Anguis
| Anguis[1] | |||
| Linnaeus, 1758[2] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – padalec zwyczajny (A. fragilis) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Anguis | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Anguis fragilis Linnaeus, 1758 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Anguis – rodzaj jaszczurek z podrodziny w Anguinae w rodzinie padalcowatych (Anguidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w niemal całej Europie, z wyjątkiem północnej części Półwyspu Skandynawskiego, Sardynii, Korsyki, południowej części Półwyspu Iberyjskiego, wysp Morza Egejskiego, południowej Ukrainy, Niziny Nadkaspijskiej i północnego obszaru europejskiej części Rosji. Poza Europą można je znaleźć w północno-zachodniej Azji (do rzeki Toboł) oraz w Azji Mniejszej i dalej na wschód po północny Iran[3][4]. Niepewne stwierdzenia z Izraela oraz północnej części Afryki (Maroko, Algieria, Tunezja)[4].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunki z tego rodzaju maksymalnie osiągają długość około 50 cm. Grzbiet jest w kolorze brązowym (od jasnego do ciemnego i w różnych odcieniach), rzadziej ciemnoszary lub czarny. Spodnia strona ciała i boki są czarne. Padalce nie mają kończyn, przez co często mylone są z wężami, z którymi nie są jednak spokrewnione. Ich głowa jest mała, o zaokrąglonym pysku, nie wyodrębniona z tułowia. Zarówno grzbiet jak i spód ciała pokryte są dachówkowato na siebie zachodzącymi łuskami.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Przeprowadzone przez Maceya i współpracowników (1999) oraz Wiensa i Slingluffa (2001) analizy filogenetyczne wykorzystujące dane molekularne sugerują, że rodzaj Ophisaurus jest parafiletyczny, gdyż część należących do niego gatunków jest bliżej spokrewnionych z gatunkami zaliczanymi do rodzaju Anguis oraz z żółtopuzikiem bałkańskim (również zaliczanym przez autorów do Ophisaurus; inni autorzy zaliczają go do osobnego rodzaju Pseudopus) niż z innymi gatunkami z rodzaju Ophisaurus; według tych analiz gatunki O. attenuatus, O. ventralis i O. harti są bliżej spokrewnione z Anguis i żółtopuzikiem bałkańskim niż z O. koellikeri[6][7]. Ze względu na parafiletyzm Ophisaurus Macey i współpracownicy (1999) zalecili, by uznać Ophisaurus za młodszy synonim rodzaju Anguis (choć dopuszczali też możliwość pozostawienia Ophisaurus jako odrębnego rodzaju, przy jednoczesnym przeniesieniu żółtopuzika bałkańskiego do odrębnego rodzaju Pseudopus, zaś O. koellikeri do rodzaju Hyalosaurus)[6]. Zsynonimizowanie Ophisaurus (i Pseudopus) z Anguis oznaczałoby włączenie do tego ostatniego rodzaju dodatkowych 14 gatunków i rozszerzenie zasięgu występowania przedstawicieli rodzaju na cały Iran, Afganistan, Azję Środkową, Indie, Chiny, Azję Południowo-Wschodnią i Amerykę Północną. Do rodzaju należą następujące gatunki[3]:
- Anguis cephallonica Werner, 1894 – padalec peloponeski[8]
- Anguis colchica (Nordmann, 1840) – padalec kolchidzki[8]
- Anguis graeca Linnaeus, 1758 – padalec grecki[8]
- Anguis veronensis Bedriaga, 1881 – padalec włoski[8]
- Anguis fragilis Pollini, 1818 – padalec zwyczajny[8]
Kladogram[edytuj | edytuj kod]
Kladogram według Gvoždíka i in. (2013)[9]. Analiza oparta na sekwencjach genów ND2 i tRNA:
| Anguis |
| ||||||||||||||||||||||||
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Polsce występują padalec zwyczajny i padalec kolchidzki – są objęte ochroną częściową[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anguis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 227. (łac.).
- ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Anguis. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-26]. (ang.).
- ↑ a b R. Midtgaard, Genus Anguis, [w:] RepFocus [online] [dostęp 2024-01-26] (ang.).
- ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 16, OCLC 637083062 (ang.).
- ↑ a b J.R. Macey, J.A. Schulte, A. Larson, B.S. Tuniyev, N. Orlov & T.J. Papenfuss. Molecular Phylogenetics, tRNA Evolution, and Historical Biogeography in Anguid Lizards and Related Taxonomic Families. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 56 (3), s. 31–41, 1999. DOI: 10.1006/mpev.1999.0615. (ang.).
- ↑ J.J. Wiens, J.L. Slingluff. How lizards turn into snakes: a phylogenetic analysis of body-form evolution in anguid lizards. „Evolution”. 55 (11), s. 2303–2318, 2001. (ang.).
- ↑ a b c d e K. Kolenda, T. Skawiński & M. Kaczmarski. Przegląd „nowych” gatunków płazów i gadów występujących w Polsce. „Kosmos”. 68 (1), s. 212, 2019. DOI: 10.36921/kos.2019_2491. (pol.).
- ↑ V. Gvoždík, N. Benkovský, A. Crottini, A. Bellati, J. Moravec, A. Romano, R. Sacchi & D. Jandzik. An ancient lineage of slow worms, genus Anguis (Squamata: Anguidae), survived in the Italian Peninsula. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 69 (3), s. 1077–1092, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.05.004. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).