeniusz Kłosowski
  • dowódca plutonu – por. Jan I Wójtówicz
  • dowódca plutonu – ppor. Stanisław Jan Rosół
  • dowódca 1 kompanii km – kpt. Jan Radzik
  • dowódca plutonu – ppor. Henryk Aleksander Jankiewicz
  • dowódca plutonu – ppor. Franciszek Piechówicz
II batalion
  • dowódca batalionu – ppłk Władysław Warchoł
  • adiutant dowódcy batalionu – kpt. Franciszek Teodor Knapik
  • pomocnik ds. gospodarczych dowódcy batalionu – kpt. adm. (piech.) Kamil Rafał Sykora
  • oficer gospodarczy batalionu – kpt. int. Władysław Grzymkowski
  • lekarz batalionu – por. lek. Stefan Leszek Marciniak
  • dowódca 4 kompanii – kpt. Tadeusz Dębski
  • dowódca plutonu – ppor. Jerzy Jan Godorowski
  • dowódca 5 kompanii – kpt. Aleksander Zawada
  • dowódca plutonu – ppor. Robert Sawicki
  • dowódca 6 kompanii – kpt. Mieczysław Malinowski
  • dowódca plutonu – por. Józef Pawlak
  • dowódca plutonu – ppor. Jozef Krężel
  • dowódca 2 kompanii km – kpt. Zygmunt Jędryszek
  • dowódca plutonu – por. Paweł Górski
III batalion
  • dowódca batalionu – mjr Feliks Miklas
  • dowódca 7 kompanii – kpt. Stanisław Krawczyk
  • dowódca plutonu – por. Mieczysław Jan Dziurzyński
  • dowódca plutonu – por. Antoni Szczurowski
  • dowódca 8 kompanii – kpt. Stanisław Sosnowski
  • dowódca plutonu – ppor. Michał Zieliński
  • dowódca plutonu – ppor. Władysław Żebrowski
  • dowódca 9 kompanii – por. Zbigniew Tadeusz Dubicki
  • dowódca plutonu – ppor. Stanisław Cioch
  • dowódca 3 kompanii km – p.o. por. Wilhelm Jurago
  • dowódca plutonu – por. Kazimierz Kowalewski
  • dowódca plutonu – ppor. Klemens Puzynowski
  • na kursie – por. Władysław Mazur
  • odkomenderowany – por. Tadeusz Bryłka

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna we wrześniu 1939 roku[47]

Dowództwo
  • dowódca - ppłk Franciszek Kubicki (do 30 IX 1939 – w Warszawie)
  • ppłk Władysław Warchoł w 13 Brygadzie Piechoty (13 IX 1939 Chełm – 25 IX 1939 koło Suchowoli)
  • I adiutant - kpt. Stanisław Piotrowski
  • II adiutant - ppor. Władysław Żebrowski
  • oficer informacyjny - ppor. rez. Kazimierz Wójcik „I"
  • oficer łączności - kpt. Stanisław Krawczyk „V"
  • zastępca oficera łączności - sierż. Bolesław Żukowski
  • kwatermistrz - kpt. Antoni Ptasznik
  • oficer płatnik- por. int. Stanisław Garbarczyk
  • oficer żywnościowy - kpt. Antoni Alojzy Ptasznik
  • naczelny lekarz - kpt. lek. dr Bolesław Kamiński
  • kapelan - st. kap. ks. Longin Wiśniewski
  • dowódca kompanii gospodarczej - kpt. adm. Juliusz Muller
I batalion
  • dowódca I batalionu - mjr Zygmunt Rylski
  • adiutant batalionu - ppor. rez. Nikodem Józef Jaruga
  • dowódca 1 kompanii strzeleckiej - por. Mieczysław Dziurzyński
  • dowódca 2 kompanii strzeleckiej - kpt. Stanisław Borczyk
  • dowódca 3 kompanii strzeleckiej - por. rez. Czesław Bogdanowicz
  • dowódca 1 kompanii cekaemów - kpt. Jan Radzik
II batalion
  • dowódca II batalionu - kpt. Antoni Eugeniusz Kłopotowski (kpt. Antoni Eugeniusz Kłosowski)
  • adiutant batalionu - NN
  • dowódca 4 kompanii strzeleckiej - por. Jan Wojtowicz
  • dowódca 5 kompanii strzeleckiej - por. Bolesław Bylczyński
  • dowódca 6 kompanii strzeleckiej - por. rez. Wacław Marian Kobusiewicz
  • dowódca 2 kompanii cekaemów - por. Wilhelm Jurago
III batalion
  • dowódca III batalionu - mjr Feliks Miklas
  • adiutant batalionu - NN
  • dowódca 7 kompanii strzeleckiej - kpt. Stanisław Krawczyk „II"
  • dowódca 8 kompanii strzeleckiej - kpt. Stanisław Sosnowski
  • dowódca 9 kompanii strzeleckiej - por. rez. Jerzy Iwiński
  • dowódca 3 kompanii cekaemów - por. Kazimierz Kowalewski
Pododdziały specjalne
  • dowódca kompanii przeciwpancernej - kpt. Franciszek Karwacki
  • dowódca plutonu artylerii piechoty - kpt. Józef Grzywacz
  • zastępca dowódcy plutonu artylerii pułku - st. sierż. Brunon Schreiber
  • dowódca kompanii zwiadowców - por. Franciszek Wiewiórka
  • dowódca plutonu pionierów - por. Feliks Bylczyński
  • dowódca plutonu przeciwgazowego - por. Kazimierz Woźniak

Żołnierze 43 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Zbrodnia katyńska.

Biogramy zamordowanych oficerów znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[48]

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Barabasz Józef ppor. rez. nauczyciel Szkoła w Chodakach Katyń
Burdajewicz Mieczysław ppor. rez. nauczyciel Szkoła w Płysce Katyń
Burkacki Jan por. rez. nauczyciel Szkoła w Stawku Katyń
Burkacki Kazimierz ppor. rez. nauczyciel Katyń
Chaiński Leon ppor. rez. Katyń
Figut Ludwik ppor. rez. inżynier budownictwa przedsiębiorca we Lwowie Katyń
Jezierski Władysław[49] kapitan żołnierz zawodowy Katyń
Jędryszek Zygmunt[50] kapitan żołnierz zawodowy Katyń
Klepacki Adolf ppor. rez. technik PKP Brześć Katyń
Kopniak Zdzisław ppor. rez. asystent Uniwersytet Jana Kazimierza Katyń
Kornatowski Jan ppor. rez. Katyń
Madrak Bolesław ppor. rez. technik leśnik Katyń
Marciak (Marczak) Karol ppor. rez. nauczyciel Katyń
Michalski Edmund ppor. rez. urzędnik Katyń
Ośko Marian por. rez. nauczyciel sem. nauczyc. w Krzemieńcu Katyń
Pawlak Józef[51] porucznik żołnierz zawodowy Katyń
Pełka Antoni[52] kapitan żołnierz zawodowy Katyń
Podoliński Eugeniusz ppor. rez. inżynier Katyń
Samborski Tadeusz ppor. rez. nauczyciel szkoła w Budach pow. dubieński Katyń
Stachiewicz Tadeusz ppor. rez. nauczyciel szkoła w Kamionce Str. Katyń
Sykora Kamil Rafał[53] kapitan żołnierz zawodowy Katyń
Szczęsny Stanisław ppor. rez. inżynier Katyń
Bukowski Emil[54] porucznik posp. rusz. handlowiec (e) Charków
Bylczyński-Dęboróg Bolesław porucznik żołnierz zawodowy Charków
Graf Jonasz porucznik rezerwy inżynier dróg i mostów Charków
Jankowski Henryk[55] kapitan rezerwy rolnik Charków
Marciniak Stefan[56] podporucznik lekarz żołnierz zawodowy Charków
Tomaszewski Szymon podporucznik rezerwy absolwent USB Charków
Waksmański Stanisław podporucznik rezerwy osadnik wojskowy Charków
Wanke Władysław podporucznik rezerwy Charków
Warchoł Władysław podpułkownik żołnierz zawodowy (e) Charków
Drechnia Jan podporucznik żołnierz zawodowy ULK
Dziwota Ignacy Antoni kapral rezerwy Lasy Państwowe we Lwowie ULK
Górecki Franciszek kapitan żołnierz zawodowy oficer placu Dubno ULK
Korżik Tomasz podporucznik rezerwy nauczyciel szkoła w Witkowie Nowym ULK
Nagaj Józef podporucznik urzędnik Starostwo w Brodach ULK
Ostaszewski Henryk podporucznik rezerwy prawnik urzędnik w Złoczowie ULK
Schmutz Roman porucznik prawnik, nauczyciel ULK
Turecki Alfred podporucznik rezerwy nauczyciel ULK
Weber Aleksy porucznik rezerwy mgr WF nauczyciel w Brodach ULK
Wendorff Jan podporucznik rezerwy elektrownia w Brodach ULK
Więckowski Teofil porucznik rezerwy nauczyciel szkoła w Witkowie ULK

Symbole pułkowe[edytuj | edytuj kod]

Sztandar z 1914
Sztandar z 1929
Sztandar
 Osobny artykuł: Polskie sztandary wojskowe.

Pułk posiadał trzy sztandary. Podczas ważnych uroczystości występowały w pułku trzy poczty sztandarowe: ze sztandarem z 1914 roku - poczet w mundurach żuawów, ze sztandarem z 1918 roku - poczet w błękitnych mundurach armii gen. Hallera i z przepisowym sztandarem z 1929 roku - poczet w ówczesnych mundurach Wojska Polskiego[20]. Sztandar bojowy Legionu Bajończyków, wręczono ochotnikom polskim jako dar miasta Bayonne we wrześniu 1914 roku. Sztandar z białym orłem bez korony na płacie, wykonano według projektu Xawerego Dunikowskiego i Jana Żyznowskiego[1]. Poległy podczas walk we Francji sierżant Szujski bronił sztandaru, przedziurawionego 40 razy przez kule nieprzyjaciela[1]. Po wojnie, w płacie sztandaru, doliczono się 43 przestrzelin[57]. Prezydent Republiki Francuskiej Raymond Poincaré udekorował chorągiew Krzyżem Wojennym z Palmą, a marszałek Polski Józef Piłsudski - Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[2]. Był to najstarszy sztandar odrodzonego Wojska Polskiego[1].

W czerwcu 1918 społeczeństwo Paryża ufundowało sztandar 1 Pułkowi Strzelców Polskich, do którego wcielono resztki Bajończyków. We wrześniu 1919 roku w Wojsku Polskim pułk przemianowano na 43 pp.

Przepisowy sztandar, jako dar Paryża[e], wręczył pułkowi gen. dyw. Jan Romer 25 lipca 1929[57]. Dopiero 8 października 1929 Prezydent RP zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 43 pp[58]. Na ofiarowanym przez Francuzów sztandarze zostały wymienione zwycięskie bitwy na polach ziem francuskiej i polskiej, herby Paryża i Wołynia oraz szarfa z napisem w języku francuskim Français et Polonais tout le temps Amis[1] (pol. dosł. Francja i Polska przez cały czas Przyjaciele).

Losy przepisowego sztandaru i sztandaru 1 psp we wrześniu 1939 i w czasie okupacji nie zostały wyjaśnione. 20 maja 1946 roku przepisowy sztandar został przekazany do Muzeum WP przez Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Wojska Polskiego, który to otrzymał go od dowództwa Okręgu Wojskowego Łódź[57]. Sztandar Legionu Bajończyków zwrócono do Muzeum Wojska już 14 sierpnia 1939 roku i zachował się do dnia dzisiejszego. Losy sztandaru 1 psp nadal są nieznane[57]

Odznaka pamiątkowa

14 grudnia 1928 minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 43 pp[59]. Odznakę o wymiarach 44 x 44 mm stanowi krzyż o ostro zakończonych ramionach z kulkami. Na każdym ramieniu symbole związane z tradycją pułku: orzeł jagielloński na tle krzyża i wstążki francuskiego orderu Croix de Guerre, herb miasta Paryża, miniatura Orderu Virtuti Militari, herb miasta Dubna na białym tle. Środek odznaki wypełnia tarcza w otoku wieńca laurowego, od którego odchodzą 4 grupy promieni. W centrum tarczy wpisano numer i inicjały 43 PSK. Jednoczęściowa - oficerska, wykonana w srebrze, emaliowana. Na rewersie próba srebra i imiennik grawera WG. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy[18].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ksiądz doktor Jan Więckowski urodził się 27 grudnia 1884 roku. Zweryfikowany w stopniu proboszcza ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku. Od 20 października 1934 roku był proboszczem Parafii św. Marii Magdaleny i św. Kazimierza w Szydłowie. Zmarł 12 maja 1935 roku. Zobacz epitafium w Kościele parafialnym pw. św. Marii Magdaleny w Szydłowie[17].
  2. ↑ Minister zastrzegł, że nazwa „43 pułk piechoty Legionu Bajończyków” nie obowiązywała w korespondencji służbowej kierowanej do pułku przez władze zwierzchnie, w pokojowym Ordre de Bataille, ani też w planach mobilizacyjnych.
  3. ↑ Edmund Koczorowski (ur. 14 września 1876). 29 sierpnia 1920 został przeniesiony z Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego do 45 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych[29], a 4 grudnia tego roku do 47 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych (czasowo, do reaktywacji)[30]. Z dniem 30 września 1927 został przeniesiony w stan spoczynku[31]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Dubno. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr II. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[32].
  4. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[46].
  5. ↑ Według Księgi Chwały Piechoty sztandar ufundował Paryż, a według notatki mjr. S. Gepnera społeczeństwo Dubna. Natomiast dr Tadeusz Kryska-Karski w Kąciku historyczno-wojskowym, "Dziennik Polski" (Londyn) z 3 sierpnia 1937 r. wskazuje, że sztandar został ufundowany "wspólnie przez Polaków z USA oraz miasta Paryż i Dubno".

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i W 25-lecie pułku Strzelców Legjonu Bajończyków. „Światowid”. Nr 29, s. 5, 16 lipca 1939. 
  2. ↑ a b "Księga chwały piechoty" załącznik 43 pp
  3. ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 226.
  4. ↑ Wyczółkowski 1928 ↓, s. 20.
  5. ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 9.
  6. ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 273.
  7. ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 288.
  8. ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 109.
  9. ↑ Sosialuk 1929 ↓, s. 14.
  10. ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 37.
  11. ↑ Wyczółkowski 1928 ↓, s. 21.
  12. ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 119.
  13. ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 39.
  14. ↑ Wyczółkowski 1928 ↓, s. 34-35.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921 roku, s. 811.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 11 czerwca 1921 roku, s. 1034.
  17. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 401.
  18. ↑ a b Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 84.
  19. ↑ Almanach Oficerski 1923/24 ↓, s. 51.
  20. ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 93.
  21. ↑ Wyczółkowski 1928 ↓, s. 29.
  22. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
  23. ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
  24. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 11 z 5 kwietnia 1929 roku, poz. 104.
  25. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 9 z 1939 r., poz. 91.
  26. ↑ Zarządzenie gen. W Andersa z 11 listopada 1966 r. Instytut Polski i Muzeum im. gen Sikorskiego w Londynie, sygn. A XII 77.
  27. ↑ Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
  28. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 53 z 8 grudnia 1922 roku, s. 897.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 8 września 1920 roku, s. 826.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 22 grudnia 1920 roku, s. 1399.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 215.
  32. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 323, 872.
  33. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927 roku, s. 97.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 28 stycznia 1928 roku, s. 25.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 544.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 52 z 6 grudnia 1922 roku, s. 894 został przeniesiony z 16 pp.
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 251, 397, 1480.
  38. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 6 marca 1925 roku, s. 132.
  39. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 127.
  40. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 140.
  41. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 382.
  42. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930 roku, s. 10.
  43. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 95.
  44. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 150.
  45. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 599-600.
  46. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  47. ↑ Bieliński 2017 ↓, s. 38.
  48. ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  49. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 1387.
  50. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 1393.
  51. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2759.
  52. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2781.
  53. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3588.
  54. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4710.
  55. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5493.
  56. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 6364.
  57. ↑ a b c d Satora 1990 ↓, s. 93-95.
  58. ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych Nr 34 z 31 października 1929 r., poz. 332.
  59. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 35 z 14 grudnia 1928 r., poz. 379.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Piechota Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej
Dywizje piechoty
Rezerwowe
dywizje piechoty
Brygady piechoty
Pułki piechoty
Rezerwowe
i ochotnicze
pułki piechoty
1939
1920
Bataliony piechoty
Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej
Rodowód
Naczelne władze wojskowe
Rodzaje sił zbrojnych
Formacje
Bronie
Służby
WP w 1939
Inne

Orzełek II RP.svg

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=43_Pułk_Strzelców_Legionu_Bajończyków&oldid=64900208”