O duchu praw
.jpg) De l’esprit des loix, pierwsze wydanie z 1748, tom 1 | |
| Autor | |
|---|---|
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język |
francuski |
| Data wydania |
1748 |
O duchu praw (fr. De l’esprit des loix ou du rapport que les loix doivent avoir avec constitution de chaque gouvernement, les moeurs, le climat, la religion, le commerce) – traktat filozoficzny Monteskiusza, wydany po raz pierwszy w Genewie w 1748[1]. Jest to jedno z fundamentalnych dzieł francuskiego oświecenia, a zawarty w nim postulat trójpodziału władzy stanowi podstawę porządku ustrojowego większości współczesnych państw demokratycznych.
Dzieło to, uznawane za najważniejsze w dorobku filozofa, stanowi zwieńczenie jego pracy naukowej i summę życiowych doświadczeń.
Ze względu na postępującą utratę wzroku treść traktatu była dyktowana sekretarzom.
Dzieło umieszczone zostało w index librorum prohibitorum dekretem z 1751 roku[2].
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
Dzieło Monteskiusza powstało w czasie, gdy na francuskim tronie zasiadali przedstawiciele dynastii Burbonów.
Sukcesy długiego panowania Ludwika XIV (1643–1715) – wewnętrzny spokój i polityka merkantylizmu zapewniały monarchii olbrzymie dochody, a tłumienie opozycji wobec króla (szczególnie uchylenie w 1685 edyktu nantejskiego o tolerancji religijnej doprowadziło do masowej emigracji francuskich protestantów) oraz zręczne rozgrywanie antagonizmów między szlachtą i mieszczaństwem – umocniły monarchię absolutną we Francji, pozostawiając w rękach króla nieograniczoną władzę nad największą europejską potęgą owego czasu[3].
Jednak zaangażowanie Ludwika XV (1715–1774) w wojny terytorialne z Wielką Brytanią i z Habsburgami o sukcesję austriacką (1741–1748), rosnące koszty utrzymania licznych zamorskich kolonii (m.in. Kanada, Luizjana), a także przepych dworu i pogłębiająca się nędza chłopów doprowadziły do załamania budżetu i kryzysu królestwa[4].
Zarówno despotyzm ówczesnej władzy, jak i niepokoje społeczne stanowią tło rozważań O duchu praw.
Na język polski traktat Monteskiusza przełożył Tadeusz Boy-Żeleński[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Shklar 1987 ↓, s. 67.
- ↑ Index librorum prohibitorum Ssmi D.N. Leonis XIII iussu et auctoritate recognitus et editus: praemittuntur constitutiones apostolicae de examine et prohibitione librorum, Rzym 1900, s. 124.
- ↑ Davis 2003 ↓, s. 622.
- ↑ Davis 2003 ↓, s. 672−673.
- ↑ Montesquieu: O duchu praw. Tłum. Tadeusz Boy-Żeleński. wolnelektury.pl. [dostęp 2017-08-03]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Norman Davis: Europa. Kraków: Wydawnictwo ZNAK, 2003. ISBN 83-240-0004-6.
- Judith N. Shklar: Montesquieu. Oxford – New York: Oxford University Press, 1987. ISBN 0-19-287648-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- O duchu praw – polskie wydania w bibliotece Polona