Partia Wolności (Stany Zjednoczone)
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Przewodniczący | |
| Data założenia |
1840 |
| Data rozwiązania |
1848 |
| Ideologia polityczna |
Partia Wolności[1] (ang. Liberty Party) – partia polityczna istniejąca i działająca w Stanach Zjednoczonych w latach 1840–1848.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Partia Wolności powstała w wyniku niezadowolenia polityków w czasie prezydentury Andrew Jacksona[2]. Głównym celem ówczesnych działaczy było zniesienie niewolnictwa[3]. W 1833 roku założyli Amerykańskie Stowarzyszenie Antyniewolnicze (AASS)[2]. Początkowo odwoływali się do prawa moralnego, pisząc petycje do Kongresu i władz stanowych, w których apelowali o zaprzestanie międzystanowego handlu niewolnikami i zniesienie niewolnictwa w Dystrykcie Kolumbii i na zachodnich terenach Stanów Zjednoczonych[2]. Liczebność i wpływy AASS znacznie zwiększyły się pod koniec lat 30., jednakże William Lloyd Garrison stanowczo sprzeciwiał się organizacji partii politycznej i udziałowi w wyborach[2]. Odmiennego zdania byli liderzy tacy jak James Birney, Henry Brewster Stanton czy Myron Holley[4].
Działalność[edytuj | edytuj kod]
W styczniu 1839 roku w Massachusetts doszło do spotkania władz stowarzyszenia, kiedy to po raz pierwszy oficjalnie zaproponowano przekształcenie się w partię polityczną i start w wyborach prezydenckich w 1840[4]. W kwietniu następnego roku odbyła się konwencja wyborcza, która nominowała Birneya kandydatem na prezydenta, a Thomasa Eale’a – kandydatem na wiceprezydenta[4]. Liderem partii został wówczas Gerrit Smith, a finansowana była z funduszy American nad Foreign Anti-Slavery Society[4]. Ponieważ jednak partia była mała i bez charyzmatycznego przywódcy, jej działacze ostatecznie postanowili poprzeć kandydata Partii Wigów – Williama Henry’ego Harrisona[4]. Cztery lata później, w wyborach prezydenckich, wolnościowcy ponownie nominowali Jamesa Birneya swoim kandydatem na najwyższy urząd w państwie[4]. Jedynym założeniem programowym było zniesienie niewolnictwa[4]. W kampanii wyborczej działacze Partii Wolności powoływali się na Deklarację Niepodległości, podkreślając że każdy człowiek rodzi się wolny[4]. Birney otrzymał ok. 62 tysięcy głosów powszechnych, głównie w Nowym Jorku, czym pozbawił zwycięstwa w tym stanie kandydata wigów Henry’ego Claya[3].
W 1846 roku Birney stwierdził, że budowanie poparcia politycznego i platformy wyborczej wyłącznie na postulacie zniesienia niewolnictwa, nie przyniesie partii sukcesu[5]. Zawnioskował o uwzględnienie w programie punktów o redukcji wydatków na administrację centralną i wolnym handlu[5]. W styczniu 1848 roku delegaci na konwencji w Nowym Jorku wysunęli kandydaturę Johna Hale’a, który jednak wycofał się z wyścigu w wyborach prezydenckich[3]. W sierpniu działacze Partii Wolności, wraz z dysydentami demokratów („podpalacze stodół”) i wigów („wigowie sumienia”)[6], utworzyli Partię Wolnej Ziemi[3].
| Wybory prezydenckie | Kandydat | Głosy powszechne | Głosy elektorskie |
|---|---|---|---|
| 1840 | James Birney | 6 797[7] | 0 |
| 1844 | James Birney | 62 103[8] | 0 |
| 1848 | Gerrit Smith | 2 545[9] | 0 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ M. Jones: Historia USA. s. 209.
- ↑ a b c d I. Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych.
- ↑ a b c d Liberty Party, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-02-25] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h I. Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych. s. 72.
- ↑ a b I. Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych. s. 73.
- ↑ M. Jones: Historia USA. s. 219.
- ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
- ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-22]. (ang.).
- ↑ US President – National Vote. Our Campaign. [dostęp 2017-05-23]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Izabella Rusinowa: Z dziejów amerykańskich partii politycznych. Warszawa: Egross, 1994. ISBN 83-85253-52-1. (pol.).
- Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).