O przekroczeniu uprawnień poselskich
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu | |||
| Data powstania |
343 p.n.e. | ||
| Wydanie oryginalne | |||
| Język | |||
| Pierwsze wydanie polskie | |||
| Data wydania polskiego |
1889 | ||
| Wydawca |
Józef Pisz | ||
| Przekład | |||
| |||
O przekroczeniu uprawnień poselskich lub O przeniewierczym poselstwie (stgr. περὶ τῆς Παραπρεσβείας) – mowa sądowa i polityczna autorstwa Demostenesa wygłoszona w 343 roku p.n.e. jako oskarżenie przeciwko Ajschinesowi o wzięcie łapówki od Filipa II.
Tło polityczne[edytuj | edytuj kod]
W połowie IV wieku p.n.e. Ateny znajdowały się w stanie wojny z Macedonią. Z jednej strony opowiedziały się po przeciwnej niż Filip II Macedoński stronie w wojnie świętej, z drugiej wspierały Związek Chalkidzki, w 349 roku p.n.e. zaatakowany przez Filipa. Król Macedonii w 348 roku p.n.e. zdobył Olint – główną polis Chalkidy, po czym zrównał miasto z ziemią. Do niewoli trafili ateńscy żołnierze, wysłani jako wsparcie chalkidzkim sprzymierzeńcom. W 357 roku p.n.e. Filip zaproponował Ateńczykom pokój, co, zaniepokojeni losem jeńców, byli skłonni rozważać. Na eklezji w 346 roku p.n.e. Filokrates zaproponował wysłanie dziesięciu posłów do Pelli, co też zgromadzenie zatwierdziło. W kilka tygodni po powrocie poselstwa eklezja zatwierdziła pokój i wysłała kolejne. W składzie obu poselstw znaleźli się Ajschines i Demostenes. Po powrocie z drugiego poselstwa, latem 346 roku p.n.e. między mówcami doszło do konfliktu. Demostenes zarzucił Ajschinesowi przyjęcie łapówki od Filipa II, w związku z czym polityk poszedł na znaczne ustępstwa wobec macedońskiego króla. Demostenes chciał, za pośrednictwem swojego poplecznika Timarchosa, oskarżyć Ajschinesa przed ateńskim sądem. Do ataku zamierzali wykorzystać procedurę składania sprawozdań – euthyna. Ajschines wstrzymał swój proces samemu oskarżając Timarchosa o to, że z racji uprawiania prostytucji w wieku młodzieńczym utracił częściowo prawa obywatelskie[1][2][3].
Proces Timarchosa odbył się w roku 346/345 p.n.e. Zakończył się on zwycięstwem Ajschinesa, które wzmocniło jego pozycję w sporze z Demostenesem[4]. Ten jednak nie zrezygnował z oskarżenia swojego przeciwnika. Przedtem jednak, w ramach walk stronnictwa antymacedońskiego Demostenesa ze zwolennikami pokoju, oskarżony został w ramach procedury eisangelia Filokrates. Twórca pokoju uciekł z Aten przed oskarżeniami o zdradę na rzecz Filipa i zaocznie otrzymał wyrok śmierci. Następnie Demostenes doprowadził do skazania na śmierć, jako macedońskiego szpiega, Anaksinosa. Mimo tych okoliczności Ajschynios postanowił spróbować obrony przed oskarżeniami Demostenesa i przygotował mowę obronną. Proces odbył się w 343 roku p.n.e., trybunał orzekał najprawdopodobniej w składzie tysiąca osób[5].
Mowa[edytuj | edytuj kod]
W swej mowie oskarżycielskiej Demostenes zarzuca Ajschinesowi zdradę na rzecz Filipa i przyjęcie od niego łapówki. Mowa zawiera wiele obelg, inwektyw i kalumnii[6].
Odpowiedzią Ajchinesa była mowa O poselstwie. Proces zakończył się uniewinnieniem oskarżonego nieznaczną przewagą 30 głosów[7][8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rzepka 2011 ↓, s. 30–43.
- ↑ Lengauer 2004 ↓, s. 23–24.
- ↑ Lengauer 2004 ↓, s. 36–37.
- ↑ Lengauer 2004 ↓, s. 41.
- ↑ Lengauer 2004 ↓, s. 118–120.
- ↑ Turasiewicz 2005 ↓, s. XLV–XLVI.
- ↑ Turasiewicz 2005 ↓, s. XLVI.
- ↑ Lengauer 2004 ↓, s. 120.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Romuald Turasiewicz: Wstęp. W: Demostenes: Wybór mów. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2005, seria: Arcydzieła kultury antycznej. ISBN 83-04-04781-0. (pol.).
- Włodzimierz Lengauer: Ajschines i jego czasy; wstępy. W: Ajschines: Mowy. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, seria: Biblioteka Antyczna. ISBN 83-7337-855-3. (pol.).
- Wacława Siwakowska: Aischines. W: Słownik pisarzy antycznych. Anna Świderkówna (red.). Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 2001, s. 35–36. ISBN 83-214-1199-1. (pol.).
- Jacek Rzepka: Cheroneja. Warszawa: Wydawnictwo Attyka, 2011. ISBN 978-83-89487-45-2. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Demosthenes, On the False Embassy. [w:] Perseus [on-line]. (ang. • stgr.). – Tekst mowy w oryginale, z angielskim tłumaczeniem i komentarzem.