Owalnik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Owalnik
Omophron
Latreille, 1802
Ilustracja
Owalnik nadwodny, imago
Ilustracja
Owalnik nadwodny, larwa
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Nadrodzina

Caraboidea

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

owalniki

Rodzaj

owalnik

Typ nomenklatoryczny

Carabus limbatus Fabricius, 1777

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Owalnik[1] (Omophron) – rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny owalników. Obejmuje ponad 70 opisanych gatunków. Zamieszkują głównie półkulę północną, tylko w Afryce docierając na półkulę południową. Zasiedlają pobrzeża wód.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owady dorosłe[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze o niewielkim (u gatunków europejskich długości od 4,5 do 9 mm[2]), w zarysie owalnym lub okrągłym[2][3][4], w wierzchu wypukłym ciele[3]. Ubarwienie mają żółtawe z metalicznie zielonymi lub brązowymi znakami[2][4]. Głowa jest krótka, wyraźnie poprzeczna[4], zaopatrzona w jedenastoczłonowe czułki. Tarczka jest niewidoczna od zewnątrz[2][3], zakryta tylnym płatem przedplecza. Na pokrywach występują rzędy dodatkowe[3]. Przedpiersie ma bardzo szeroki wyrostek międzybiodrowy, całkowicie zasłaniający śródpiersie. Panewki bioder przedniej pary są zamknięte od strony zewnętrznej. Odnóża przedniej pary mają na goleniach ostrogę służącą kopaniu w podłożu[4].

Larwy[edytuj | edytuj kod]

Larwy są typu kampodeowego z modyfikacjami do kopania w podłożu. Prognatyczna głowa jest w widoku bocznym wyraźnie klinowata i odznacza się tylnymi bruzdami tentorialnymi przesuniętymi na tylną krawędź spodniej ściany puszki głowowej. Nasale jest silnie wykształcone, duże, trójkątnego kształtu. Sterczące ku górze czułki mają człon drugi znacznie krótszy niż u pokrewnego Cretomophron, a człon ostatni skierowany bocznie. Żuwaczki odznaczają się dużym, dwuzębnym retynakulum. Warga dolna ma dłuższy niż u Cretomophron języczek. Tułów jest silnie garbaty, o powiększonych przedtułowiu i przedpleczu. Odwłok zbudowany jest z dziesięciu segmentów i zaopatrzony w długie urogomfy. Tergity od pierwszego do piątego mają szczecinki rozmieszczone w poprzecznych szeregach. Stadia larwalne oprócz pierwszego charakteryzują się segmentami odwłoka od pierwszego do ósmego zaopatrzonymi w wyraźne, utworzone przez oszczecinione epipleuryty wyrostki boczne[4].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Owady te zasiedlają pobrzeża wód słodkich i słonych, najczęściej jezior, stawów i bajor. Larwy wykopują w piaszczystym lub gliniastym podłożu norki, w których kryją się za dnia. Nocą opuszczają je by polować na niewielkie bezkręgowce[4]. Osobniki dorosłe dzień spędzają zagrzebane w podłożu lub schowane pod kamieniami. Kryjówki celem polowania opuszczają o zmierzchu. Uciekają z nich także w razie zalania lub wyczucia drgań podłoża[2].

Przedstawiciele rodzaju występują w całej Nearktyce i Palearktyce, na północ sięgając do koła podbiegunowego[4]. W Palearktyce występuje 11 gatunków[5]. W Europie Środkowej, w tym w Polsce występuje tylko owalnik nadwodny[3][6]. W krainie etiopskiej znani są z Afryki Południowej i Madagaskaru. W krainie orientalnej sięgają Malezji i Filipin. W krainie neotropikalnej na południe docierają tylko do Gwatemali i Haiti. Brak jest owalników w Ameryce Południowej i Australii[4].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Omophron tessellatum
Omophron brettinghamae
Omophron interruptum
Omophron nitidum
Nieoznaczony okaz z Angoli

Rodzaj ten wprowadzony został po raz pierwszy w 1790 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Scolytus[7]. Nazwa ta okazała się jednak być młodszym homonimem, w związku z czym za ważną uznaje się nazwę Omophron wprowadzoną w 1802 roku przez Pierre’a André Latreille’a[8]. W 1810 roku Latreille wyznaczył Carabus limbatus gatunkiem typowym omawianego rodzaju[9].

Do rodzaju tego należy ponad 70 opisanych gatunków zgrupowanych w dwóch podrodzajach[10]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 2.
  2. ↑ a b c d e Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 37, 109.
  3. ↑ a b c d e Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36, 104.
  4. ↑ a b c d e f g h Kateřina Rosová, Jakub Prokop, Jörg U. Hammel, Rolf G. Beutel. The earliest evidence of Omophroninae (Coleoptera: Carabidae) from mid-Cretaceous Kachin amber and the description of a larva of a new genus. „Arthropod Systematics & Phylogeny”. 81, s. 689–704, 2023. DOI: 10.3897/asp.81.e101374. 
  5. ↑ Karel Hůrka, Omophroninae, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 207-208, ISBN 87-88757-73-0.
  6. ↑ Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  7. ↑ J.C. Fabricius. Nova Insectorum genera. „Skrifter af Naturhistorie-Selskabet”. 1, s. 213–228, 1790. 
  8. ↑ P.A. Latreille: Histoire naturelle, générale et particulière des crustacés et des insectes. Ouvrage faisant suite à l’histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini, membre de plusieurs sociétés savantes. Familles naturelles des genres. Tome troisième. Paris: F. Dufart, 1802, s. 89.
  9. ↑ P.A. Latreille: Considérations générales sur l'ordre naturel des animaux composant les classes des crustacés, des arachnides, et des insectes : avec un tableau méthodique de leurs genres, disposés en familles. Paris: Schoell, 1810, s. 426.
  10. ↑ genus Round Sand Beetle Omophron Latreille, 1802. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-10].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Owalnik&oldid=72816659”