Partia Narodowo-Liberalna (Rumunia)
Państwo | |
---|---|
Skrót |
PNL |
Lider | |
Data założenia |
1990/2014 |
Adres siedziby | |
Ideologia polityczna | |
Członkostwo międzynarodowe |
|
Grupa w Parlamencie Europejskim |
|
Barwy |
Partia Narodowo-Liberalna (rum. Partidul Național Liberal, PNL) – rumuńska partia polityczna o profilu konserwatywno-liberalnym[1]. PNL należała do Partii Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy, w 2014 przeszła do Europejskiej Partii Ludowej[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lata 1990–2014
[edytuj | edytuj kod]Partia Narodowo-Liberalna powstała 15 stycznia 1990 w okresie przemian politycznych w Rumunii. Nawiązywała do PNL działającej od 1875 i zlikwidowanej przez komunistów w 1947[3]. Pierwszym przewodniczącym został Radu Câmpeanu, który wystartował w wyborach prezydenckich jako jeden z dwóch konkurentów Iona Iliescu, otrzymując poparcie na poziomie 10,6% głosów[4]. W tym samym roku ugrupowanie uzyskało reprezentację w obu izbach parlamentu[5].
Jeszcze w 1990 z partii odeszła grupa działaczy, tworząc PNL-Aripa Tânără[3]. W listopadzie 1991 PNL dołączyła do koalicyjnej Rumuńskiej Konwencji Demokratycznej, opuściła ją jednak już w kwietniu 1992. Doprowadziło to do rozłamu i powstania nowego ugrupowania – PNL-Konwencji Demokratycznej, które pozostało w CDR[3][5]. Startująca samodzielnie w 1992 do parlamentu Partia Narodowo-Liberalna nie przekroczyła wyborczego progu[5]. W 1993 na czele stronnictwa stanął Mircea Ionescu-Quintus, odsunięty od władzy Radu Câmpeanu utworzył wówczas nową partię pod nazwą PNL-Câmpeanu[4].
W grudniu 1995 liberałowie powrócili do Rumuńskiej Konwencji Demokratycznej. Koalicja ta wygrała wybory prezydenckie i parlamentarne w 1996[3][5], a przedstawiciele PNL weszli w skład rządu. W 2000 partia wystawiła własne listy wyborcze, a jej kandydat na prezydenta, Theodor Stolojan, zajął 3. miejsce z wynikiem 11,8% głosów[6].
Przez kolejne cztery lata PNL pozostawała w opozycji wobec rządów socjaldemokratów. W 2002 przyłączył się do niej Sojusz na rzecz Rumunii, w 2003 PNL-Câmpeanu i Związek Sił Prawicy. Wcześniej w 1998 liberałowie wchłonęli część dawnych środowisk rozłamowych i Partię Sojuszu Obywatelskiego. W 2004 kierownictwo w PNL objął Călin Popescu-Tăriceanu[3]. Został jednym z liderów centroprawicowej koalicji Sojusz Prawdy i Sprawiedliwości. Po zwycięstwie Traiana Băsescu z sojuszniczej Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich lider PNL w grudniu 2004 objął urząd premiera, który sprawował do grudnia 2008[3]. W międzyczasie narastał konflikt z prezydentem, co doprowadziło do rozpadu koalicji rządowej i opuszczenia jej przez demokratów. Zwolennicy współpracy z PD (m.in. byli przewodniczący Valeriu Stoica i Theodor Stolojan) opuścili PNL, tworząc Partię Liberalno-Demokratyczną[7].
W 2008 PNL przeszli do opozycji. W 2009 dotychczasowego lidera pokonał Crin Antonescu[8]. Wystartował następnie jako reprezentant PNL w wyborach prezydenckich, otrzymując 20,0% głosów (3. miejsce)[9].
W 2011 PNL wraz z opozycyjnymi Partią Socjaldemokratyczną i Partią Konserwatywną zawiązała sojusz pod nazwą Unia Socjalno-Liberalna[10]. W 2012 po upadku kolejnych rządów centroprawicowych USL przejął władzę, a uzupełniony o Narodowy Związek na rzecz Rozwoju Rumunii sojusz zdecydowanie zwyciężył w wyborach parlamentarnych w tym samym roku.
Od 2014
[edytuj | edytuj kod]W lutym 2014 liberałowie zerwali koalicję, opuszczając rząd Victora Ponty[11]. W czerwcu nowym przewodniczącym PNL z poparciem Crina Antonescu został Klaus Iohannis[12]. W lipcu zwolennicy współpracy z lewicą skupieni wokół Călina Popescu-Tăriceanu dokonali rozłamu, tworząc Partię Liberalno-Reformatorską[13]. W sierpniu 2014 Klaus Iohannis został przedstawiony jako oficjalny kandydat na prezydenta z ramienia Sojuszu Liberalno-Chrześcijańskiego, który utworzyły PNL i Partia Demokratyczno-Liberalna[14]. Wybory prezydenckie z listopada zakończyły się jego zwycięstwem[15].
17 listopada 2014 PDL podjęła formalną decyzje o zjednoczeniu się ze swoim koalicjantem pod odnowionym szyldem Partii Narodowo-Liberalnej[16]. W listopadzie 2015 PNL wsparła techniczny gabinet, na czele którego stanął Dacian Cioloș. W wyborach parlamentarnych w 2016 ugrupowanie zajęło drugie miejsce, przegrywając z socjaldemokratami[17].
W listopadzie 2019 liberałowie powrócili do władzy – parlament, po uchwaleniu w poprzednim miesiącu wotum nieufności dla gabinetu socjaldemokratów, zagłosował za nowym rządem, na czele którego stanął lider PNL Ludovic Orban[18]. W marcu 2020 PNL utworzyła nowy gabinet swojego lidera[19]. Ludovic Orban ustąpił z funkcji premiera w grudniu tegoż roku po tym, jak jego partia w wyborach parlamentarnych zajęła 2. miejsce za odsuniętą od władzy PSD[20].
PNL pozostała przy tym u władzy. W tym samym miesiącu zawarła koalicję z sojuszem USR-PLUS oraz z partią UDMR[21], współtworząc rząd, na czele którego stanął jej przedstawiciel Florin Cîțu. We wrześniu 2021, w trakcie kryzysu politycznego związanego z rozpadem koalicji rządowej, premier został nowym przewodniczącym partii, pokonując dotychczas kierującego PNL Ludovika Orbana[22]. W listopadzie 2021 Ludovic Orban został wykluczony z PNL, zapowiedział wówczas utworzenie nowego ugrupowania politycznego[23]. W tym samym miesiącu partia porozumiała się z Partią Socjaldemokratyczną i UDMR[24]; funkcję premiera objął związany z PNL Nicolae Ciucă.
W marcu 2022 do PNL przyłączył się Sojusz Liberałów i Demokratów[25]. W następnym miesiącu Florin Cîțu ustąpił z funkcji przewodniczącego partii[26]. W kwietniu 2022 na czele ugrupowania stanął premier Nicolae Ciucă[27]. W czerwcu 2023 ugrupowanie współtworzyło rząd, na czele którego stanął Marcel Ciolacu z PSD[28].
Przewodniczący
[edytuj | edytuj kod]- 1990–1993: Radu Câmpeanu
- 1993–2001: Mircea Ionescu-Quintus
- 2001–2002: Valeriu Stoica
- 2002–2004: Theodor Stolojan
- 2004–2009: Călin Popescu-Tăriceanu
- 2009–2012: Crin Antonescu[3]
- 2012–2012: Daniel Chițoiu (p.o.)[29]
- 2014–2014: Crin Antonescu
- 2014–2014: Klaus Iohannis
- 2014–2016: Alina Gorghiu[3] i Vasile Blaga jako współprzewodniczący
- 2016–2016: Alina Gorghiu
- 2016–2017: Raluca Turcan (p.o.)
- 2017–2021: Ludovic Orban[30]
- 2021–2022: Florin Cîțu[22]
- od 2022: Nicolae Ciucă[27].
Wyniki wyborów
[edytuj | edytuj kod]- Wybory parlamentarne
- 1990[5]
- Izba Deputowanych: 6,4% głosów i 29 mandatów
- Senat: 7,1% głosów i 10 mandatów
- 1992[5]
- Izba Deputowanych: 2,6% głosów i 0 mandatów
- Senat: 2,1% głosów i 0 mandatów
- 1996[5]
- Izba Deputowanych: 30,2% głosów i 122 mandaty dla koalicji CDR (25 dla PNL)
- Senat: 30,7% głosów i 53 mandaty dla koalicji CDR (17 dla PNL)
- 2000[5]
- Izba Deputowanych: 6,9% głosów i 30 mandatów
- Senat: 7,5% głosów i 13 mandatów
- 2004[31][1]
- Izba Deputowanych: 31,5% głosów i 112 mandatów dla koalicji AD (48 dla PD)
- Senat: 31,8% głosów i 49 mandatów dla koalicji AD
- 2008[32]
- Izba Deputowanych: 18,6% głosów i 65 mandatów
- Senat: 18,7% głosów i 28 mandatów
- 2012[33]
- Izba Deputowanych: 58,6% głosów i 273 mandaty dla koalicji USL (100 dla PNL)
- Senat: 61,1% głosów i 122 mandaty dla koalicji USL (50 dla PNL)
- 2016[17]
- Izba Deputowanych: 20,0% głosów i 69 mandatów
- Senat: 20,4% głosów i 39 mandatów
- 2020[34][35]
- Izba Deputowanych: 25,2% głosów i 93 mandaty
- Senat: 25,6% głosów i 41 mandatów
- Wybory do Parlamentu Europejskiego
- 2007: 13,4% głosów i 6 mandatów
- 2009: 14,5% głosów i 5 mandatów[36]
- 2014: 15,0% głosów i 6 mandatów[37]
- 2019: 27,0% głosów i 10 mandatów[38]
- 2024: 48,6% głosów i 19 mandatów dla koalicji PSD-PNL (8 dla PNL)[39][40]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Parties and Elections in Europe: Romania. parties-and-elections.eu. [dostęp 2015-01-06]. (ang.).
- ↑ Member Parties. epp.eu. [dostęp 2015-01-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Leaders of Romania. zarate.eu. [dostęp 2022-03-17]. (ang.).
- ↑ a b Radu Câmpeanu a împlinit 91 de ani. realitatea.net, 28 lutego 2013. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).
- ↑ a b c d e f g h Romania. essex.ac.uk. [dostęp 2015-01-06]. (ang.).
- ↑ Statistica electorală. insse.ro. [dostęp 2015-01-05]. (rum.).
- ↑ Stolojan este, oficial, presedintele PLD. ziare.com, 31 marca 2007. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).
- ↑ Crin Antonescu, ales preşedinte al PNL. rfi.ro, 20 marca 2009. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ REZULTATE FINALE la alegerile pentru Preşedintele Românieidin anul 2009 (Turul I – 22 noiembrie 2009). bec2009p.ro. [dostęp 2014-01-06]. (rum.).
- ↑ Romanian Oppositions Form Alliance. english.cri.cn, 6 lutego 2011. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
- ↑ Romania's Liberals to leave ruling coalition. sofiaglobe.com, 25 lutego 2014. [dostęp 2014-01-06]. (ang.).
- ↑ Congresul PNL. Quintus: Declar ALES CA PRESEDINTE al PNL pe domnul Klaus Iohannis. Iohannis: Vom reusi sa schimbam Romania in bine. revista22.ro, 28 czerwca 2014. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ Tariceanu: The Liberal Reforming Party is advancing Liberalism. actmedia.eu, 4 lipca 2014. [dostęp 2015-01-06]. (ang.).
- ↑ Romania's Christian Liberal Alliance chooses its presidential candidate. romania-insider.com, 11 sierpnia 2014. [dostęp 2014-11-17]. (ang.).
- ↑ Rezultate – Turul II. bec2014.ro. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).
- ↑ Alianţa Creştin-Liberală desființată oficial. PDL-iștii sunt de astăzi PNL-iști!. ziarulunirea.ro, 17 listopada 2014. [dostęp 2015-01-05]. (rum.).
- ↑ a b Rezultate alegeri parlamentare 2016. Rezultate finale anunțate de BEC: PSD – 45,47%, PNL – 20,04%, USR – 8,87%. libertatea.ro, 15 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-16]. (rum.).
- ↑ Romania’s Parliament votes new Government led by liberal PM Ludovic Orban. romania-insider.com, 4 listopada 2019. [dostęp 2019-11-04]. (ang.).
- ↑ Ludovic Orban și miniștrii cabinetului au ieșit din izolare pentru depunerea jurământului. Ceremonie cu masca de protecție pe față la Palatul Cotroceni. Condiții de prevenție excepționale!. tvr.ro, 14 marca 2020. [dostęp 2020-12-12]. (rum.).
- ↑ Romania PM Ludovic Orban resigns after narrow election defeat to left-leaning populists. euronews.com, 7 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-11]. (ang.).
- ↑ Liderii PNL, USR-PLUS şi UDMR au semnat acordul de guvernare 2020–2024. Ce prevede documentul. adevarul.ro, 21 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-23]. (rum.).
- ↑ a b RO PM Citu wins party leadership but is far from restoring majority support in Parliament. romania-insider.com, 29 września 2021. [dostęp 2021-09-29]. (ang.).
- ↑ Biroul Executiv al PNL a votat excluderea lui Ludovic Orban din partid. „Sunt liber să construiesc o nouă forță politică”. digi24.ro, 12 listopada 2021. [dostęp 2021-11-13]. (rum.).
- ↑ Anna Wolska: Rumunia: Emerytowany generał z misją utworzenia nowego rządu. euractiv.pl, 22 listopada 2021. [dostęp 2021-11-24].
- ↑ PNL a inghitit oficial ALDE, cele doua partide au fuzionat. Rares Bogdan a fost in comisia PNL de negociere cu ALDE. aktual24.ro, 22 marca 2022. [dostęp 2022-04-08]. (rum.).
- ↑ Iulian Ernst: Leader of Romanian Liberal Party resigns after six months in office. romania-insider.com, 4 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-08]. (ang.).
- ↑ a b Nicolae Ciuca, elected as chairman of PNL. nineoclock.ro, 10 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-10]. (ang.).
- ↑ Miniștrii noului Guvern Ciolacu au depus jurământul. Iohannis: Cel mai important este să vă străduiți să rezolvați problemele României. digi24.ro, 15 czerwca 2023. [dostęp 2023-06-15]. (rum.).
- ↑ Daniel Chitoiu este noul presedinte al PNL. Crin Antonescu s-a retras din partid. stirileprotv.ro, 9 lipca 2012. [dostęp 2021-01-10]. (rum.).
- ↑ Ludovic Orban l-a invins clar pe Cristian Busoi si a fost ales noul presedinte al PNL. stirileprotv.ro, 17 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-18]. (rum.).
- ↑ Rezultate. bec2004.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ Rezultate Finale. becparlamentare2008.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ Rezultate. becparlamentare2012.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ Rezultatele finale la alegerile parlamentare 2020, prezentate de BEC. Urmează atribuirea mandatelor. hotnews.ro, 12 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-12]. (rum.).
- ↑ Jocul mandatelor în Parlament. PNL poate spera să guverneze doar cu o majoritate fragilă. europalibera.org, 10 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-12]. (rum.).
- ↑ Rezultate finale. bec2009pe.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ Situația voturilor valabil exprimate. bec2014.ro. [dostęp 2015-01-06]. (rum.).
- ↑ Rezultate finale la europarlamentare 2019: Cine merge la Bruxelles?. realitatea.net, 3 czerwca 2019. [dostęp 2019-06-04]. (rum.).
- ↑ Comunicat de presă – Biroul Electoral Central. agerpres.ro, 14 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-15]. (rum.).
- ↑ Radu Eremia: Cine sunt cei 33 de europarlamentari români care merg la Bruxelles. Printre ei, Șoșoacă, independentul Nicu Ștefănuță, dar și grei ai PSD și PNL. libertatea.ro, 11 czerwca 2024. [dostęp 2024-06-15]. (rum.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona partii. [dostęp 2015-01-04]. (rum.).