Powstanie Słowian połabskich
Powstanie Słowian połabskich (niem. Slawenaufstand von 983) – powstanie z 983 roku[1] Słowian połabskich – konfederacji plemion słowiańskich Wieletów oraz Obodrytów, żyjących na terenach dzisiejszych wschodnich Niemiec – skierowane przeciw podporządkowaniu Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu oraz chrystianizacji. W 983 roku powstańcy zdobyli Hamburg, który później spalili[2]. Ich pochód na zachód powstrzymała nierozstrzygnięta bitwa pod Białoziemiem, między dopływami Łaby – Tangerą i Muldą[2].
Tło polityczne
Słowianie połabscy od VI wieku zamieszkiwali tereny obecnych wschodnich Niemiec między Morzem Bałtyckim, Łabą, Hawelą i Odrą. Te najbardziej wysunięte na zachód plemiona Słowian zachodnich od wczesnego średniowiecza były przymusowo nawracane na chrześcijaństwo. Już we wczesnym średniowieczu stali się oni celem ekspansji Karola Wielkiego, a później najazdów Sasów. Obodrzyce i Wieleci w VII wieku dostali się pod wpływy państwa Franków, a później Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Przez całe wczesne średniowiecze plemiona Słowian połabskich opierały się przymusowej chrystianizacji z zachodu. W 937 roku Otton I Wielki na południowo-wschodnich rubieżach Saksonii utworzył Marchię Wschodnią[3]. Obejmowała ona terytorium od gór Harz po rzeki Soławę i Muldę. Jej celem był podbój graniczących z nią ziem słowiańskich leżących na wschodzie. Przegrana antysaksońskiej koalicji składającej się z Obodrzytów, Czrezpierzan oraz Redarów w bitwie nad Reknicą[4], która odbyła się 16 października 955 roku nie przyniosła ze sobą całkowitego podporządkowania Słowian władcom saskim z dynastii Ludolfingów – Henrykowi I Ptasznikowi oraz jego synowi Ottonowi I zwanemu Wielkim[5]. Udało im się jednak ustanowić na ziemiach Słowian zaczątki władzy politycznej oraz kościelnej tworząc m.in. z fundacji Ottona w 948 arcybiskupstwo magdeburskie, którego celem było stałe wcielenie słowiańskich obszarów w sferę wpływów Kościoła katolickiego oraz w granice Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Historia
Powstanie konfederacji plemion należących do Słowian połabskich zostało zaplanowane oraz przygotowane w głównym lutyckim sanktuarium, Retrze. Rozpoczęło się latem 983 roku z inicjatywy oraz pod przywództwem Wieletów, którzy wykorzystali spór duchowieństwa saskiego o następcę arcybiskupa Aldaberta z Magdeburga oraz cesarza Ottona I. Słowianie wypędzili z Połabia politycznych oraz kościelnych przedstawicieli Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Ich celem były głównie misje chrześcijańskie oraz posterunki wojskowe ustanowione na terenie Połabia.
29 lipca 983 roku wojska słowiańskie z zaskoczenia napadły na Havelberg niszcząc siedzibę tamtejszego biskupa. Trzy dni później zajęty został również Brandenburg gdzie znajdowała się chrześcijańska misja, z której udało się zbiec biskupowi Folkmarowi oraz margrabiemu Marchii Północnej – Dytrykowi. Pozostałe duchowieństwo zostało wzięte do niewoli, a kościoły splądrowano. Podobny los dotknął również wszystkie inne miejscowości, gdzie znajdowało się saskie osadnictwo, aż do naturalnej geograficznej granicy wyznaczonej przez rzekę Tanger.
Przeciw Słowianom wystąpiły wkrótce siły saskie prowadzone przez arcybiskupa magdeburskiego Giselhera, biskupa halbersztackiego Hildewarda oraz markgrafa Dytryka[6].
W powstaniu nie brały udziału marchie serbołużyckie w południowej części ziemi połabskiej, które również zamieszkane były przez Słowian połabskich – Serbołużyczan.
Skutki powstania
Powstanie Słowian połabskich z roku 983 doprowadziło do wyparcia Sasów oraz wstrzymania saskiej kolonizacji (niem. Ostsiedlung) na tych terenach przez następne 200 lat. Pomimo corocznych wypraw interwencyjnych podejmowanych przez władców chrześcijańskich przeciw pogańskim władcom wieleckim i obodryckim zachowali oni swoją niezależność aż do XII wieku.
Przypisy
- ↑ Christian Lübke: Slavenaufstand. w „Lexikon des Mittelalters”. Bd. 7, Sp. 2003.
- ↑ a b Paweł Jasienica, Polska Piastów, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, s. 65, ISBN 978-83-7469-479-7, OCLC 169978949.
- ↑ Reuter, Timothy. Germany in the Early Middle Ages 800–1056. New York: Longman, 1991.
- ↑ A. Turasiewicz, Dzieje polityczne Obodrzyców, Kraków 2004, s. 93.
- ↑ Gerd Althoff: Saxony and the Elbe Slavs in the Tenth Century. w „The New Cambridge Medieval History”. cz. 3: Timothy Reuter: c. 900 – c.1024 Cambridge University Press, Cambridge u. a. 1999, ISBN 0-521-36447-7, S. 267–292, s. 282.
- ↑ Wolfgang Brüske: Untersuchungen zur Geschichte des Lutizenbundes. Böhlau-Verlag, Münster/Köln 1955, S. 39–45.
Bibliografia
- Jan Papłoński, „Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku”, Warszawa 1862.
- „Helmolda Kronika Słowian”, tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974.
- Kronika Thietmara, tłum. M.Z. Jedlicki, Kraków 2002, ISBN 83-7052-568-7.
- Wolfgang Fritze: Der slawische Aufstand von 983 – eine Schicksalswende in der Geschichte Mitteleuropas. In: Eckart Henning, Werner Vogel (Hrsg.): Festschrift der landesgeschichtlichen Vereinigung für die Mark Brandenburg zu ihrem hundertjährigen Bestehen 1884–1984. Berlin 1984, S. 9–55.
- Herbert Ludat: An Elbe und Oder um das Jahr 1000. Skizzen zur Politik des Ottonenreiches und der slawischen Mächte in Mitteleuropa. Köln 1971, ISBN 3-412-07271-0.
- Christian Lübke: Slavenaufstand. In: Lexikon des Mittelalters. Bd. 7, Sp. 2003 f.
- Lutz Partenheimer: Die Entstehung der Mark Brandenburg. Mit einem lateinisch-deutschen Quellenanhang. Köln/Weimar/Wien 2007 (mit Quellen zum Slawenaufstand S. 98–103), ISBN 3-412-17106-9.
- Paweł Jasienica, Polska Piastów, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007, ISBN 978-83-7469-479-7, OCLC 169978949.