Pokuplje
| Państwa | |
|---|---|
| Stolica | |
| Ważniejsze miejscowości | |
Położenie na mapie Chorwacji  | |
| 45°28′55,71″N 15°48′42,79″E/45,482141 15,811885 | |
Pokuplje – kraina geograficzno-historyczna w Chorwacji[1].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Jest to obszar nizinny, który rozpościera się wzdłuż dolnego biegu rzeki Kupa, od miasta Ozalj do ujścia do Sawy. Jego wymiary to 70 × 30 km. Od północnego zachodu graniczy ze wzgórzami Žumberačko gorje, od północnego wschodu z obszarem Vukomeričkich goric, a od południowego zachodu z obszarem krasowym Slunja. Niedaleko Ozalja na Kupie zbudowano elektrownie wodne HE Ozalj I i II[1].
Najludniejszym miastem regionu jest Karlovac. Inne ważniejsze miejscowości to Sisak, Petrinja, Glina i Topusko[1].
Jest to obszar aktywny sejsmicznie, nawiedzany przez trzęsienia ziemi (m.in. trzęsienie ziemi w Petrinji (2020))[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W starożytności Pokuplje było zamieszkiwane przez iliryjskie plemię Kolapiani, a następnie znalazło się w granicach Cesarstwa Rzymskiego. Siscia, dzisiejsze miasto Sisak, była ważnym ośrodkiem miejskim prowincji Panonia. Wiódł tędy główny szlak komunikacyjny, łączący Panonię z okolicami dzisiejszego Senja[1].
We wczesnym średniowieczu Pokuplje zostało zasiedlone przez plemiona chorwackie. W XIII wieku dzieliło się na żupanie sisacką, goričką i gorską. Powstały ośrodki miejskie i handlowe Ozalj, Dubovac, Steničnjak, Topusko, Hrastovica, Petrinja, Sisak, Ribnica i Gora, których właścicielami były m.in. rodziny Frankapanich i Zrinskich. W miejscu starożytnej osady Quadrata zakon cystersów zbudował swoją warownię Toplica[1].
W XVI wieku Pokuplje stało się obiektem najazdów osmańskich. W związku z tym wzniesiono system fortyfikacji, wraz z twierdzami w Sisaku i Karlovacu. Nastąpiła migracja miejscowej ludności, w tym poza Chorwację (m.in. na tereny austriackiego Burgenlandu). W drugiej połowie XVI wieku wzdłuż Kupy utworzono Krajinę pokupską, z której następnie powstała Banovina. W wyniku podpisania traktatu w Karłowicach w 1699 roku obszar pomiędzy Kupą, Uną i Sawą został włączony do Pogranicza Wojskowego[1].
Nastąpił również napływ prawosławnej ludności serbskiej. Rozwinęła się żegluga na Kupie pomiędzy Sisakiem a Karlovacem. W XIX wieku Pokuplje przez pewien czas znajdowało się pod panowaniem francuskim (zob. Prowincje Iliryjskie)[1].
W trakcie wojny w Chorwacji w latach 90. XX wieku część Pokuplja znajdowała się pod kontrolą wojsk serbskich. Działania wojenne zakończyły się w 1995 roku, kiedy to całe Pokuplje zostało opanowane przez siły chorwackie[1].