Przejdź do zawartości

Pełzak czerwonki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pełzak czerwonki
Ilustracja
Cysta pełzaka czerwonki
Systematyka
Domena

eukarionty

Supergrupa

Amoebozoa

Podtyp

Conosa

Klad

Archamoebae

Rodzina

Entamoebidae

Rodzaj

Entamoeba

Gatunek

Pełzak czerwonki

Nazwa systematyczna
Entamoeba histolytica Schaudinn, 1903[1]
Synonimy
  • Amoeba coli Lösch, 1878[2]
  • Amoeba dysenteriae Councilman and Lafleur, 1891[2]
  • Entamoeba dysenteriae (Councilman and Lafleur, 1891)[2]
  • Entamoeba tetragena Hartmann, 1908[2]
  • Endamoeba histolytica (Schaudinn, 1903)[2]
  • Endamoeba dysenteria Kofoid, 1920[2]
  • Entamoeba dispar Brumpt, 1925[2] - uważana przez długi czas za formę niepatogenną E. histolytica. Obecnie osobny gatunek[3].

Pełzak czerwonki (Entamoeba histolytica) – gatunek pełzaka należącego do typu Amoebozoa. Jest pasożytem wewnętrznym zwierząt w tym człowieka[4]. Wywołuje chorobę zwaną pełzakowicą lub entamebozą (entamoebosis)[5], czasami nazywana również amebozą[5]. Występują również inne nazwy tej choroby, jest nazywana również biegunką amebową[6]. Niszczy nabłonek jelita grubego. Oprócz ściany jelita może występować również w wątrobie, płucach, śledzionie[5]. Zarażenie następuje przez spożycie cyst (np. z pokarmem, wskutek braku higieny).

Pełzak czerwonki występuje w dwóch postaciach: trofozoitu i cysty.

Trofozoit

[edytuj | edytuj kod]

Osiąga wielkość 20 – 60 μm[5], wysuwa nibynóżki będące wypustkami ektoplazmy. W wewnętrznej części cytoplazmy - endoplazmie znajduje się pojedyncze jądro z centralnie ułożonym kariosomem[5]. Cytoplazma może zawierać wiele erytrocytów, które zostały przez pełzaka wchłonięte[3].

Cysta posiada średnicę 10 – 20 μm[5]. W środowisku zewnętrznym może przeżyć kilka miesięcy. W temperaturze poniżej -5 °C, jak również powyżej 40 °C cysty giną gwałtownie[3].

Cykl życiowy

[edytuj | edytuj kod]

Wysporulowane cysty wnikają do organizmu żywiciela wraz z wodą lub pokarmem. Przemieszczają się przez układ pokarmowy i w jelicie cienkim z każdej cysty uwalnia się 8 trofozoitów potomnych[3]. Trofozoity aktywnie poruszając się atakują komórki nabłonka jelit. Następnie trofozoity przekształcają się w precysty, które zawierają jedno jądro[3]. Precysta podczas przemieszczania się przez przewód pokarmowy dojrzewa. W tym czasie jądro dzieli się dwukrotnie i powstaje cysta posiadająca 4 jądra[3], która wraz z kałem jest wydalana do środowiska zewnętrznego.

Chorobotwórczość

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Pełzakowica.

Inwazyjną postacią jest cysta. Cysta musi być w formie dojrzałej – wysporulowanej. Zarażenie następuje per os wraz z pokarmem lub wodą[5].

Pełzak czerwonki wywołuje pełzakowicę (amoebosis, entamoebosis). Wyróżniamy pełzakowicę jelitową (o przebiegu ostrym lub przewlekłym) i pozajelitową. Wylęganie pasożyta: 4 dni – rok[potrzebny przypis]. Wystąpienie objawów wiąże się z inwazją tkankową (wnikanie trofozoitów pełzaka do błony podśluzowej i warstwy mięśniowej jelita grubego) oraz powstawaniem zmian ropnych.

Ostra pełzakowica jelitowa – czerwonka pełzakowa:

Przewlekła pełzakowica jelitowa – nieczerwonkowa pełzakowica jelitowa:

Pełzakowe zapalenie wątroby (najczęściej po odbyciu ostrej pełzakowicy jelitowej):

  • ciężki stan ogólny
  • temperatura do 39 °C
  • dreszcze
  • zlewne poty
  • silne bóle w podżebrzu prawym promieniujące do prawego barku
  • powiększenie wątroby

Pełzakowy ropień wątroby:

  • narastające bóle w prawym podżebrzu nasilające się przy głębokim oddychaniu
  • utrata łaknienia
  • zmniejszenie masy ciała
  • podwyższona temperatura ciała
  • powiększona i bolesna wątroba
  • wysokie ustawienie wątroby
  • leukocytoza w krwi obwodowej

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Entamoeba histolytica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-10-21] (ang.). (ang.)
  2. a b c d e f g Dwight D. Bowman: Feline clinical parasitology. Ames: Iowa State University Press, 2002, s. 76. ISBN 0-8138-0333-0.
  3. a b c d e f Mehmet Tanyuksel, William A. Petri Jr.. Laboratory Diagnosis of Amebiasis. „Clin. Microbiol. Rev.”. 16(4), s. 713-729, 2003. 
  4. Bezkręgowce. s. 222.
  5. a b c d e f g Materiały do ćwiczeń z parazytologii dla studentów farmacji. s. 23-25.
  6. Świat zwierząt. s. 48.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
  • Emilia Andrzejewska-Golec: Materiały do ćwiczeń z parazytologii dla studentów farmacji. Łódź: Uniwersytet Medyczny : na zlec. Senackiej Komisji ds. Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego, 2004. ISBN 83-88940-22-8.
  • Świat zwierząt. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983. ISBN 83-09-00747-7.
  • Zarys parazytologii lekarskiej, 1999, Warszawa, pod redakcją Rościsława Kadłubowskiego i Alicji Kurnatowskiej.