Przejdź do zawartości

Płomykówki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Płomykówki
Tytoninae[1]
Mathews, 1912
Ilustracja
Przedstawiciel podrodziny – płomykówka zwyczajna (T. alba)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sowy

Rodzina

płomykówkowate

Podrodzina

płomykówki

Typ nomenklatoryczny

Podrodziny: Tyto Billberg, 1828
Rodzaju: Strix alba Scopoli, 1769

Rodzaje i gatunki

Tyto[17] Billberg, 1828[18]
15 gatunków – zobacz opis w tekście

Płomykówki[19] (Tytoninae) – monotypowa podrodzina ptaków z rodziny płomykówkowatych (Tytonidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Podrodzina obejmuje gatunki występujące na wszystkich kontynentach (oprócz Antarktydy)[20].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 23–51 cm, rozpiętość skrzydeł 63–103 cm; masa ciała samic 195–1260 g, samców 187–800 g[20].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Strix: łac. strix, strigis „sowa, sycząca sowa, która jak wierzono wysysa krew niemowląt”, od gr. στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[21]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Aluco: łac. ulucus „skrzecząca sowa”, od ulula skrzecząca sowa[22]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Tyto: gr. τυτω tutō, τυτους tutous „sowa, nocna sowa”[23].
  • Hybris: gr. ὑβρις hubris, ὑβριδος hubridos „rodzaj sowy”, prawdopodobnie puchacz[24]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Flammea: epitet gatunkowy Strix flammea Linnaeus, 1766; łac. flammeus „zapalny, koloru płomienia, ognisty czerwony”, od flamma „płomień”, od flagrare „palić się”[25]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Nyctimene: w mitologii greckiej Nyktimene (gr. Νυκτιμενη Nuktimenē), córka i nieświadoma kochanka króla Epopeusa z Lesbos, która ze wstydu i rozpaczy uciekła do lasu i została zmieniona przez Atenę w sowę. W innej wersji mitu celowo wkradła się do łóżka swojego ojca i zmieniła się w sowę, kiedy jej ojciec odkrył kazirodztwo i miał zamiar pchnąć ją nożem, od gr. νυκτι- nukti- „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; μενω menō „pozostać” (por. μηνη mēnē „księżyc”)[26]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Eustrinx: gr. ευ eu „ładny, dobry”; στριγξ strinx „sowa”, od στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[27]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Stridula: łac. stridulus „syczący, świszczący”, od stridere „robić ostry hałas”[28]. Gatunek typowy: Strix flammea Linnaeus, 1766 (= Strix alba Scopoli, 1769).
  • Megastrix: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[29]. Gatunek typowy: Strix tenebricosa Gould, 1845.
  • Glyphidiura: gr. γλυφις gluphis, γλυφιδος gluphidos „karb”; ουρα oura „ogon”[30]. Gatunek typowy: Strix capensis A. Smith, 1834.
  • Dactylostrix: gr. δακτυλος daktulos „palec”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[31]. Gatunek typowy: Strix personata Vigors, 1831 (= Strix castanops Gould, 1837[d]).
  • Scelostrix: gr. σκελος skelos „noga”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”[32]. Gatunek typowy: Strix candida Tickell, 1833 (= S[trix]. longimembris Jerdon, 1839).
  • Glaux: gr. γλαυξ glaux, γλαυκος glaukos „sowa z błyszczącymi oczami”[33]. Gatunek typowy: S[trix]. longimembris Jerdon, 1839.
  • Strigymnhemipus: gr. στριγξ strinx „sowa”, od στριξ strix, στριγος strigos „sowa”; γυμνος gumnos „nagi”; ἡμι- hēmi- „pół-”, od ἡμισυς hēmisus „połowa”; πους pous, ποδος podos „stopa”[34]. Gatunek typowy: Strix perlata M.H.C. Lichtenstein, 1818 (= Strix tuidara J.E. Gray, 1829[e]).
  • Glaucostrix: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Glaux Blyth, 1851 (płomykówka) oraz Strix Linnaeus, 1766 (puszczyk)[35]. Gatunek typowy: Strix candida Tickell, 1833 (= S[trix]. longimembris Jerdon, 1839).
  • Heliodilus: gr. ἡλιος hēlios „słońce”; δειλος deilos „tchórzliwy, nieśmiały, przerażony”, od δειλιαω deiliaō „bać się”[36]. Gatunek typowy: Heliodilus soumagnei A. Grandidier, 1878.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do podrodziny należy jeden rodzaj, Tyto, do którego zaliczane są następujące występujące współcześnie gatunki[19]:

Opisano również gatunki wymarłe:

  1. Młodszy homonim Strix Linnaeus, 1758 (Strigidae).
  2. Młodszy homonim Aluco Link, 1807 (Mollusca).
  3. Młodszy homonim Nyctimene Borkhausen, 1797 (Mammalia).
  4. Podgatunek S. novaehollandiae.
  5. Podgatunek T. alba.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tytoninae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. M.J.C. Savigny: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 1: Histoire naturelle. Paris: Imprimerie impériale, 1809, s. 69. (fr.).
  3. J. Fleming: The philosophy of zoology, or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: Hurst, Robinson & Co., 1822, s. 236. (ang.).
  4. Ch.L. Nitzsch: Pterylographia avium pars prior. Halae: 1833, s. 16. (łac.).
  5. D.H.L. Fournel: Faune de la Moselle, ou Manuel de zoologie, contenant la description des animaux libres ou domestiques observés dans le département de la Moselle; ouvrage rédigé d’après la méthode de Cuvier. Cz. 1: Mammifères, oiseaux, reptiles, poissons, et mollusques. Metz: Veronnais, 1836, s. 101. (fr.).
  6. F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.). 
  7. Ch.B. Webb, S. Berthelot & A. Moquin-Tandon: Ornithologie Canarienne. W: Ch.B. Webb & S. Berthelot: Histoire naturelle des Iles Canaries. T. 2. Cz. 2. Paris: Béthune, 1836–1844, s. 8. (fr.).
  8. E. de Selys Longchamps: Faune belge. 1re partie, Indication méthodique des mammifères, oiseaux, reptiles et poissons observés jusqu’ici en Belgique. Liége: H. Dessain, 1842, s. 60. (fr.).
  9. J.J. Kaup. Uebersicht der Gulen (Strigidae). „Isis von Oken”. Jahrgang 1848, s. 770, 1848. (niem.). 
  10. H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. ryc. xcii. (niem.).
  11. J.J. Kaup. Vertheidigung meines Systems der Falken und Eulen gegen den Conspectus des Prinzen Ch. Bonaparte.. „Archiv für Naturgeschichte”. 17 (1), s. 111, 1851. (niem.). 
  12. J.J. Kaup: Monograph of the owls – Strigidæ. W: W. Jardine: Contributions to ornithology for 1851. Cz. 4. Edinburgh: W.H. Lizras, 1852, s. 129, 130. (ang.).
  13. E. Blyth. Conspectus of the Ornithology of India, Burmah, & c. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 19, s. 513, 1851. (ang.). 
  14. M.A.P.O. Des Murs: Oiseaux. W: J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 1. Paris: Maresq, 1853, s. 144. (fr.).
  15. G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 135. (ang.).
  16. a. Milne-Edwards. Sur un nouveau genre d’oiseau de proie nocturne provenant de Madagascar. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 85, s. 1282, 1877. (fr.). 
  17. Tyto, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-09-05] (ang.).
  18. G.J. Billberg: Synopsis Faunae Scandinaviae. T. 1. Cz. 2: Aves. Holmiae: Ex officina typogr. Caroli Deleen, 1828, s. tab. A. (łac.).
  19. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Tytoninae Mathews, 1912 (1866) – płomykówki (wersja: 2023-04-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-25].
  20. a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Barn-Owls (Tytonidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.tytoni1.01. [dostęp 2020-06-06]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  21. The Key to Scientific Names, Strix [dostęp 2023-04-25].
  22. The Key to Scientific Names, Aluco [dostęp 2023-04-25].
  23. The Key to Scientific Names, Tyto [dostęp 2023-04-25].
  24. The Key to Scientific Names, Hybris [dostęp 2023-04-25].
  25. The Key to Scientific Names, Flammea [dostęp 2023-04-25].
  26. The Key to Scientific Names, Nyctimene [dostęp 2023-04-25].
  27. The Key to Scientific Names, Eustrinx [dostęp 2023-04-25].
  28. The Key to Scientific Names, Stridula [dostęp 2023-04-25].
  29. The Key to Scientific Names, Megastrix [dostęp 2023-04-25].
  30. The Key to Scientific Names, Glyphidiura [dostęp 2023-04-25].
  31. The Key to Scientific Names, Dactylostrix [dostęp 2023-04-25].
  32. The Key to Scientific Names, Scelostrix [dostęp 2023-04-25].
  33. The Key to Scientific Names, Glaux [dostęp 2023-04-25].
  34. The Key to Scientific Names, Strigymnhemipus [dostęp 2023-04-25].
  35. The Key to Scientific Names, Glaucostrix [dostęp 2023-04-25].
  36. The Key to Scientific Names, Heliodilus [dostęp 2023-04-25].
  37. a b Peter Ballmann, Fossile Vögel aus dem Neogen der Halbinsel Gargano (Italien) – PDF Free Download, docplayer.org, 1973 [dostęp 2023-12-08].
  38. Marco Pavia, Cécile Mourer-Chauviré, Redescription of Tyto sanctialbani Lydekker, 1893 (Aves, Strigiformes), from its type locality of La Grive-Saint-Alban (middle Miocene, France), „Journal of Vertebrate Paleontology”, 31 (5), 2011, s. 1093–1101, DOI10.1080/02724634.2011.595465, ISSN 0272-4634 [dostęp 2023-12-11] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).