Para (chemia)

Para – przedrostek stosowany w nazewnictwie chemicznym, który może oznaczać położenie podstawników pierścienia aromatycznego bądź wskazywać stopień polimeryzacji aldehydów.

Izomeria strukturalna[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Izomeria orto, meta, para.

Przedrostka para (skracanego do p) używa się do wskazania wzajemnego położenia w pozycjach 1 i 4 dwóch podstawników w sześcioczłonowym pierścieniu aromatycznym. Inne możliwe położenia to orto (o) i meta (m). Zarówno pełne przedrostki, jak i ich jednoliterowe skróty, zapisuje się w nomenklaturze chemicznej kursywą. Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej używanie tych przedrostków jest odradzane i nie jest stosowane w nazewnictwie systematycznym^[1].

Stopień polimeryzacji aldehydów[edytuj | edytuj kod]

Przedrostki „para” i „meta” (zapisywane pismem zwykłym) stosuje się dla określenia stopnia polimeryzacji prostych aldehydów, np.:

paraformaldehyd^[2] – linowy polimer formaldehydu
metaformaldehyd (1,3,5-trioksan)^[3] – cykliczny trimer formaldehydu
paraacetaldehyd (paraldehyd, 2,4,6-trimetylo-1,3,5-trioksan)^[4] – cykliczny trimer acetaldehydu
metacetaldehyd (metaldehyd)^[5] – polimer acetaldehydu (4–6 merów).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ P-16.6 Pisanie kursywą, [w:] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 5, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2023], s. 113 .
↑ paraformaldehyde, [w:] AlexanderA. Senning AlexanderA., Elsevier’s Dictionary of Chemoetymology. The Whies and Whences of Chemical Nomenclature and Terminology, Amsterdam: Elsevier, [cop. 2007], s. 293, ISBN 978-0-444-52239-9 (ang.).
↑ Jillian L.J.L. Theobald Jillian L.J.L. i inni, Trioxane Ingestion in a Child, „Wilderness & Environmental Medicine”, 31 (3), 2020, s. 350–353, DOI: 10.1016/j.wem.2020.05.002 (ang.).
↑ M.M. Abdollahi M.M., A.A. Nili-Ahmadabadi A.A., Paraldehyde, [w:] PhilipP. Wexler (red.), Encyclopedia of Toxicology, wyd. 3, Elsevier, 2014, s. 754–755, DOI: 10.1016/b978-0-12-386454-3.01151-9, ISBN 978-0-12-386455-0 (ang.).
↑ W.K.W.K. Rumbeiha W.K.W.K., Metaldehyde, [w:] Reference Module in Biomedical Sciences, Elsevier, 2023, DOI: 10.1016/b978-0-12-824315-2.01168-4, ISBN 978-0-12-801238-3 (ang.).

[BlueBook2013PL-1] P-16.6 Pisanie kursywą, [w:] Henri A.H.A. Favre Henri A.H.A., Warren H.W.H. Powell Warren H.W.H., Nomenklatura związków organicznych. Rekomendacje IUPAC i nazwy preferowane 2013, Komisja Terminologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego (tłum.), wyd. 5, Narodowy Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej, [2023], s. 113 .

[2] paraformaldehyde, [w:] AlexanderA. Senning AlexanderA., Elsevier’s Dictionary of Chemoetymology. The Whies and Whences of Chemical Nomenclature and Terminology, Amsterdam: Elsevier, [cop. 2007], s. 293, ISBN 978-0-444-52239-9 (ang.).

[Theobald-3] Jillian L.J.L. Theobald Jillian L.J.L. i inni, Trioxane Ingestion in a Child, „Wilderness & Environmental Medicine”, 31 (3), 2020, s. 350–353, DOI: 10.1016/j.wem.2020.05.002 (ang.).

[Abdollahi-4] M.M. Abdollahi M.M., A.A. Nili-Ahmadabadi A.A., Paraldehyde, [w:] PhilipP. Wexler (red.), Encyclopedia of Toxicology, wyd. 3, Elsevier, 2014, s. 754–755, DOI: 10.1016/b978-0-12-386454-3.01151-9, ISBN 978-0-12-386455-0 (ang.).

[Rumbeiha-5] W.K.W.K. Rumbeiha W.K.W.K., Metaldehyde, [w:] Reference Module in Biomedical Sciences, Elsevier, 2023, DOI: 10.1016/b978-0-12-824315-2.01168-4, ISBN 978-0-12-801238-3 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]