Pomnik Jadwigi i Jagiełły w Krakowie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pomnik Jadwigi i Jagiełły
Ilustracja
Pomnik Jadwigi i Jagiełły (2016)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Miejsce

Planty
ul. Basztowa

Typ obiektu

posąg

Projektant

Karol Knaus

Materiał

marmur karraryjski

Data budowy

1886

Data odsłonięcia

1 sierpnia 1886

Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Pomnik Jadwigi i Jagiełły”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Pomnik Jadwigi i Jagiełły”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Pomnik Jadwigi i Jagiełły”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Jadwigi i Jagiełły”
Ziemia50°03′57,4″N 19°56′18,6″E/50,065944 19,938500
Multimedia w Wikimedia Commons

Pomnik Jadwigi i Jagiełły – pomnik upamiętniający 500-lecie unii polsko-litewskiej, znajdujący się w Krakowie w dzielnicy I w północnej części Plant przy ul. Basztowej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przedstawia królową Jadwigę i wielkiego księcia Jagiełłę. Pomnik stanowił dar rzeźbiarza Tomasza Oskara Sosnowskiego dla Muzeum Narodowego w Krakowie. Figury wyszły spod jego dłuta, natomiast architekturę monumentu zaprojektował Karol Knaus[1]. W pracy nad posągami rzeźbiarz wykorzystał model pomnika Mieszka I i Dobrawy, wzorowany na pomniku Mieszka oraz Bolesława Chrobrego ze Złotej Kaplicy katedry poznańskiej[a][2]. Ze względu na kompozycję bliską poznańskiemu monumentowi, jak i stroje wyrzeźbionych postaci, niekiedy przyjmuje się, że dzieło Sosnowskiego, które trafiło do Krakowa było pierwotnie pomnikiem Mieszka i Dobrawy[b], któremu artysta nadał nowe znaczenie, poprzez dodanie herbów Polski i Litwy[3]. Pomnik wykonano w Rzymie, gdzie Sosnowski żył i tworzył[1].

W Krakowie ustawiono go na Plantach, w obrębie obecnego Ogrodu przy Floriance[c], na niewielkim, sztucznym wzniesieniu[d], w pobliżu ulicy Sławkowskiej i wylotu ulicy Krowoderskiej[4]. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 1 sierpnia 1886 roku. Monument był odnawiany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, w 1986[5] oraz 2004 roku[6]. Siedem lat później ukradziono krzyż[e], umieszczony w dłoni posągu Jadwigi[7].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Pomnik przedstawia królową Jadwigę Andegaweńską i wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełłę w chwili zaślubin. Obie figury wykonano z marmuru karraryjskiego. Pomiędzy nimi umieszczono mały postument, na którym oparto dwie tarcze, z herbami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego[2]. Na podstawie rzeźby znajduje się inskrypcja: HEDVIGES REGINA POLONIAE JAGIELLO MAGNUS DUX LITHUANIE[8]. Całą grupę rzeźbiarską umieszczono na cokole z piaskowca, który zdobi tablica inskrypcyjna w kształcie krzyża, wykonana z czerwonego marmuru, zgodnie z projektem Knausa[2]. Na niej umieszczono napis: 1386 / NA PAMIĄTKĘ / 500 LETNIEJ ROCZNICY UNII / POLSKI z LITWĄ /1886[9]. Podmurówkę monumentu stanowią dzikie kamienie[2].

Tadeusz Dobrowolski zaliczył pomnik do sztuki neogotyckiej, jednocześnie nisko oceniając jego walory[10].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Podaje się także, że pomnik stanowi powiększoną replikę marmurowej grupy rzeźbiarskiej, którą artysta podarował do muzeum Towarzystwa Naukowego w Wilnie, Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 788.
  2. ↑ Adamczewski 2003 ↓, s. 406 podaje, że pomnik miał pierwotnie trafić do Ogrodów Watykańskich, lecz z nieznanych przyczyn ten zamysł nie został zrealizowany. Rzeźbiarz podarował go krakowskiemu Muzeum Narodowemu, ale to władze miasta zdecydowały, by ustawić go na Plantach i przemianować na pomnik Jadwigi i Jagiełły.
  3. ↑ Obejmuje odcinek Plant między ulicami Sławkowską a św. Tomasza, nazwę biorąc od budynku dawnej Florianki, Torowska 2003 ↓, s. 110.
  4. ↑ Było pozostałością bastionu, który wchodził w skład umocnień Krakowa lub też usypano je specjalnie wcześniej z zamiarem ulokowania pomnika, Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 47; Krasnowolski 2018 ↓, s. 123. Jest najwyższym miejscem na krakowskich Plantach, Torowska 2003 ↓, s. 118.
  5. ↑ Wedle Rąpalski 2011 ↓, ¶ „To już trzeci...” przed 2011 rokiem pomnik dwukrotnie był pozbawiany tego elementu. Za pierwszym razem prawdopodobnie usunięto go z polecenia władz komunistycznych, a został przywrócony w 1986 roku. Po raz drugi krzyż zniknął w 1995 roku, przy kolejnej konserwacji został odtworzony.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 788; Krasnowolski 2018 ↓, s. 123.
  2. ↑ a b c d Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 788.
  3. ↑ Zagadkowy Kraków ↓, s. 113; Rożek 2000 ↓, s. 42; Adamczewski 2003 ↓, s. 406; Torowska 2003 ↓, s. 118; Torowska 2012 ↓, s. 78.
  4. ↑ Kronika Krakowa ↓, s. 247; Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 47, 788; Adamczewski 2003 ↓, s. 406; Rożek 2000 ↓, s. 41.
  5. ↑ Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 788.
  6. ↑ Rąpalski 2011 ↓, ¶ „To już trzeci...”.
  7. ↑ Rąpalski 2011 ↓, ¶ „Królowa Jadwiga...”.
  8. ↑ Radio Kraków 2014 ↓, ¶ „Hedviges...”.
  9. ↑ Pamiętaj ↓, ¶ „Opis...”
  10. ↑ Dobrowolski 1959 ↓, s. 461.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomnik_Jadwigi_i_Jagiełły_w_Krakowie&oldid=72342085”