Thietmar z Merseburga

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Thietmar z Merseburga
Thietmar von Merseburg
Biskup
Ilustracja
Tablica na fontannie miasta naprzeciwko kościoła św. Stefana w Tangermünde
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 975
Walbeck

Data i miejsce śmierci

1 grudnia 1018
Merseburg

Miejsce pochówku ?
Biskup Merseburga
Okres sprawowania

1009–1018

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Sakra biskupia

24 kwietnia 1009

Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Dietmar; ur. 25 lipca 975 prawdopodobnie w Walbeck, zm. 1 grudnia 1018 w Merseburgu) – biskup merseburski, kronikarz, autor Kroniki, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Trzeci z kolei syn grafa Zygfryda von Walbeck i jego żony, Kunegundy[1]. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Quedlinburgu[2]. W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga[2]. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Rudym, a po nim mistrz Geddo[2]. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd – odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian, prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego[3]. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III[3]. Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II, który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie, a zwłaszcza w Italii. W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku[4].

Wywód genealogiczny[edytuj | edytuj kod]

 
 
 
 
Lotar I z Walbeck (zm. 929), graf Walbeck
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Lotar II z Walbeck (zm. 964), graf Walbeck
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zygfryd z Walbeck (zm. 990), graf Walbeck
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bruno I z Kwerfurtu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Matylda (zm. 991)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Thietmar z Merseburga
 
 
 
 
 
Lotar ze Stade (zm. 929), graf Stade
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Henryk I ze Stade (zm. po 974), graf Stade
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Swanhilda
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kunegunda (zm. 997)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kronika[edytuj | edytuj kod]

Strona Kroniki Thietmara
 Osobny artykuł: Kronika Thietmara.

Kronikę Thietmar napisał po łacinie. Tytuł oryginału to Thietmari merseburgiensis episcopi chronicon. Swoje dzieło pisał od 1012 roku aż do śmierci.

Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego, Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy, także ziem polskich. Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym. Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami[5].

Zachowała się ona w tzw. rękopisie Drezdeńskim w postaci 192 kart pergaminu, na których Thietmar osobiście nanosił poprawki. Do 1945 roku przechowywany był w saskiej bibliotece krajowej w Dreźnie, która została spalona podczas bombardowania aliantów w 1945 roku. Egzemplarz częściowo spłonął. Do odczytania możliwe są jedynie pojedyncze karty, nadal przechowywane w Dreźnie. Jednak dzięki opublikowaniu rękopisu w 1905 roku w postaci faksymile przetrwał do naszych czasów cały tekst[6]. Niemal kompletny tekst „Kroniki” zachował się w dwunastowiecznym rękopisie pochodzącym z klasztoru Corvey w Niemczech. Ponieważ tekst „Kroniki” w wielu szczegółach różni się od wersji drezdeńskiej, a do tekstu Thietmara dodano ewidentnie uzupełnienia z dziejów klasztoru, utarło się całość nazywać „przeróbką korwejską”. W świetle najnowszych ustaleń owe drobne zmiany zostały wprowadzone przez samego Thietmara tuż przed śmiercią.

Wydania kroniki[edytuj | edytuj kod]

  • 1580 editio princeps: pierwsze wydanie w druku
  • 1606 pierwszy przekład na niemiecki
  • 1862 pierwszy przekład na polski
  • 1905 faksymile
  • 1935 edycja tekstu łacińskiego[7]
  • 1953 przekład na polski: Kronika Thietmara (wersje łac. i pl.), tłum. i red. M.Z. Jedlicki, Poznań 1953 s. 224.
  • 2005 Kronika Thietmara (wersja pl.), tłum. M.Z. Jedlicki, Kraków 2005.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Jedlicki 2012 ↓, s. XII.
  2. a b c Jedlicki 2012 ↓, s. XIV.
  3. a b Jedlicki 2012 ↓, s. XVII.
  4. Jedlicki 2012 ↓, s. XXVIII.
  5. Dziadek ojca Thietmara (Lotar von Walbeck) oraz dziadek matki Thietmara (Lotar von Stade) zginęli w bitwie z Redarami w 929 roku. Natomiast jego ojciec Zygfryd von Walbeck ledwo uszedł z życiem z bitwy pod Cedynią.
  6. Chronicon Thietmari Merseburgensis. mgh-bibliothek.de. [dostęp 2018-09-22].
  7. Die Chronik des Bischofs Thietmar von Merseburg und ihre korveier Überarbeitung, ed. R. Holtzmann, Monumenta Germaniae Historica scriptores rerum germanicarum, nova series, t. IX], Berlin 1935. Wydanie to oddaje tekst dwóch rękopisów dzieła Thietmara, przy czym tekst podstawowy przedrukowany jest w polskim wydaniu M.Z. Jedlickiego, ale bez aparatu krytycznego. Edycja dostępna na http://www.mgh-bibliothek.de/digilib/thietmar.html wraz z reprodukcją rękopisów.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]