Order Zasługi Cywilnej (Bułgaria)

Order Zasługi Cywilnej
*(prezydencki)*
	; Awers I Klasy
	; Awers II Klasy
	; Baretka
Ustanowiono	2004 (odnowienie)
Powyżej	Order śś. Cyryla i Metodego
Równorzędne	Order Zasługi Wojskowej; Order Jeźdźca z Madary
Poniżej	Order Waleczności
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Zasługi Cywilnej
*(królewski)*
	; Awers insygniów Krzyża Wielkiego
	; Baretka
Ustanowiono	2 sierpnia 1891
Wielkość	75–76 mm (I klasa)
Kruszec	złoto, srebro
	Multimedia w Wikimedia Commons

Order Zasługi Cywilnej (buł. Орден „За гражданска заслуга“) – bułgarskie odznaczenie państwowe ustanowione w 1891.

Historia

Order Zasługi Cywilnej został ustanowiony 2 sierpnia 1891 przez księcia Bułgarii Ferdynanda I^[1]. Ostatecznie został zniesiony przez komunistów rządzących w Ludowej Republice Bułgarii w latach 50. XX wieku^[2]. Nie znalazł się na liście orderów domowych króla Symeona III Koburga (zawiera ona jedynie trzy ordery: Cyryla i Metodego, św. Aleksandra i Czerwonego Krzyża)^[3]^[4].

W 2004 order został odnowiony jako odznaczenie Republiki Bułgarii, a nadawany jest przez prezydenta Bułgarii^[5].

Order Zasługi Cywilnej jest przyznawany za wybitną służbę i zasługi w cywilnym życiu narodu^[1]. Order dzieli się na sześć klas dla mężczyzn i trzy dla kobiet^[6] (w wersji prezydenckiej jedynie na dwie). Ordery I, II i III klasy wersji królewskiej mogły być nadawane w wersji brylantowej, jako wyraz szczególnego uznania panującego wobec odznaczonego^[1].

Podział wersji królewskiej:

I klasa – Krzyż Wielki (od 1933^[2])
II klasa – Wielki Oficer
III klasa – Komandor
IV klasa – Oficer
V klasa – Kawaler
VI klasa – Krzyż Srebrny
Krzyż dla Kobiet:
- I Klasy
- II Klasy
- III Klasy^[6].

Podział wersji republikańskiej od 2004:

I Klasa (na trójkątnej wstążce z rozetką),
II Klasa (na trójkątnej wstążce bez rozetki)^[7].

Opis odznaki

Odznaką Orderu Zasługi Cywilnej (przyznawanego przez monarchię bułgarską i króla Symeona II) jest pozłacany srebrny krzyż pizański z białej emalii. Pośrodku krzyża umieszczony jest medalion z czerwonej emalii ze stylizowanym monogramem Ferdynanda I i otoczką z białej emalii, na której znajduje się złoty napis po bułgarsku: ЗА ГРАЖДАНСКА ЗАСЛУГА (Za zasługę cywilną). Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się gałązki dębowe z zielonej emalii, a nad odznaką orderu znajduje się złota korona (odznaczenia V i VI klasy istnieją zarówno z koroną jak i bez)^[1]. Na rewersie odznaki widnieje napis 2 АВГУСТЪ 1891 (2 sierpnia 1891) i bułgarski lew z saską tarczą herbową nawiązującą do kraju pochodzenia fundatora (Sachsen-Coburg-Gotha).

Wersja orderu przyznawanego przez prezydenta Bułgarii różni się nieznacznie od wersji królewskiej. Na awersie inicjał królewski został zastąpiony bułgarskim lwem, zaś na rewersie orderu, zamiast daty fundacji i godła Bułgarii, znajduje się przepaska w bułgarskich barwach narodowych i napis РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ (Republika Bułgarii). Oba krzyże w wersji prezydenckiej zwieńczone są koroną, nieco różniącą się od tej sprzed 1946. Dla I klasy jest to korona złota, dla II zaś srebrna^[7].

Gwiazda orderu przysługuje odznaczonym orderem I i II klasy (wersja królewska). Jest nią ośmioramienna gwiazda z czterema promienistymi ramionami z pozłacanego srebra ułożonymi na przemian z czterema ramionami ze srebra. Pośrodku gwiazdy znajduje się odznaka Orderu Zasługi Cywilnej. Wstążka orderu ma kolor biały z zieloną i karmazynową bordiurą wzdłuż obu brzegów.

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Zasługi Cywilnej.

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Cywilnej.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Dimitri Romanoff: The Orders, Medals and History of the Kingdom of Bulgaria. Rungsted Kyst: Balkan Heritage, 1982, s. 93-95. ISBN 87-981267-0-9.
↑ ^a ^b Народен Орден “За Гражданска Заслуга”. [w:] Великият магистър на българските ордени [on-line]. kingsimeon.bg. [dostęp 2016-07-04]. (bułg.).
↑ Dynastic orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (International Commission for Orders of Chivalry), 2002. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).
↑ Dynastic orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (International Commission for Orders of Chivalry), 2006. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).
↑ Закон за Ордените и Медалите на Република България. lex.bg, 2011-04-19. [dostęp 2016-07-04]. (bułg.).
↑ ^a ^b Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 307.
↑ ^a ^b Orders and medals. [w:] Institution [on-line]. president.bg. [dostęp 2016-07-04]. (ang.).

Bibliografia

Robert Werlich: Orders and Decorations of All Nations: Ancient and Modern, Civil and Military, Waszyngton 1965.

[dr-1] Dimitri Romanoff: The Orders, Medals and History of the Kingdom of Bulgaria. Rungsted Kyst: Balkan Heritage, 1982, s. 93-95. ISBN 87-981267-0-9.

[król-2] Народен Орден “За Гражданска Заслуга”. [w:] Великият магистър на българските ордени [on-line]. kingsimeon.bg. [dostęp 2016-07-04]. (bułg.).

[iso2002-3] Dynastic orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (International Commission for Orders of Chivalry), 2002. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).

[iso2006-4] Dynastic orders. [w:] Provisional List of Orders [on-line]. icocregister.org (International Commission for Orders of Chivalry), 2006. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).

[lex-5] Закон за Ордените и Медалите на Република България. lex.bg, 2011-04-19. [dostęp 2016-07-04]. (bułg.).

[ko-6] Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 307.

[prez-7] Orders and medals. [w:] Institution [on-line]. president.bg. [dostęp 2016-07-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Republika (od 1990)	Order Stara Płanina Order Świętych Cyryla i Metodego Order Zasługi Cywilnej Order Zasługi Wojskowej Order Jeźdźca z Madary Order Waleczności Medal Zasługi Odznaka „Za wierną służbę pod sztandarami” Medal 60-lecia Zwycięstwa w II Wojnie Światowej
Komunizm (1946–1990)	Order Georgi Dimitrowa Order Ludowej Republiki Bułgarii Order 9 września 1944 Order Wyzwolenia Ludu Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Cyryla i Metodego Order Narodowy Pracy Order za Odwagę Order za Zasługi i Waleczność Wojskową Order za Zasługi i Waleczność Cywilną Order Sławy Pracy Order 13. Wieków Bułgarii Medal Zasługi Wojskowej Medal Braterstwa Broni Medal za Wyróżniającą Pracę Medal „Za udział w walce antyfaszystowskiej” Medal za Długoletnią Służbę
Monarchia (1879–1946)	Order Waleczności 1879 Order Świętego Aleksandra 1881 Order Zasługi Cywilnej 1891 Order Zasługi Wojskowej 1900 Order Świętych Cyryla i Metodego 1909 Krzyż Niepodległości 1909 Krzyż Długoletniej Służby 1889 Medal Pamiątkowy Wojny Bułgarsko-Serbskiej 1885 Medal 25-lecia Powstania Kwietniowego 1901 Medal za Udział w Wojnie Bałkańskiej 1912-1913 Medal Pamiątkowy Wojny Europejskiej 1915-1918 Medal za Ratowanie Ginących 1908 Krzyż Pamiątkowy Proklamacji Księcia Ferdynanda Sachsen-Koburg i Gotha na Księcia Bułgarii 1887 Medal Pamiątkowy Zaślubin Ferdynanda I z Marią Ludwiką Burbon-Parma 1893 Medal Bułgarskiego Czerwonego Krzyża 1918

Rodzaj odznaczenia	order krzyż medal gwiazda odznaka dystynktorium
Elementy insygniów	godło łańcuch orderowy gwiazda orderowa rozetka galonik okucie wstęga orderowa
Formy zredukowane	cywilna: miniaturka orderowa mundurowa: baretka
Lista odznaczeń w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie
Lista baretek w	Afryce Ameryce Południowej Ameryce Północnej i Środkowej Australii i Oceanii Azji Europie organizacjach międzynarodowych
Prawo	kapituła orderu odznaczenie państwowe order domowy order kobiecy
System odznaczeń w Polsce	Komisja Heraldyczna polski system orderowo-odznaczeniowy (lista) polskie odznaczenia resortowe polskie odznaczenia samorządowe