Piszczaława
 Dwór Wasilewskich od strony podjazdu, Napoleon Orda, 1877, rysunek podkolorowany akwarelą, Muzeum Narodowe w Krakowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°33′42,8″N 30°23′06,0″E/54,561889 30,385000
| |
Piszczaława (biał. Пішчалава; ros. Пищалово; hist Piszczałowo, Horodnia) – wieś na Białorusi, w rejonie orszańskim obwodu witebskiego, około 6 km na północ od Orszy, siedziba sielsowietu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Po I rozbiorze Polski w 1772 roku Piszczałowo, wcześniej należące do województwa witebskiego Rzeczypospolitej, znalazło się na terenie powiatu orszańskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego. W XIX wieku dobra te zaczęto nazywać Horodnia, rozróżniając dwa majątki: Horodnia Wierzchnia i Horodnia Niżna[2].
Pierwsze znane dziś informacje o Horodni pochodzą z 1844 roku, gdy Ignacy Wasilewski (1802–1874), marszałek szlachty powiatu kopyskiego odziedziczył Horodnię i pobliskie folwarki po swoich rodzicach. Po nim spadkobiercą majątku był jego syn, Kazimierz (1841–1897). Po jego bezdzietnej śmierci majątek podzielono w ten sposób, że Horodnię odziedziczyła jego siostra Klementyna Chrostowska (1860–1933). Ostatnim właścicielem Horodni był syn Klementyny i gen. Czesława Chrostowskiego, Kazimierz Chrostowski (ur. w 1890 roku)[3].
W 1900 roku we wsi były 3 młyny[2].
Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Horodnia znalazła się na terenie ZSRR. Od 1991 roku znajduje się na terenie Republiki Białorusi[4].
W 1966 roku odsłonięto tu pomnik upamiętniający pierwsze użycie katiuszy 14 lipca 1941 roku[5].
Dawny dwór[edytuj | edytuj kod]
W I połowie XIX wieku Wasilewscy mieszkali w podłużnym, drewnianym dworze z dwoma gankami o dwóch parach kolumienek od frontu, wzniesionym na murowanych piwnicach. Najstarsza część tego domu była znacznie starsza niż początek XIX wieku. Z czasem dom ten okazał się zbyt mały i w 1852 roku Ignacy Wasilewski zbudował nowy, klasycystyczny dwór w odległości około 100 m od starego, pod kątem prostym do niego. Dwór był zbudowany na planie prostokąta o wymiarach 35 i 14 m, na wysokiej podmurówce, przykryty czterospadowym dachem. Po obu stronach na dłuższych elewacjach budynku istniały dwa identyczne portyki o wymiarach podstawy 8 m i 2,5 m. Oba portyki były zwieńczone trójkątnymi przyczółkami wspartymi przez sześć jońskich kolumn. Do każdego portyku prowadziło osiem stopni.
Wnętrza były ogrzewane przez białe piece kaflowe i kominki. Niektóre ściany (np. w pokoju bawialnym – wszystkie ściany, w gabinecie – nawet sufit) były pokryte freskami Henryka Siemiradzkiego, kuzyna właścicieli. Na ścianach wisiały również obrazy pędzla m.in. Józefa Chełmońskiego i Juliusza Kossaka.
W bibliotece i archiwum znajdowało się wiele cennych dokumentów, m.in. opis postoju Napoleona 20 listopada 1812 roku w tutejszym majątku.
W pobliżu dworów stało kilka innych budynków, w tym m.in.: dwie klasycystyczne lodownie i dwa mniejsze dworki, w których mieszkały rodziny pracowników majątku.
Budynki otaczał park krajobrazowy o powierzchni około 10 hektarów. W ogrodzie spacerowym znajdowała się sadzawka zasilana przez pobliskie źródełko. W dalszej odległości – staw o powierzchni kilku hektarów na granicy parku.
Majątek w Horodni jest opisany w 1. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ a b Hoorodnia wierzchnia albo Piszczałowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 580.
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 292–294, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Piszczałowo na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-05-13].
- ↑ Piszczałowo na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-05-13].