Paracortinidae
| Paracortinidae | |
| Wang et Zhang, 1993 | |
 Samica Paracortina zhangi | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina |
Paracortinidae |
Paracortinidae – rodzina dwuparców z rzędu Callipodida i podrzędu Schizopetalidea. Obejmuje 19 opisanych gatunków zgrupowanych w czterech rodzajach. Znane są z południowych Chin i północnego Wietnamu.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wije przeciętnych jak na przedstawicieli rzędu rozmiarów[1]. Kształt ciała jest wydłużony i walcowaty[2]. Głowa u samców może być niezmodyfikowana lub zaopatrzona w wydatną nabrzmiałość. Pluerotergity mają wyraźnie wykształcone żeberka podłużne, zwłaszcza te opatrzone porami. Ostro zakończone szczecinki pleurotergalne mają położenie przednie na pleurotergitach od pierwszego do czwartego, położenie tylne na pleurotergitach od szóstego wzwyż, a na pleurotergicie piątym ich położenie jest mieszane[1]. Czułki i odnóża są długie i smukłe[3], szczególnie wydłużone u niektórych form jaskiniowych (troglomorficznych)[1].
Samiec ma ósmą parę odnóży zmodyfikowaną w gonopody osadzone głęboko w inwaginacjach ściany ciała[2][3]. Biodra gonopodów zlane są ze sternum w koksosternity lub sternum jest zredukowane. Ruchomość bioder zapewnia połączenie przez pośrodkową błoniastą blaszkę. Biodro wypuszcza ku przodowi i bokowi jeden lub dwa płaty koksalne o rozmaitym kształcie, natomiast na środku biodra wyrasta wyrostek koksalny, zwykle skierowany przednio-środkowo. Maczugowate i zaopatrzone w szczecinki wyrostki prefemoroidalne obecne są w liczbie jednej lub dwóch sztuk po przednio-bocznej stronie każdego gonopodu i, z wyjątkiem rodzaju Crassipetalum, nie sięgają poza środek długości telopoditu. Długi telopodit jest w części dosiebnej nierozgałęziony, w części środkowej czasem zakrzywiony, skręcony lub kątowo zgięty, w części odsiebnej zaś skomplikowanie rozbudowany, zaopatrzony w fałdy, blaszki i wyrostki, na szczycie zawsze rozwidlony na solenomer i parasolenomer[1].
U samic odnóża drugiej pary uwstecznione są do postaci dwóch niezmodyfikowanych sklerytów[1].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Znany zasięg rodziny ograniczony jest do południowych Chin i północnego Wietnamu. W tych pierwszych obejmuje Tybet, Syczuan, Gansu, Kuejczou, Junnan i Kuangsi, w tym drugim prowincje Cao Bằng i Thanh Hóa. Najdalej na północ wysunięte jest stanowisku w powiecie Zhouqu w Gansu, a najdalej na wschód stanowisko z okolic Chongqingu, jednak możliwe że Paracortinidae dotyczą również rekordy z Cisian-szanu w Jiangsu. Najliczniej rodzina reprezentowana jest w Junnanie, skąd wykazano 10 gatunków z trzech rodzajów. Ogólnie jednak fauna dwuparców tej części świata jest niedostatecznie zbadana i przypuszczalnie faktyczna różnorodność i zasięg rodziny są większe. Dziewięć spośród opisanych gatunków to troglobionty wykazujące rozmaite przystosowania do życia w jaskiniach, jak wydłużone czułki i odnóża czy uwstecznione oczy, aczkolwiek u żadnego nie wystąpił całkowity zanik oczu[1].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny tej zalicza się 19 opisanych gatunków zgrupowanych w czterech rodzajach[1]:
- Angulifemur Zhang 1997
- Crassipetalum Akkari et Stoev, 2023
- Paracortina Wang et Zhang, 1993
- Scotopetalum Shear 2000
Takson ten wprowadzony został w 1993 roku przez Wang Daqinga i Zhang Chongzhou[4][5] na łamach „Peking National History Museum Memoirs”. Autorzy ci umieścili w nim trzy opisane w tej samej publikacji rodzaje: Paracortina, Altum i Relictus[4]. W 1996 roku Wang Daqing obniżył rangę Altum i Relictus do podrodzajów w obrębie Paracortina[6]. W 2000 roku Wiliam A. Shear opisał podobnego do Paracortina Scotopetalum, jednak umieścił go w Schizopetalidae, kwestionując w ogóle zasadność wyróżniania Paracortinidae[7]. W 2004 roku Pavel Stoev i Jean-Jacques Geoffroy dokonali na łamach „Acta Arachnologica” przeglądu przedstawicieli rodziny. W jego ramach zsynonimizowali Altum, Relictus i Scotopetalum z Paracortina[8]. Argumentację na rzecz zasadności wyróżniania rodziny oprócz Stoeva i Geoffroy’a przedstawiali też Henrik Enghoff i współpracownicy w taksonomicznym przeglądzie dwuparców z 2015 roku[9]. W 2023 roku Nesrine Akkari, Oliver Macek i Pavel Stoev opublikowali na łamach „ZooKeys” rewizję rodziny podając nową jej diagnozę, wyodrębniając nowy rodzaj oraz przywracając ważność Scotopetalum[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Nesrine Akkari, Oliver Macek, Pavel Stoev. A revision of the millipede family Paracortinidae (Diplopoda, Callipodida). „ZooKeys”. 1187, s. 341-399, 2023. DOI: 10.3897/zookeys.1187.113473.
- ↑ a b P. Stoev, P. Sierwald, A. Billey. An annotated world catalogue of the millipede order Callipodida (Arthropoda: Diplopoda). „Zootaxa”. 1706, s. 1–50, 2008.
- ↑ a b Descriptions and putative apomorphies of millipede clades. [w:] Milli-PEET: Millipede Systematics [on-line]. Field Museum of Natural History, 26 września 2006. [dostęp 2017-10-10].
- ↑ a b Da-Qing Wang, Chong-Zhou Zhang. A new family of millipeds (Diplopoda: Callipodida) from southwestern China. „Peking National History Museum Memoirs”. 53, s. 375–390, 1993.
- ↑ William Shear, Class Diplopoda de Blainville in Gervais, 1844, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 159–164 [dostęp 2016-08-13].
- ↑ D. Wang, A preliminary study on the phylogeny and biogeography of the family Paracortinidae (Myriapoda: Callipodida), J.J. Geoffroy, J.P. Mauriès J-P, M. Nguyen Duy-Jacquemin (red.), „Actla Myriapodologica. Mémoires du Muséum national d’Histoire naturelle”, 169, 1996, s. 307–311.
- ↑ William A. Shear. A new genus and species of callipodidan millipede from Vietnam (Callipodida, Schizopetalidae). Myriapodologica. „Myriapodologica”. 6 (11), s. 95–100, 2000.
- ↑ P. Stoev, J.J. Geoffroy. Review of the millipede family Paracortinidae Wang & Zhang, 1993 (Diplopoda: Callipodida). „Acta Arachnologica”. 53 (2), s. 93–103, 2004. DOI: 10.2476/asjaa.53.93.
- ↑ H. Enghoff i inni, Diplopoda – taxonomic overview, [w:] A. Minelli (red.), Treatise on Zoology – Anatomy, Taxonomy, Biology. The Myriapoda, „Treatise on Zoology – Anatomy, Taxonomy, Biology”, 16, 2, 2015, s. 363–453, DOI: 10.1163/9789004188273_017.