Ulica Oleandry w Krakowie

Kraków
ulica Oleandry
Krowodrza
Długość:	500 m
Widok z południa (z Błoń). Po lewej Dom im. Józefa Piłsudskiego, za nim schronisko młodzieżowe. Po prawej CK Rotunda i Hotel Studencki Żaczek. Perspektywę zamyka nowy budynek Biblioteki Jagiellońskiej.
Położenie na mapie Krakowa ulica Oleandry
Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica Oleandry
Położenie na mapie Polski ulica Oleandry
50°03′44,9″N 19°55′16,7″E

Oleandry – ulica w Krakowie, pomiędzy al. 3 Maja i ul. W. Reymonta. Ma długość ok. 500 metrów.

Nazwa ulicy

Geneza słowa "Oleandry" nie jest jasna. Jedna z hipotez wiąże nazwę z krzewami oleandrów, które rosły w szpalerze podczas wystawy w 1912 roku, inna wywodzi Oleandry od słowa "olędry", którym określano zarośla nadrzeczne w pobliżu kościoła Norbertanek. To jednak przypuszczenie nie ma potwierdzenia w źródłach. Kolejna wiąże słowo z żartobliwym określeniem "oleandry", którego używano wobec porastających okolicę dzisiejszej ulicy krzewów wikliny.

Historia

Okolice dzisiejszej ulicy Oleandry były wilgotne i zarośnięte, co związane było z bliską lokalizacją rzeki Rudawy (w 1912 roku przebieg Rudawy pokrywał się z obecną al. 3 Maja). Jeszcze przed wytyczeniem ulicy, w 1912 roku zorganizowano na tym terenie Wystawę Architektury i Wnętrz w Otoczeniu Ogrodowym. Wówczas został wzniesiony teatr ogródkowy "Oleandry" (albo "Pod oleandry"), nazwany tak prawdopodobnie przez Leona Wyrwicza. Później, pod sam koniec swojego istnienia, zyskał nazwę "Bagatela", przejętą potem przez teatr na rogu ulic Karmelickiej i Krupniczej. W budynku teatru na Oleandrach w sierpniu 1914 roku nocowali legioniści I Kompanii Kadrowej i stąd następnie wyruszyli. Podczas I wojny światowej został on zburzony.

Po wojnie wytyczono ulicę i w 1932 roku, w nawiązaniu do wspomnianego teatru, nazwano ją Oleandry.

Zabudowa

W okresie międzywojennym wzniesiono tutaj kilka budowli, m.in.

• Miejski Dom Wycieczkowy, od 1959 schronisko Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych (Edward Kreisler, 1922-30),
• Dom im. Józefa Piłsudskiego (Adolf Szyszko-Bohusz, 1935), na którym w 1988 odsłonięto kompozycję rzeźbiarską autorstwa Antoniego Kostrzewy, przedstawiającą Piłsudskiego, buławę marszałkowską, orła legionowego i dwa karabiny z datą 6 sierpnia 1914; siedziba Muzeum Czynu Niepodległościowego,
• Dom Akademicki im. I. Mościckiego (tzw. Stary Żaczek) wraz z Centrum Studenckim "Rotunda" (W. Krzyżanowski, 1924-36)

Przy ulicy Oleandry 3 usytuowana jest także zachodnia, nowa część Biblioteki Jagiellońskiej z głównym wejściem do biblioteki, gmach Collegium Chemicum UJ oraz Instytutu Nauk Geologicznych UJ i budynki Uniwersytetu Rolniczego oraz Uniwersytetu Pedagogicznego.

• 

  Dom Turysty (schronisko)

• 

  Muzeum Czynu Niepodległościowego – Dom im. Józefa Piłsudskiego

• 

  Muzeum Czynu Niepodległościowego – Dom im. Józefa Piłsudskiego

Bibliografia

• Jan Adamczewski, Mała encyklopedia Krakowa, Kraków: Hurnex, 1996.
• Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków: PWN, 2000.
• Elżbieta Supranowicz, Nazwy ulic Krakowa, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1995, ISBN 83-85579-48-6.