Czyreń ciemnordzawy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czyreń ciemnordzawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Phellinidium ferrugineofuscum (P. Karst.) Fiasson & Niemelä Karstenia 24(1): 26 (1984) | |
.jpg)
Czyreń ciemnordzawy (Phellinidium ferrugineofuscum (P. Karst.) Fiasson & Niemelä) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinidium, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1887 r. opisał Petter Adolf Karsten nadając mu nazwę Poria ferrugineofusca. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu J.-L.F. Fiasson i Tuomo Niemelä w 1984 r.[1]
- Fuscoporia ferrugineofusca (P. Karst.) Teng
- Fuscoporia marginella (Peck) Murrill 1907
- Phellinus ferrugineofuscus (P. Karst.) Bourdot & Galzin 1932
- Phellinus ferrugineofuscus var. narymicus Pilát 1936
- Polyporus ferrugineofuscus (P. Karst.) Romell 1898
- Polyporus marginellus Peck 1889
- Poria ferrugineofusca P. Karst. 1887
- Poria labyrinthica P. Karst. 1891
- Poria marginella (Peck) Sacc. 1891[2].
W 1967 r. Stanisław Domański nadał mu polską nazwę czyreń ciemnordzawy[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Phellinidium nazwa ta stała się niespójna z nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Jednoroczne, rzadko dwuletnie, siedzące, rozpostarte, o średnicy do 20 cm, twarde, zdrewniałe, trudne do oddzielenia od substratu. Brzeg żółtawobrązowy do białawego do 7 mm szerokości. Powierzchnia fioletowo-brązowa, brązowa lub cynamonowo-brązowa. Pory od okrągłych do kanciastych lub faliste, bardzo drobne, w liczbie 7–9 na mm. Kontekst jasno żółtawobrązowy, strefowany, twardy, o grubości do 6 mm. Warstwa rurek o grubości do 4 mm, fioletowo-brązowa, wewnątrz rurki jaśniejsze[4].
- Cechy mikroskopowe
W kontekście strzępki dwóch typów; niektóre brązowawe do szklistych, cienkościenne do grubościennych, z prostymi przegrodami, sporadycznie rozgałęzione, o średnicy 2,5–5 µm, inne ciemnobrązowe, grubościenne, rzadko rozgałęzione, rzadko septowane, ze szczecinkami, 3–3,5 µm średnicy. Strzępki tramy podobne, ciemne, grubościenne, zakończone zgiętymi szczecinkami wrastającymi do rurek. Podstawki wąsko maczugowate, 4-sterygmowe, 12-14 × 3,5-4 µm. Bazydiospory cylindryczne, zakrzywione, gładkie, szkliste, nieamyloidalne, 4–5,5 × 1–1,5 µm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej (USA i Kanada), Europie i Azji. Najliczniejsze stanowiska podano na Półwyspie Skandynawskim, poza tym w Europie jest rzadki[5]. W Polsce do 2003 r. jedyne stanowisko podał S. Domański w Puszczy Białowieskiej w 1965 r.[3] Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii, Szwecji, Finlandii, Słowacji[3].
Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje w lasach iglastych na korze leżących na ziemi pni jodły, sosny i świerka[3]. Powoduje białą zgniliznę drewna. Drewno, które zgniło przez P. ferrugineofuscus często ma małe podłużne wgłębienia, jest cętkowane z poprzecznie zorientowanymi białawymi smugami i może mieć porozrzucane czarniawe plamki[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-29].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-27].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Phellinidium ferrugineofuscum [online], Mycobank [dostęp 2021-12-27].
- ↑ Mapa występowania Phellinus ferrugineofuscum na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2021-12-27].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.