Potocznik wąskolistny

Potocznik wąskolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	potocznik
Gatunek	potocznik wąskolistny
	Nazwa systematyczna
	Berula erecta (Huds.) Coville; Contr. U.S. Natl. Herb. 4: 115 (1893)
Synonimy
	Berula angustifolia Mert. & W.D.J.Koch; Siella erecta (Huds.) Pimenov; Sium angustifolium L.; Sium erectum Huds.;
	Berula angustifolia Mert. & W.D.J.Koch; Siella erecta (Huds.) Pimenov; Sium angustifolium L.; Sium erectum Huds.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Potocznik wąskolistny (Berula erecta (Huds.) Coville) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny selerowatych.

Rozmieszczenie geograficzne

Jest szeroko rozprzestrzeniony w strefie umiarkowanej półkuli północnej – występuje niemal w całej Europie (brak go na Islandii i Krecie), w zachodniej Azji (na wschodzie po Himalaje, zachodnie Chiny i Syberię), w północno-zachodniej i wschodniej Afryce (Maroko i od Egiptu po Tanzanię) oraz w Ameryce Północnej (od południowej Kanady po Gwatemalę^[5]^[3]. W Polsce jest pospolity na całym niżu, rzadki jest na obszarach górskich i podgórskich, rosnąc tylko w niższych położeniach^[6]^[7] oraz na północnym wschodzie^[7].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna, naga, zwykle rozgałęziona i z kwiatostanami rozmieszczonymi wzdłuż łodygi^[6].
Łodyga: Dęta, obła, delikatnie bruzdowana (kreskowana)^[6] o długości od 30 do 100 cm^[8], w dole w postaci kłącza wytwarzającego podziemne rozłogi, w górze rozgałęziona^[6].
Liście: Dolne liście są ogonkowe i osiągają długość do 30 cm. Ich blaszki są pojedynczo pierzaste z 4–9 parami listków, z listkami siedzącymi, jajowatymi, na brzegu podwójnie piłkowanymi, z kolczasto zakończonymi ząbkami. Górne liście siedzą na obłonionych pochwach i mają węższe, lancetowate listki, nierówno piłkowane. Listek szczytowy ma zwykle trzy łatki^[6].
Kwiaty: Wyrastają skupione w baldaszkach, które zebrane po 10–20 tworzą baldachy złożone wyrastające na bardzo krótkich szypułach (wyglądają na niemal siedzące) w węzłach naprzeciw liści wzdłuż łodygi. Szypuły są w obrębie baldachu nagie i nierównej długości. Pokrywy i pokrywki są liczne, duże, lancetowate, całobrzegie lub na szczycie nacinane. Ząbki kielicha są wyraźne, szydlaste. Płatki korony są białe, odwrotnie sercowate, o długości do 1 mm^[6].
Owoce: Jajowate, do 2 mm długie rozłupnie, na przekroju okrągławe do tępo 5-kątnych^[6].
Gatunki podobne: Marek szerokolistny Sium latifolium różni się kanciasto bruzdowaną łodygą, szczytowo usytuowanymi baldachami, listkami pojedynczo piłkowanymi^[8] i wyraźnie żebrowanymi owocami^[6] z prawie płaskim stylopodium^[8].; Pęczyna węzłobaldachowa Helosciadium nodiflorum (i inne pęczyny) różnią się korzeniącą się w węzłach łodygą i bardzo drobnymi, niewyraźnymi ząbkami kielicha. Pęczyna węzłobaldachowa wyróżnia się także co najwyżej tylko dwoma listkami pokrywy, biało obrzeżonymi pokrywkami oraz równomiernie karbowanymi brzegami listków^[8]^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie najintensywniej w lipcu i sierpniu, ale zaczyna kwitnienie w czerwcu i może trwać ono do września^[8].

Rośnie na brzegach wód, zwłaszcza płynących^[8] – w strumieniach i rowach, poza tym na brzegach stawów, jezior i w bagnach^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Ranunculo-Sietum erecto-sumersi oraz związku Sparganio-Glycerion^[9].

Tworzy mieszańca międzyrodzajowego ×Beruladium z pęczyną węzłobaldachową Helosciadium nodiflorum^[10].

Roślina podejrzewana jest o właściwości trujące^[11], ale w Ameryce Północnej była spożywana przez Indian^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Berula erecta (Huds.) Coville, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-08-05] .
↑ Berula erecta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 69-70 .
↑ ^a ^b Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.), MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 90, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 338. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 110, 115. ISBN 83-01-14439-4.
↑ P.A. Stroh, J. Webb, F.J. Rumsey: Apium repens (Jacq.) Lag. Creeping Marshwort. Species account. Botanical Society of Britain & Ireland, 2016. [dostęp 2019-07-30].
↑ JakubJ. Mowszowicz JakubJ., Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1982, s. 271, ISBN 978-83-09-00660-2 .
↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Krosno: Chemigrafia, 2004, s. 171. ISBN 83-904633-6-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Berula erecta (Huds.) Coville, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-08-05] .

[iucn-4] Berula erecta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[koczwara-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 69-70 .

[atlas-7] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.), MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 90, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[klucz-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 338. ISBN 83-01-14342-8.

[9] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 110, 115. ISBN 83-01-14439-4.

[stroh-10] P.A. Stroh, J. Webb, F.J. Rumsey: Apium repens (Jacq.) Lag. Creeping Marshwort. Species account. Botanical Society of Britain & Ireland, 2016. [dostęp 2019-07-30].

[11] JakubJ. Mowszowicz JakubJ., Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1982, s. 271, ISBN 978-83-09-00660-2 .

[12] Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Krosno: Chemigrafia, 2004, s. 171. ISBN 83-904633-6-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]