Podhalanka baldaszkówka
| Oreina alpestris | |||
| (Schummel, 1844) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Oreina s.str. | ||
| Gatunek |
Oreina (Oreina) alpestris | ||
| Synonimy | |||
| |||
Podhalanka baldaszkówka[1] (Oreina alpestris) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny Chrysomelinae.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1844 roku przez Theodora Emila Schummela pod nazwą Chrysomela alpestris. Obejmuje osiem podgatunków[2]:
- Oreina alpestris alpestris (Schummel, 1844)
- Oreina alpestris balcanica (Weise, 1883)
- Oreina alpestris banatica (Weise, 1884)
- Oreina alpestris imitatrix (Apfelbeck, 1912)
- Oreina alpestris marsicana (Luigioni, 1933)
- Oreina alpestris nigrina (Suffrian, 1851)
- Oreina alpestris polymorpha (Kraatz, 1880)
- Oreina alpestris variabilis (Weise, 1883)
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wydłużonym, nieco przypłaszczonym ciele długości od 7 do 11 mm. Ubarwienie wierzchu ciała jest metalicznie zielone, granatowe lub ciemnofioletowe, jednobarwne lub ze wzorem, często fioletowym lub niebieskim, obejmującym parę podłużnych smug na pokrywach, a czasem też ich szew, tarczkę, tylną krawędź przedplecza i fragment nadustka. Stopień połysku i pomarszczenia pokryw jest różny między podgatunkami. Czułki mają dwa początkowe człony częściowo czerwone. Głaszczki szczękowe mają człon ostatni nie cieńszy od poprzedniego i na wierzchołku ścięty. Przedplecze ma brzegi boczne w tylnej części oddzielone od dysku lekkim wciskiem, niezgrubiałe wałeczkowato. Podgięcia pokryw rozszerzone są tylko w przedniej ćwiartce długości. Odwłok ma pierwszy sternit nie dłuższy niż zapiersie. Genitalia samca odznaczają się zwężonym ku wierzchołkowi prąciem z eliptycznym szczytem[3].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad górski, zamieszkujący piętra regla górnego, subalpejskie i alpejskie[3][4]. Zasiedla skraje lasów i polany, pobrzeża strumieni i potoków, przydroża, hale i połoniny[1]. Bytuje wśród ziołorośli[3][4]. Aktywny jest od maja do lipca[1]. Osobniki dorosłe jak i larwy są fitofagami. Do roślin żywicielskich owadów dorosłych należą różne m.in. lepiężniki, modrzyk górski, miłosna górska, omiegi, świerząbek orzęsiony i trybula leśna. Larwy żerują wyłącznie na selerowatych[1][4].
Gatunek palearktyczny, europejski, zasięgiem obejmujący głównie Pireneje, Alpy, Sudety i Karpaty[4]. Podgatunek nominatywny znany jest z Polski, Czech, Słowacji i Węgier[5]. O. a. banatica podawana jest z Polski, Ukrainy i Rumunii[6]. O. a. imitatrix notowany jest z Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry i Macedonii Północnej[7]. Występowanie O. a. balcanica stwierdzono w Serbii i Bułgarii[8]. O. a. variabilis rozmieszczony jest w Niemczech, Szwajcarii, Liechtensteinie, Włochach i Słowenii[9]. O. a. polymorpha podawany jest tylko z Niemiec[10], a O. a. marsicana tylko z Włoch[11]. O. a. nigrina znany jest z Hiszpanii, Andory i Francji[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Oreina alpestris – Podhalanka baldaszkówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris (Schummel, 1843). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ a b c Andrzej Warchałowski: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 94b Stonkowate — Chrysomelidae. Podrodziny: Chrysomelinae i Galerucinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1973.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1979.
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. alpestris (Schummel, 1843). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. banatica (Weise, 1884). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. imitatrix (Apfelbeck, 1912). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. balcanica (Weise, 1883). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. variabilis (Weise, 1883). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. polymorpha (Kraatz, 1880). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. marsicana (Luigioni, 1933). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].
- ↑ Oreina (Oreina) alpestris subsp. nigrina (Suffrian, 1851). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-12].